7 دقیقه
تراشههای سیستم‌روی‌چیپ (SoC) که از توانایی‌های GenAI پشتیبانی میکنند، قرار است در سال ۲۰۲۵ رشد چشمگیری را تجربه کنند. طبق پیش‌بینی Counterpoint Research، این دسته از تراشه‌ها حدود ۳۵٪ از کل محمولههای SoC گوشیهای هوشمند را تشکیل خواهند داد. در دسترس‌تر شدن امکانات هوش مصنوعی روی دستگاه، هم در گوشیهای رده‌بالا و هم در میانرده، عامل اصلی پذیرش سریع این تراشه‌ها و رشد قابل توجه سال‌به‌سال است؛ زیرا سازندگان و کاربران به دنبال تجربه‌هایی با تاخیر پایین‌تر، حریم خصوصی بهتر و مصرف داده کمتر هستند.
پیش‌بینی بازار و عوامل محرک رشد
ردیاب محموله و پیش‌بینی Global Smartphone AP-SoC Counterpoint برای سه‌ماهه دوم ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که محمولههای SoCهای مجهز به GenAI رشد سال‌به‌سال ۷۴٪ را تجربه خواهند کرد. این افزایش ناشی از تقاضای فزاینده برای مدلهای زبانی اجراشونده روی دستگاه، هوش مصنوعی چند‌رسانه‌ای (multimodal AI) و قابلیتهای پیشرفته دستیارهای دیجیتال است. با گنجاندن NPUهای بزرگ‌تر و هسته‌های پیشرفته‌تر CPU/GPU، گوشیها قادر می‌شوند مدلهای هوش مصنوعی توانمندتری را بهصورت محلی اجرا کنند؛ این موضوع نه‌تنها تاخیر پاسخ را کاهش می‌دهد، بلکه نسبت به پیاده‌سازی‌های صرفاً ابری، حریم خصوصی کاربران را بهتر حفظ میکند و وابستگی به پهنایباند شبکه را کم میکند.
علاوه بر این، اجرای مدلها روی دستگاه امکاناتی مثل عملکرد آفلاین (مثلاً ترجمه زنده بدون اتصال به اینترنت)، پاسخهای سریعتر در اپلیکیشن‌ها و شخصی‌سازی‌های لحظه‌ای را فراهم می‌آورد. تولیدکنندگان سخت‌افزار هم با بهینهسازیهای لایه نرمافزاری مانند فشرده‌سازی مدل، کوانتیزاسیون و تقسیم بار بین CPU/GPU/NPU تلاش میکنند تا توان محاسباتی را افزایش دهند بدون اینکه مصرف باتری و گرمای تولیدی بهصورت قابل‌توجهی افزایش یابد. در نتیجه، ترکیب پیشرفت‌های سختافزاری و بهبودهای نرمافزاری محرک اصلی این جهش بازار است.
چه شرکت‌هایی در بخش SoCهای GenAI پیشتاز هستند
انتظار می‌رود اپل در سال ۲۰۲۵ حدود ۴۶٪ از سهم بازار SoCهای مجهز به GenAI را در اختیار داشته باشد، در حالی که کوالکام نزدیک به ۳۵٪ و مدیاتک حدود ۱۲٪ سهم خواهند داشت. هر یک از این بازیگران راهکارها و استراتژی متفاوتی را دنبال میکنند که تأثیر مستقیمی بر اکوسیستم نرمافزاری و قابلیتهای کاربری می‌گذارد.
- Apple مدلهای محلی را با گزینه‌های ابری ترکیب میکند؛ به‌عنوان مثال از یک مدل زبانی محلی با حدود ۳ میلیارد پارامتر برخوردار است و در عین حال مدلهای بزرگ‌تر روی ابر از طریق راهکاری موسوم به Private Cloud Compute روی سرورهای Apple Silicon در دسترس قرار می‌گیرند. اپل همچنین از طریق همکاری با OpenAI، یکپارچه‌سازی ChatGPT را در iOS، iPadOS و macOS انجام داده تا تجربه‌ای یکپارچه بین اجرا روی دستگاه و محاسبات ابری فراهم شود. این رویکرد هیبریدی به اپل اجازه می‌دهد بین حریم خصوصی و توان محاسباتی سنگین تعادل برقرار کند.
- Qualcomm فریم‌ورکی تحت عنوان AI Orchestrator ارائه می‌دهد که به سازندگان دستگاه کمک میکند خدمات GenAI را بدون نیاز به مدیریت زیرساخت LLM یا ادغام عمیق سخت‌افزار/نرم‌افزار از صفر عرضه کنند. این پلتفرم مسیریابی بارهای پردازشی، اولویت‌بندی انرژی و مدیریت منابع را تسهیل میکند و به OEMها اجازه می‌دهد سریعتر قابلیتهای هوش مصنوعی را به بازار بیاورند.
- MediaTek با استفاده از نرم‌افزار NeuroPilot خود، بارهای کاری را بین CPU، GPU و NPU توزیع میکند و با تولیدکنندگان چینی همکاری نزدیکی دارد تا استقرار GenAI روی دستگاه را بهینهسازی کند. تمرکز مدیاتک بر ارائه راهکارهای مقرون‌به‌صرفه و مقیاس‌پذیر، آن را به بازیگری مهم در بازار میانرده تبدیل کرده است.
تراشههای پرمیوم؛ فشار رو به جلو در عملکرد و قیمت‌گذاری
پیش‌بینی میشود محمولههای SoCهای پرمیوم سازگار با GenAI سال‌به‌سال ۵۳٪ رشد کنند و در سال ۲۰۲۵ حدود ۸۸٪ از تراشههای پرمیوم از GenAI پشتیبانی خواهند کرد. مدلهای شاخصی که این تغییر را سرعت می‌دهند شامل Apple A19/A19 Pro، Qualcomm Snapdragon 8 Elite Gen 5 و MediaTek Dimensity 9500 هستند. تحلیلگر پژوهش، Shivani Parashar، اشاره میکند که اوج توان محاسباتی AI در SoCهای پرمیوم می‌تواند در سال ۲۰۲۵ به حدود ۱۰۰ TOPS برسد؛ رقمی که تقریباً چهار برابر سطح سال ۲۰۲۱ است و این جهش فنی منجر به افزایش قیمت فروش میانگین میشود، چرا که برندها به گرههای تولید پیشرفته‌تر و محتوای نیمه‌رسانه‌ای (semiconductor content) بالاتر نیاز دارند.
این افزایش عملکرد عاملان و تولیدکنندگان را به سمت سرمایه‌گذاری در نودهای لیتوگرافی پیشرفته‌تر و طراحیهای چندموتوره (heterogeneous) سوق می‌دهد که لایه‌هایی از پردازش متن، تصویر و سیگنال را با کارایی بالاتر اداره میکنند. از سوی دیگر، هزینه‌های توسعه سخت‌افزار و طراحی نیز بالا می‌رود و همین موضوع فشار بر قیمت‌گذاری نهایی را توجیه میکند. برای کاربران نهایی، نتیجه کار بهبود قابلیت‌هایی مانند خروجی‌های مولد با کیفیت بالاتر، پردازش تصویری آنی و دستیارهای هوشمندتر خواهد بود که به‌سرعت پاسخ می‌دهند و از محتوای شخصی‌سازی‌شده پشتیبانی میکنند.
سرعت گرفتن پذیرش در میانرده
بخش قیمتی ۳۰۰ تا ۴۹۹ دلار قرار است در سال ۲۰۲۵ شاهد سه‌برابر شدن محمولههای SoCهای سازگار با GenAI بهصورت سال‌به‌سال باشد و این تراشه‌ها ۳۸٪ از این بازه قیمتی را تشکیل دهند. کوالکام با سهم ۵۷٪ در میانردهها پیشتاز است و از خانواده‌های Snapdragon 700 و سری ۶ برای گسترش قابلیتهای GenAI در این رده استفاده میکند. خانواده Dimensity 8000 از مدیاتک، پرتاب اولیه را برای GenAI روی دستگاه در بخش میانرده فراهم کرد و سازندگان چینی نیز سریعاً از این فرصت بهره برده‌اند.
تحلیلگر ارشد Parv Sharma تاکید میکند که فروشندگان SoC در حال بهینهسازی مدلهای زبانی بزرگ برای سخت‌افزار میانرده هستند تا تجربههای هوش مصنوعی غنی‌تری را بدون افت قابلتوجه در عمر باتری یا عملکرد حرارتی ارائه دهند. این بهینه‌سازی‌ها شامل تکنیک‌هایی مانند کوانتیزاسیون به ۸ یا حتی ۴ بیت، پروندهسازی مدل (model pruning)، و اجرای بخش‌های حساس مدل روی واحدهای اختصاصی (NPU) است. نتیجه این تلاش‌ها تجربههای کاربری نزدیک به پرمیوم با قیمت میانرده خواهد بود که می‌تواند دامنه کاربردهای GenAI را به اپلیکیشن‌های روزمره مانند دوربین، پیام‌رسان‌ها، ترجمه و ابزارهای اداری گسترش دهد.
نتیجه‌گیری
در کل، سال ۲۰۲۵ به‌نظر می‌رسد نقطه عطفی برای GenAI موبایلی باشد: توان محاسباتی محلی قوی‌تر، حمایت گسترده‌تر OEMها و یکپارچه‌سازی‌های سطح پلتفرم در حال تبدیل کردن GenAI از یک مزیت صرفاً پرمیوم به قابلیتی رایج در گوشیهای هوشمند هستند. در حالی که فروشندگان SoC به بهینهسازیهای بیشتر برای کارایی و مصرف انرژی ادامه می‌دهند، انتظار می‌رود قابلیتهای GenAI در سال‌های آتی بیش از پیش به رده‌های قیمتی پایین‌تر سرایت کنند و اپلیکیشن‌های جدید و خدمات شخصی‌شده بیشتری را ممکن سازند.
برای توسعه‌دهندگان اپلیکیشن و تیم‌های محصول، این روند به معنای فرصت‌هایی برای خلق تجربههای کاربردی جدید است؛ از پردازش زبانی طبیعی و رابط‌های مکالمه‌ای تا تحلیل تصاویر در لحظه و ترکیب داده‌های حسگری با مدلهای مولد. همچنین برای کاربران، افزایش اجرای GenAI روی دستگاه نویددهنده تجربه‌ای با تاخیر کمتر، مصرف داده پایین‌تر و کنترل بیشتر روی داده‌های حساس خواهد بود. در نهایت، بازار SoCهایی که GenAI را در سطح وسیع پشتیبانی میکنند، محیطی رقابتی ایجاد میکند که نوآوری سریعتر و گزینه‌های متنوع‌تری را برای مصرف‌کنندگان به ارمغان خواهد آورد.
منبع: fonearena
ارسال نظر