بررسی فورد اکسرشن؛ یکی از قوی‌ترین و پرابهت‌ترین شاسی‌بلندهای جهان

فورد اکسرشن همچنان به عنوان یکی از نمادین‌ترین و قدرتمندترین شاسی‌بلندهای فول‌سایز تاریخ، جایگاه ویژه‌ای در صنعت خودروسازی دارد. این خودرو با ابعاد عظیم، قابلیت‌های سنگین و عرضه با موتور ۶.۸ لیتری V10، توجه علاقه‌مندان خودروهای بزرگ را به خود جلب کرد. در دورانی که خانواده‌های آمریکایی با استقبال فزاینده‌ای به سمت شاسی‌بلندها می‌رفتند، فورد با عرضه اکسرشن، استاندارد جدیدی از مفهوم قدرت و امکانات در یک خودرو SUV تعریف کرد.

پیدایش: پاسخ فورد به علاقه آمریکا به شاسی‌بلندهای بزرگ تا اواخر دهه ۹۰ میلادی، تمایل بازار آمریکا به سمت خودروهای شاسی‌بلند بزرگ‌تر و قوی‌تر شدت گرفته بود. در حالی که رقبایی مانند شورولت سابربن و فورد اکسپدیشن با موتورهای هشت سیلندر بازار را در دست داشتند، فورد تصمیم گرفت با معرفی اکسرشن در مدل سال ۱۹۹۹، مرزهای قدرت، ابعاد و کارایی را جابجا کند.

برخلاف اکثر شاسی‌بلندهای زمان خود، فورد اکسرشن روی پلتفرم قدرتمند F-250 سوپردیوتی ساخته شد؛ این پایه فنی سبب شد اکسرشن از نظر استحکام کاملاً بی‌رقیب باشد و به راحتی از پس سنگین‌ترین کارها برآید. با طول بیش از ۵۷۵۰ میلی‌متر، وزن خالص نزدیک به ۳۱۷۵ کیلوگرم و ظرفیت کشش فراتر از ۴.۵ تن (بسته به مدل)، اکسرشن علاوه بر راحتی سرنشینان، یک ابزار همه‌کاره برای حمل بار و یدک‌کشی به شمار می‌رفت.

طراحی و ابعاد: غولی در جاده ابعاد بزرگ اکسرشن در نگاه اول کاملاً مشهود بود. این خودرو تا ۹ سرنشین را به راحتی جا می‌داد و فضای باری فوق‌العاده‌ای را در اختیار خانواده‌های پرجمعیت یا علاقه‌مندان طبیعت‌گردی قرار می‌داد. چه برای سفرهای کمپینگ و چه برای سفرهای جاده‌ای، جاداری اکسرشن حتی نسبت به رقبایی مانند شورولت سابربن (به طول ۵۵۷۰ میلی‌متر) و فورد اکسپدیشن (۵۲۲۷ میلی‌متر) در آن زمان، برجسته بود.

قلب تپنده: موتور تریتون V10 آنچه که فورد اکسرشن را در میان شاسی‌بلندها افسانه‌ای کرد، امکان سفارش آن با موتور ۶.۸ لیتری V10 تنفس طبیعی تریتون بود. در حالی که اغلب رقبا به موتورهای هشت سیلندر اکتفا کرده بودند، فورد با عرضه یک شاسی‌بلند تولید انبوه با موتور V10، در صنعت خودرو آمریکا پیشگام شد.

این موتور نیرومند، بخشی از خانواده مدولار فورد و هم‌خانواده ۴.۶ و ۵.۴ لیتری V8، توانایی تولید ۳۱۰ اسب‌بخار و حداکثر ۵۷۵ نیوتن‌متر گشتاور را در مدل‌های آخر این خودرو داشت. هدف اصلی از این موتور، تولید گشتاور بالا در دورهای پایین بود؛ ویژگی‌ای که اکسرشن را به یکی از بهترین شاسی‌بلندها برای یدک‌کشی تریلرها، قایق‌های سنگین و بارهای سنگین تبدیل می‌کرد.

سیستم انتقال قدرت ابتدا با گیربکس چهار سرعته اتوماتیک و بعدها با گیربکس پنج سرعته عرضه شد و برای اطمینان از دوام بالا و قدرت کشندگی حداکثر طراحی شده بود. امکان سفارش سیستم چهارچرخ محرک نیز وجود داشت که قابلیت عبور از مسیرهای سخت و شرایط جوی نامساعد را به اکسرشن می‌داد.

تعلیق سنگین و سواری کاری اکسرشن به سیستم تعلیق فنر تخت بر محورهای جلو و عقب مجهز بود؛ راه‌کاری که بیشتر مشابه کامیون‌های سنگین است تا خودروهای خانوادگی، اما همین معماری دوام و پایداری بالایی حتی در جاده‌های ناهموار فراهم می‌کرد. البته، مصرف سوخت بالا—گاهاً بیش از ۲۵ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر حین یدک‌کشی—نیز بهای چنین قدرتی بود، اما بسیاری از مشتریان ترجیح می‌دادند قابلیت فنی و سازگاری با ماموریت‌های سنگین را فدای مصرف بهینه نکنند.

مجموعه موتور‌ها: فراتر از V10 در کنار موتور V10، فورد گزینه‌های دیگری نیز ارائه داد. موتور پایه ۵.۴ لیتری V8 تریتون با قدرت ۲۵۵ تا ۳۱۰ اسب‌بخار، برای کسانی مناسب بود که به یک شاسی‌بلند بزرگ بدون نیاز به بیشینه قدرت یدک‌کشی نیاز داشتند. همچنین، محبوبیت موتورهای دیزلی پاور استروک فورد انتخاب مناسبی برای دوستداران عملکرد دیزلی و دوام بالا بود.

مدل‌های ابتدایی اکسرشن با موتور ۷.۳ لیتری V8 پاور استروک عرضه شدند؛ موتوری که به دلیل دوام و گشتاور بالای ۶۷۸ نیوتن‌متر شهرت یافته بود و برای امور سنگین عالی بود. در سال ۲۰۰۳، این موتور با نمونه ۶.۰ لیتری جدیدتر جایگزین شد که علی‌رغم قدرت خروجی بیشتر، از نظر دوام و هزینه نگهداری جای بحث داشت و میان علاقمندان خودروهای سنگین، اختلاف‌نظر ایجاد کرد.

بازار و میراث اکسرشن فورد اکسرشن با رویکرد جسورانه خود بازخوردهای متفاوتی دریافت کرد. علاقه‌مندان از کاربرد بالای آن، قدرت یدک‌کشی چشمگیر و فضای داخلی وسیع تمجید می‌کردند—مزیتی بزرگ برای خانواده‌های بزرگ، تجار و طبیعت‌گردان. اما منتقدان اندازه بزرگ و مصرف سوخت بالا را، به‌ویژه با افزایش قیمت بنزین و نگرانی‌های زیست‌محیطی دهه ۲۰۰۰، نقطه ضعف بزرگی می‌دانستند.

با وجود ویژگی‌های منحصربه‌فرد، فروش اکسرشن متوسط باقی ماند. پرفروش‌ترین سال آن ۲۰۰۰ بود (حدود ۵۰ هزار دستگاه) اما تا ۲۰۰۴، فروش سالانه به ۲۰ هزار دستگاه کاهش یافت؛ این در حالی بود که فورد اکسپدیشن در سال ۲۰۰۳ مسیر فروش بیش از ۲۱۳ هزار دستگاه را طی کرد. در نهایت، با رشد تقاضا برای خودروهای کم‌مصرف‌تر، تولید فورد اکسرشن پس از مدل ۲۰۰۵ متوقف شد.

مقایسه اکسرشن با رقبا در دوران تولید، فورد اکسرشن از نظر ابعاد، قدرت موتور و ظرفیت یدک‌کشی همواره برتری قابل توجهی نسبت به رقبا داشت. شورولت سابربن و فورد اکسپدیشن محیط‌پذیری و مصرف بهتری ارائه می‌دادند، اما هیچ یک ترکیب یکتا از فضای سرنشین، حجم بار و توان کاری اکسرشن—به ویژه نسخه V10—را نداشتند.

جذابیت پایدار فورد اکسرشن امروزه، فورد اکسرشن در بازار خودروهای دست دوم آمریکا همچنان محبوب و مورد توجه کلکسیون‌داران، علاقه‌مندان شاسی‌بلند و افرادی است که به عملکرد بی‌نظیر برای خانواده یا کار نیاز دارند. ظاهر عظیم و قدرت مثال‌زدنی آن، اکسرشن را به یک نماد واقعی از جاه‌طلبی خودروسازی آمریکا تبدیل کرده است؛ خودرویی برای کسانی که تنها به حمل‌ونقل بسنده نمی‌کنند و به دنبال شریک مطمئنی در مقابله با هر چالش هستند.

برای خریداران به‌دنبال یک شاسی‌بلند بزرگ و بی‌رقیب با قابلیت یدک‌کشی افسانه‌ای، فورد اکسرشن—به ویژه با موتور V10—هنوز هم یکی از بهترین‌ شاسی‌بلندهای سنگین ساخته شده به حساب می‌آید.