نامه سرگشاده متخصصان برجسته هوش مصنوعی: نگرانی از دور شدن OpenAI از ماموریت انسان دوستانه اش

نامه سرگشاده متخصصان برجسته هوش مصنوعی OpenAI را به چالش می‌کشد

تعدادی از چهره‌های شاخص در زمینه هوش مصنوعی با انتشار نامه‌ای سرگشاده، نگرانی عمیق خود را نسبت به تغییر اولویت‌های سازمان OpenAI و پیامدهای احتمالی آن برای جامعه ابراز کرده‌اند. این نامه که به امضای پیشگامان بزرگی همچون جفری هینتون و گری مارکوس، همچنین شخصیت‌هایی مانند بازیگر بریتانیایی، استیون فرای رسیده، از OpenAI می‌خواهد تا تعهد خود به نفع‌رسانی به کل بشریت را مجدداً اعلام و از اولویت دادن به منافع اقتصادی صرف پرهیز کند.

از یک مأموریت غیرانتفاعی تا حواشی مدل انتفاعی

OpenAI در سال ۲۰۱۵ تأسیس شد و مأموریت خود را توسعه هوش مصنوعی عمومی (AGI) با هدف خدمت به تمامی انسان‌ها اعلام کرد. ساختار اولیه این سازمان غیرانتفاعی بود و وعده داده بود که فناوری‌های تحول‌آفرین خود را به شکلی اخلاقی و همسو با ارزش‌های انسانی رایگان و در دسترس همگان قرار دهد. اما طی سال‌های اخیر، این شرکت به ساختار موسوم به «انتفاعی محدودشده» یا capped for-profit انتقال یافته است؛ تغییری که نه تنها موجب تردید میان کارشناسان و کارشناسان سابق شده، بلکه نگرانی‌های فراوانی میان صاحبنظران جهانی فناوری نیز به دنبال داشته است.

امضاکنندگان این نامه، مدیرعامل سام آلتمن و هسته مدیریتی OpenAI را متهم می‌کنند که تصمیمات اساسی را پشت درهای بسته گرفته‌اند؛ تصمیماتی که آینده یکی از تاثیرگذارترین شرکت‌های هوش مصنوعی جهان را در هاله‌ای از ابهام فرو برده و نگرانی‌هایی درباره نبودِ نظارت و مشارکت عمومی ایجاد کرده است.

شفافیت و پاسخگویی؛ مطالبات کلیدی نامه

در دل این نامه، مجموعه‌ای هفت‌گانه از درخواست‌ها مطرح شده که به ویژه شفافیتِ بیشتر درباره بازسازی ساختاری، نحوه اداره و تقسیم سود OpenAI را خواستار است. نویسندگان تاکید دارند که سرنوشت نقش هیئت مدیره غیرانتفاعی و اولویت‌بندی منافع انسانی بر منافع تجاری باید روشن شود.

نامه مشخصاً چند پرسش کلیدی را مطرح می‌کند:

• آیا OpenAI صادقانه تبیین می‌کند که این انتقال ساختاری چه تاثیری بر تعهدات حقوقی‌اش نسبت به عموم دارد؟
• آیا این شرکت قصد دارد AGI آینده را تجاری‌سازی کند و مستقیماً وارد رقابت با دیگر شرکت‌های هوش مصنوعی شود؟
• آیا همچنان مازاد سود حاصل به جای انتفاع تجاری صرف اهداف عمومی جهانی خواهد شد تا مطابق با منشور اولیه بماند؟

امضاکنندگان هشدار می‌دهند: «اهمیت موضوع نمی‌تواند بیش از این باشد». تصمیمات OpenAI در حوزه شفافیت، حاکمیت شرکتی و تقسیم سود، نه تنها آینده خود این شرکت، بلکه مسیر توسعه فناوری و جامعه جهانی را تحت تاثیر جدی قرار خواهد داد.

روند روبه‌افزایش انتقادها

این نامه سرگشاده بخشی از جنبش گسترده‌تری برای افزایش نظارت بر فعالیت‌های OpenAI است. پیش‌تر نیز همین کارشناسان از دادستان‌های کل ایالات کالیفرنیا و دلاور خواستار مداخله حقوقی شده بودند تا مانع تبدیل کامل شرکت به یک نهاد انتفاعی شوند. آنان بر این باورند که چنین تغییری ماهیت و هدف بنیادین OpenAI را که همان توسعه هوش مصنوعی به نفع بشریت است، تضعیف می‌کند.

افزون بر این، مسائل داخلی نیز نمایان شده است. تابستان سال گذشته، شماری از کارکنان فعلی و سابق OpenAI طی نامه‌ای دیگر اذعان کردند که سازمان به نگرانی‌های کارکنان پیرامون مخاطرات پروژه‌های هوش مصنوعی بی‌اعتنا بوده و آنان را از بیان دغدغه‌های خود منع کرده است؛ موضوعی که نشانه‌ای از تنش‌ها و اختلاف دیدگاه‌های حاکم بر مسیر حرکت این شرکت محسوب می‌شود.

تأثیرات گسترده در صنعت و مقایسه با رقبا

مدل جدید انتفاعی OpenAI در صنعت بی‌سابقه نیست. شرکت‌هایی چون Google DeepMind و Anthropic نیز همواره میان سودآوری و تعهدات اخلاقی جهانی در کش‌وقوس‌اند. با این حال، به دلیل وعده‌های اولیه و سرعت پیشرفت‌های فنی (مانند مدل‌های زبانی GPT)، نگاه‌ها به OpenAI بسیار جدی‌تر است.

سبک مدیریتی OpenAI نسبت به دیگران سوالات منحصربه‌فردی درباره ساختار حکمرانی، انتفاع عمومی و شیوه تجاری‌سازی ابزارهای نوآورانه هوش مصنوعی مطرح کرده است. هرچند از نظر نظری مدل «سود محدود» می‌تواند از منافع نامتناسب ذینفعان جلوگیری کند، کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون شفافیت این موانع ممکن است به تدریج سست شوند.

جایگاه و کاربردهای گسترده؛ اهمیت موضوع برای ذینفعان جهانی فناوری

محصولات OpenAI نظیر ChatGPT و DALL-E حالا ابزارهای حیاتی برای شرکت‌ها، توسعه‌دهندگان، معلمان و تولیدکنندگان محتوا در سراسر جهان به شمار می‌رود. مقیاس‌پذیری و تنوع این سرویس‌ها، OpenAI را در مرکز نوآوری مبتنی بر هوش مصنوعی قرار داده است. اما با تعمیق نقش این فناوری‌ها در صنایعی همچون بهداشت و درمان تا امور مالی، اهمیت پایبندی به حکمرانی اخلاقی و پاسخگویی در قبال عموم بیش از هر زمان دیگر نمود یافته است.

شیوه مدیریت سود، نوع شراکت‌ها و رویکردهای تجاری‌سازی محصولات در OpenAI تأثیر مستقیمی بر کاربران، قانون‌گذاران و بازار جهانی دارد. پافشاری و پیگیری متخصصان این حوزه تضمین می‌کند فشار لازم برای تحقق مسئولیت‌های جهانی OpenAI حفظ شود؛ به ویژه همزمان با آنکه هوش مصنوعی به هسته تحولات دیجیتال جهان بدل می‌گردد.