8 دقیقه
در سال‌های اخیر، قیمت کارت‌های گرافیک (GPU) به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است و ساخت کامپیوتر مخصوص بازی، تولید محتوا و علاقه‌مندان به سخت‌افزار را با چالش‌های زیادی روبه‌رو کرده است. اگرچه فعالان حوزه سخت‌افزار همیشه با قیمت بالای کارت گرافیک مواجه بوده‌اند، اما شرایط فعلی به‌طور خاصی دشوار است و بخش عمده‌ای از بودجه یک سیستم شخصی را به خرید GPU اختصاص می‌دهد. اما چه عواملی باعث این روند افزایشی قیمت کارت گرافیک شده‌اند؟ برای بررسی بحران قیمت‌گذاری کارت گرافیک باید به عوامل متعدد و پیچیده‌ای اشاره کرد.
تعرفه‌ها، تنش‌های تجاری و زنجیره جهانی تأمین تعرفه‌های گمرکی از جمله عوامل اصلی تأثیرگذار بر قیمت کارت گرافیک هستند، به ویژه برای محصولاتی که از چین و تایوان وارد می‌شوند. با وجود تنش‌های تجاری و ضرب‌الاجل‌های متغیر بین آمریکا و چین، تعرفه‌هایی در بازه ۱۰ تا ۲۰ درصد بر قطعات الکترونیکی و کارت گرافیک اعمال می‌شود که مستقیماً هزینه نهایی را افزایش می‌دهد. حتی با تلاش آمریکا برای بستن توافق‌های جدید با کشورهای دیگری مانند ویتنام، اندونزی و ژاپن، هزینه واردات همچنان بر صنایع فناوری منعکس می‌شود.
اکثریت کارت‌های گرافیک و تراشه‌های مهم آن‌ها در کارخانه‌های خارج از کشور تولید و مونتاژ می‌شوند، بنابراین سیاست‌های اقتصادی و تجاری به‌طور مستقیم به زنجیره تأمین منتقل می‌شوند. این بی‌ثباتی علاوه بر افزایش هزینه تولید و موجودی انبارها، منجر به تأخیرها و نوسانات قیمتی می‌شود. در نهایت، مصرف‌کنندگان بیشترین آسیب را با پرداخت قیمت‌های گزاف و تأخیر در موجودی کارت‌های گرافیک متحمل می‌شوند.
تغییر رویکرد انویدیا و AMD دسترسی و قیمت کارت‌های گرافیک در نسل‌های جدید دستخوش تغییرات قابل توجهی شده است. پس از بحران کمبود کارت گرافیک در سال ۲۰۲۱، محصولاتی مانند سری Nvidia RTX 40 و AMD RDNA 3 با وجود قیمت بالا، بیشتر در دسترس بودند. همچنین مدل‌های نسل قبلی مانند AMD RX 6800 XT یا RX 6950 XT با قیمت مناسب‌تر عرضه می‌شدند و گزینه‌ای برای خرید کارت گرافیک اقتصادی بودند.
اما اکنون شرایط تغییر یافته است. انویدیا تولید مدل‌های RTX 40 خود را کاهش داده و عرضه‌ی آن‌ها را محدود کرده است؛ در حالی که AMD نیز هنوز نتوانسته جای خالی را به طور کامل در بازار پر کند. کارت‌های قدیمی‌تر همچنان مشمول افزایش قیمت همزمان با معرفی نسل‌های جدید می‌شوند و در نتیجه گزینه‌های اقتصادی برای گیمرها کم‌تر شده است. این سیاست باعث فشار مضاعف بر مصرف‌کنندگان علاقمند به سخت‌افزار ارزان‌تر شده است.
ویژگی‌ها و مقایسه نسل‌ها کارت‌های گرافیک پیشرو کنونی مانند Nvidia RTX 5090 و AMD RX 9070 XT قابلیت‌هایی از جمله رهگیری پرتو آنی (Ray Tracing)، رندر مبتنی بر هوش مصنوعی و پشتیبانی از بازی‌های 4K و 8K را ارائه می‌دهند. البته، فناوری‌های پیشرفته و قطعات پیچیده موجب افزایش هزینه تولید و قیمت نهایی کارت‌های گرافیک شده‌اند.
گیمرها و کاربران حرفه‌ای به دلیل کمبود کارت‌های نسل قبلی و افزایش قیمت آن‌ها، فرصت‌های خرید مقرون به صرفه را از دست داده‌اند. اختلاف قیمت بین کارت‌های میان‌رده و حرفه‌ای کاهش یافته اما تفاوت عملکرد و قابلیت‌ها بیشتر شده است که تصمیم‌گیری را برای خریداران سخت‌تر می‌کند.
نقش رقابت بازار: جایگزین‌ها کجا هستند؟ رقابت شدید باعث پایین ماندن قیمت فناوری می‌شود، اما در بازار فعلی کارت گرافیک، به‌ویژه در سطح حرفه‌ای، رقابت چندانی وجود ندارد. اگرچه کارت گرافیک‌های اینتل Arc مانند Arc B580 به بخش‌هایی از بازار اقتصادی ورود کرده‌اند، اما عرضه محدود باقی مانده و انویدیا و AMD همچنان غالب هستند. در عین حال، AMD نیز رویکرد خود نسبت به رقابت با کارت‌های رده بالای انویدیا را کاهش داده و تمرکز خود را بر بخش‌های دیگر گذاشته است و در نتیجه RTX 5090 تقریباً بی‌رقیب به فروش می‌رسد.
با نبود فشار برای کاهش قیمت، انویدیا می‌تواند کارت‌هایی مانند RTX 5090 را با قیمت پایه بیش از ۲۰۰۰ دلار و حتی قیمت بازار نزدیک ۳۰۰۰ دلار عرضه کند. AMD RX 9070 XT هم گاهی نزدیک به عملکرد RTX 5080 قرار می‌گیرد اما از نظر قیمت جذاب‌تر است؛ با این حال، اگر کسی به دنبال بالاترین قدرت بدون مصالحه باشد گزینه اصلی همچنان کارت‌های گرافیک انویدیا هستند و نبود رقابت جدی باعث سودمندی فقط برای تولیدکنندگان شده است.
کاربردها و مزایای کارت‌های گرافیک مدرن کارت‌های گرافیک امروزی تنها ابزار بازی نیستند؛ آن‌ها برای کارهای هوش مصنوعی، آموزش شبکه‌های عصبی، رندرینگ CAD و تدوین ویدئو نیز ضروری شده‌اند. کاربران خانگی و سازمانی خواهان توان هرچه بیشتر هستند و کارت‌هایی مانند RTX 5090 ویژگی‌هایی مثل حافظه VRAM حجیم، سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته و پشتیبانی از جدیدترین تکنولوژی نمایشگر را دارند. سری‌های RDNA 4 از AMD و Arc اینتل بیشتر برای بازی با کیفیت 4K و 1440p مناسب‌اند و در کاربردهای سنگین تولید محتوا قدرت کمتری دارند.
عرضه و تقاضا در مرکز توجه فرانک آزور از AMD اخیراً افزایش تقاضا برای کارت گرافیک Radeon را اعلام کرده است. باوجود تلاش برای افزایش موجودی، همچنان عرضه از تقاضا عقب مانده است. محدودیت‌های زنجیره تأمین، تقاضای بالا و مشکلات لجستیکی باعث شده بازار عرضه کارت گرافیک همچنان متلاطم باشد. حتی با بازگشت تدریجی کارت گرافیک به فروشگاه‌ها پس از بحران کرونا، قیمت‌ها هنوز به حالت عادی برنگشته‌اند.
مصرف‌کنندگان فقط با هم رقابت نمی‌کنند؛ ماینرهای ارز دیجیتال، کسب و کارهای هوش مصنوعی و مراکز رایانش ابری نیز وارد رقابت خرید کارت گرافیک شده‌اند و منابع موجود را کاهش داده‌اند. کمبود قطعات دیگر مانند حافظه GDDR، ماژول‌های تغذیه و خنک‌کننده‌ها نیز وضعیت را دشوارتر کرده است.
افق ساخت کامپیوتر: راهکار خریداران چیست؟ اگر در انتظار کاهش قیمت کارت گرافیک هستید، هنوز باید صبور باشید. در حالی که سایر قطعات مانند حافظه، ذخیره‌ساز و پردازنده قیمت پایدارتری یافته‌اند، GPU همچنان استثناست. مگر آن‌که فوریت خاصی وجود داشته باشد، توصیه می‌شود برای خرید به دنبال پیشنهادهای ویژه یا موجودی‌های ناگهانی باشید و فعلاً سایر ارتقاها را در اولویت قرار دهید. خرید از فروشندگان معتبر و پیگیری موجودی‌های مقطعی می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما دوران خرید کارت گرافیک حرفه‌ای ارزان تقریباً به پایان رسیده است.
آیا گشایشی برای خریداران کارت گرافیک در راه است؟ برای آینده می‌توان امید محتاطانه داشت. معمولاً با گذر زمان، بازارها با افزایش عرضه، ورود رقبا و توسعه تولید متعادل می‌شوند. کارشناسان صنعت انتظار دارند AMD به‌زودی با محصولات قدرتمندتر در نسل جدید بازگردد و این موضوع می‌تواند باعث کاهش نسبی قیمت‌ها شود. تا آن زمان، بازار کارت گرافیک با عرضه محدود، تقاضای بالا و کنترل دقیق تولید مشخص می‌شود.
نکات کلیدی برای علاقه‌مندان و فعالان صنعت • تعرفه‌ها و بی‌ثباتی تجاری جهانی، هزینه تمام قطعات الکترونیکی از جمله کارت‌های گرافیک را افزایش داده‌اند. • کاهش تولید هدفمند از سوی انویدیا و AMD باعث کمبود کارت‌های روز و نسل قبل شده است. • نبود رقابت قوی در سطح حرفه‌ای، اختیار قیمت‌گذاری بالاتر را به نفع انویدیا داده است. • کاربرد کارت گرافیک فراتر از بازی رفته و تقاضا از سوی حوزه‌های هوش مصنوعی و پژوهش نیز رو به رشد است. • تا آن زمان صبر، جستجوی تخفیف و تمرکز روی ارتقاهای جایگزین، بهترین راهکار برای بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری سخت‌افزاری است.
با ورود نسل‌های جدید کارت گرافیک و بهبود روابط تجاری، بازار به سمت رقابتی‌تر و در دسترس‌تر شدن پیش خواهد رفت. هرچند فعلاً روند افزایش قیمت کارت گرافیک ادامه دارد، کاربران با آگاهی و رصد دقیق می‌توانند تصمیمات بهتری اتخاذ کنند و خود را برای آینده‌ای متعادل‌تر در بازار قطعات سخت‌افزاری آماده نمایند.
منبع: digitaltrends
نظرات