ارائه ابزار یادداشت های پانوشت تیک تاک: گامی نو در زمینه فکت چکینگ اجتماعی

تیک‌تاک به طور رسمی قابلیت جدید «یادداشت‌های پانوشت» (Footnotes) را که یک ابزار فکت‌چکینگ مبتنی بر مشارکت جمعی است، برای کاربران ایالات متحده راه‌اندازی کرده است. این ویژگی نوآورانه با الهام از سیستم‌هایی مانند Community Notes در پلتفرم‌های X (توییتر سابق) و متا طراحی شده و هدف آن ارتقای شفافیت و افزایش اعتماد کاربران در فضای دیجیتال است. این برنامه آزمایشی این امکان را می‌دهد تا کاربران علاوه بر نوشتن یادداشت‌های تکمیلی درباره ویدئوهای تیک‌تاک، به ارزیابی و امتیازدهی یادداشت‌های دیگران نیز بپردازند. این رویکرد جامعه را در صحت‌سنجی محتوای ویدئویی توانمند می‌سازد.

نحوه عملکرد یادداشت‌های پانوشت تیک‌تاک بر اساس یک الگوریتم اجماعی منحصر به فرد (به نام الگوریتم پل‌سازی یا bridging algorithm) است. زمانی که کاربران با دیدگاه‌های متفاوت به مفید بودن یک یادداشت رأی دهند، احتمال صحت آن بیشتر در نظر گرفته می‌شود. این روش به مقابله با رفتارهای دستکاری‌شده، مانند تجمّع هدفمند برای تاثیرگذاری بر نتایج فکت‌چکینگ، کمک می‌کند.

در حال حاضر تمام کاربران آمریکایی تیک‌تاک قادر به مشاهده یادداشت‌هایی هستند که توسط جامعه به‌عنوان مفید شناخته شده‌اند و همچنین می‌توانند با امتیازدهی خود، در این فرآیند مشارکت داشته باشند. این روند، فضایی شفاف و مسئولانه ایجاد می‌کند و ابزار لازم برای بررسی انتقادی ادعاهای پربازدید و ویدئوهای ترند را در اختیار بینندگان قرار می‌دهد.

فرآیند عضویت به عنوان مشارکت‌کننده نیز از آوریل امسال آغاز شده؛ هر کاربر بالای ۱۸ سال که بیش از شش ماه در تیک‌تاک فعال بوده و سابقه تخطی از استانداردهای جامعه را ندارد، می‌تواند درخواست عضویت دهد. تاکنون نزدیک به ۸۰ هزار کاربر واجد شرایط آمریکایی به این جمع پیوسته و در ارتقای فضای سالم اطلاعاتی شبکه نقش ایفا کرده‌اند.

از جمله ویژگی‌ها و مزایای یادداشت‌های پانوشت در فکت‌چکینگ و صحت سنجی محتوا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تأمین زمینه و توضیح جمعی: داوطلبان توضیحات تکمیلی و اطلاعات پس‌زمینه را به ویدئوها اضافه می‌کنند.
• سیستم امتیازدهی: همه کاربران این امکان را دارند که میزان مفید بودن یادداشت‌ها را ارزیابی کنند و یادداشت‌های پرکاربرد در معرض دید بیشتری قرار گیرند.
• حفاظت الگوریتمی: الگوریتم پل‌سازی از شکل‌گیری اتاق پژواک (echo chamber) و تلاش‌های هماهنگ برای جهت‌دهی نتایج جلوگیری می‌نماید.
• شفافیت: یادداشت‌ها به سرعت تصویر واضحی از صحت محتوا یا کمبود به‌روزرسانی‌های تکمیلی ارائه می‌دهند؛ چه اطلاعات منتشر شده عامدانه گمراه‌کننده بوده باشد، چه صرفا جاافتادگی وجود داشته باشد.

ابزار یادداشت‌های جمعی برای صحت‌سنجی اخبار و محتوا، پیش از این نیز در شبکه‌های اجتماعی آزموده شده است. توییتر از سال ۲۰۲۰ با پروژه Birdwatch آغاز کرد و با تغییر برند به X، سیستم Community Notes را معرفی کرد. این پلتفرم اخیرا از هوش مصنوعی برای تولید زمینه و برجسته‌سازی مباحث کلیدی بهره گرفته است. متا هم امسال برای پاسخگویی به انتقادات از رویکردهای فکت‌چکینگ پیشین و تحت فشارهای نظارتی، سیستم خود را به سوی یادداشت‌های کاربری سوق داده است. یوتیوب نیز هم‌اکنون در حال آزمایش قابلیتی مشابه است که نشانگر حرکت گسترده صنعت به سوی صحت‌سنجی دموکراتیک است.

گرچه یادداشت‌های پانوشت در آمریکا نوآوری مهمی محسوب می‌شود، تیک‌تاک تأکید دارد که این ابزار جایگزین برنامه جهانی فکت‌چکینگ تیک‌تاک نخواهد شد، بلکه نقش مکمل دارد. تیک‌تاک همکاری خود را با بیش از ۲۰ سازمان مورد تأیید شبکه بین‌المللی فکت‌چکینگ (IFCN) در بیش از ۱۳۰ کشور و به ۶۰ زبان ادامه می‌دهد. این امر نشان‌دهنده تعهد پلتفرم به صحت، مقابله با اطلاعات نادرست و ترویج اخبار موثق و معتبر در مقیاس جهانی است.

با توجه به رشد انتشار ویدئوهای کوتاه و تأثیرگذاری آنها بر افکار عمومی، صحت و وضوح محتوا بیش از هر زمان دیگر اهمیت یافته است. یادداشت‌های پانوشت ابزارهایی برای رفع سوءتفاهم‌ها، بروزرسانی اطلاعات منسوخ و شناسایی محتواهای گمراه‌کننده در زمان واقعی را در اختیار تولیدکنندگان محتوا و کاربران قرار می‌دهد. در عصری که ادعاهای وایرال با سرعت گسترش می‌یابند، این سیستم می‌تواند جایگاه تیک‌تاک را به عنوان پلتفرمی مسئولیت‌پذیر و مورد اعتماد در فضای دیجیتال تثبیت کند.