هوش مصنوعی؛ محور اصلی فناوری جهانی و چالش های پیش روی ایجنت های هوشمند

هوش مصنوعی همچنان به عنوان مهم‌ترین عنصر صنعت فناوری جهان مطرح است و موجب نوآوری و موجی بی‌سابقه از سرمایه‌گذاری می‌شود. با گسترش مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) و ابزارهای نرم‌افزاری پیشرفته، انتظارات از هوش مصنوعی به شدت افزایش یافته است، به ویژه پس از معرفی ChatGPT توسط OpenAI در اواخر سال ۲۰۲۲. تنها در دو سال، سرمایه‌گذاری خطرپذیر روی استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی بیش از دو برابر شده و در سال ۲۰۲۴ به رقم خیره‌کننده ۱۳۱.۵ میلیارد دلار رسیده است. برای نخستین بار، بیش از نیمی از حمایت‌های سرمایه‌گذاری جهانی اخیراً به شرکت‌های متمرکز بر هوش مصنوعی اختصاص یافته است.

ظهور ایجنت‌های هوش مصنوعی: وعده‌ها در برابر عملکرد واقعی یکی از تحول‌آفرین‌ترین پیشرفت‌ها در حوزه هوش مصنوعی، ظهور ایجنت‌های هوشمند است. این ابزارها برای خودکارسازی فرآیندهای چندمرحله‌ای، از وظایف اداری ساده گرفته تا پشتیبانی‌های پیچیده و تحلیل داده‌ها، هم برای اشخاص و هم سازمان‌های بزرگ طراحی شده‌اند. شرکت‌های فناوری تاکید دارند که ایجنت‌های هوش مصنوعی می‌توانند «تعریف تازه‌ای از کار دانش‌بنیان» ارائه داده و بهره‌وری را متحول کنند، تا جایی که این فناوری‌ها به محور اصلی نسل بعدی نرم‌افزارهای سازمانی تبدیل شده‌اند.

اما تحقیقات جدید مشکلاتی را آشکار نموده است. بر اساس مطالعه اخیر دانشگاه کارنگی ملون درباره کارایی ایجنت‌های هوش مصنوعی در محیط‌های واقعی اداری، نتایج ناامیدکننده بود: Gemini 2.5 Pro گوگل، یکی از پیشرفته‌ترین ایجنت‌ها، در انجام ۷۰٪ وظایف ناموفق عمل کرد. حتی با احتساب وظایف نیمه‌تمام مانند پاسخگویی به ایمیل‌ها، جستجوی اینترنتی و برنامه‌نویسی ساده، نرخ شکست تنها اندکی بهبود یافته و به ۶۱.۷٪ رسید.

مقایسه عملکرد رقبا: چه ایجنت‌هایی بهتر عمل کردند؟ عملکرد پایین، تنها به Gemini گوگل محدود نبود و سایر مدل‌های هوش مصنوعی نتایج ضعیف‌تری به دست آوردند: • GPT-4o اوپن‌ای‌آی در انجام ۹۱.۴٪ وظایف ناکام ماند. • Llama-3.1-405b متا در ۹۲.۶٪ موارد ناموفق بود. • Nova-Pro-v1 آمازون تنها ۱.۷٪ از وظایف واقعی اداری را با موفقیت به پایان رساند. این آمار گویای محدودیت فعلی اتوماسیون هوشمند در پیاده‌سازی وظایف پیچیده و مبتنی بر زمینه در فضای کسب‌وکار است.

ویژگی‌ها و کاربردهای کلیدی ایجنت‌های هوشمند ایجنت‌های هوش مصنوعی به عنوان ابزارهایی معرفی می‌شوند که قابلیت خودکارسازی کارهایی مانند: • ارتباطات حرفه‌ای (ایمیل و چت) • جمع‌آوری اطلاعات و جستجوی اینترنتی • تولید کد و تحلیل داده‌ها • زمان‌بندی و مدیریت فرآیندهای کاری را دارند. البته فاصله میان وعده‌های تبلیغاتی و نتایج عملی موجب نگرانی‌های گسترده‌ای در صنعت شده است.

روندهای صنعت: هیاهو بیشتر از واقعیت طبق گزارش جدید Gartner، موج تبلیغاتی پیرامون ایجنت‌های هوش مصنوعی با واقعیت فاصله دارد. این مشاور پیش‌بینی می‌کند که تا سال ۲۰۲۷ بیش از ۴۰ درصد پروژه‌های ایجنت‌های هوشمند در شرکت‌ها پیش از تکمیل، لغو خواهند شد. رشد هزینه، نبود بازگشت سرمایه مشخص و ریسک‌های امنیت سایبری از جمله دلایل این ناکامی‌ها خواهند بود.

همچنین مشخص شده پدیده‌ای به نام «agent washing» یا بازتعریف محصولات قدیمی به نام ایجنت هوشمند برای بهره‌برداری از تب هوش مصنوعی رواج یافته است. به عنوان مثال، قابلیت‌های تازه «Intelligence» اپل در آیفون ۱۶ و نیز معرفی Delphia به عنوان «تحلیلگر مالی هوش مصنوعی» با چالش‌های حقوقی و جریمه‌های ناشی از تبلیغات گمراه‌کننده روبه‌رو شده‌اند.

برخلاف ادعاهای رایج درباره انقلاب ایجنت های هوش مصنوعی در کسب‌وکارها، بررسی‌های گارتنر حاکی از آن است که کمتر از ۱۳۰ مورد واقعی از استقرار این فناوری‌ها در سطح جهان وجود دارد و شکاف چشمگیری میان واقعیت و تصور عمومی مشاهده می‌شود.

تأثیر بازار و آینده هوش مصنوعی افزایش بی‌سابقه سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی یادآور حباب‌های قبلی فناوری مانند رونق Web3 و بلاکچین است که در نهایت با پیش‌بینی‌های بیش از حد و سفته‌بازی بی‌ثمر خاموش شد. در مقایسه با سرمایه‌های اندک در Web3، اکنون تک‌استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی موفق به جذب چندین میلیارد دلار در هر دوره سرمایه‌گذاری شده‌اند. این موج هیجان نه تنها سرمایه‌گذاران و رسانه‌ها، بلکه سیاست‌گذاران جهان را نیز درگیر کرده و اقتصاد آمریکا و جهان را به سرنوشت این بخش پیوند داده است.

برخلاف حباب‌های فناوری پیشین، هرگونه توقف یا کندی در رشد هوش مصنوعی می‌تواند تأثیرات عمده‌ای بر بازارها و اقتصاد جهانی داشته باشد. کارشناسان هشدار می‌دهند که احتمال تغییر جهت ناگهانی حس سرمایه‌گذاران ممکن است پیامدهایی طولانی‌مدت به دنبال داشته باشد.

جمع‌بندی: ضرورت احتیاط ایجنت‌های هوش مصنوعی دارای ظرفیت اثبات‌شده‌ای هستند و تاکنون ابزارهای بهره‌وری دیجیتال را دگرگون کرده‌اند، با این حال، تحقیقات و پیاده‌سازی‌های واقعی، چالش‌های مستمر این فناوری را نمایان ساخته‌اند. از این رو، کسب‌وکارها و سرمایه‌گذاران باید با دقت و نگاه واقع‌بینانه به‌سوی این تکنولوژی گام بردارند. آگاهی از وضعیت توسعه هوش مصنوعی، مخاطرات امنیتی و میزان آمادگی پلتفرم‌های ایجنت، برای موفقیت در پذیرش یا سرمایه‌گذاری در این حوزه حیاتی خواهد بود.

با بلوغ عصر هوش مصنوعی، تمرکز باید بر پر کردن فاصله میان وعده‌های بزرگ و نتایج ملموس باشد تا مطمئن شویم هوش مصنوعی به جای تکرار حباب‌های فناورانه، ارزش افزوده واقعی برای صنعت و کسب‌وکار خلق می‌کند.