راز «لکه سرد» اقیانوسی جنوب گرینلند؛ نشانه ای از تغییرات جریان اقیانوسی و پیامدهای جهانی

بیش از یک قرن است که لکه‌ای سرد در آب‌های جنوب گرینلند، برخلاف روند جهانی افزایش دمای اقیانوس‌ها، پایدار مانده است. این منطقه سرد، که از آن با عنوان «لکه سرد» یاد می‌شود، توجه دانشمندان اقلیم را به خود جلب کرده و به عنوان یک پدیده غیرمعمول در میان افزایش دمای سطحی اقیانوس‌ها تحت تأثیر تغییرات اقلیمی شناخته می‌شود.

علم پشت پرده «لکه سرد»: کاوش در یک معمای اقیانوسی

برای بررسی این پدیده، دکتر وی لیو، اقلیم‌شناس دانشگاه کالیفرنیا ریورساید، و دکتر کای-یوان لی، اقیانوس‌شناس، مطالعه‌ای جامع بر روی بیش از ۱۰۰ سال داده‌ دمایی و شوری آب‌های اقیانوسی انجام دادند. تحلیل آن‌ها نشان داد که این لکه سرد فقط یک پدیده سطحی نیست و تا عمق ۳۰۰۰ متری (حدود ۱۰ هزار فوت) در زیر سطح اقیانوس امتداد می‌یابد. این امر نشان‌دهنده وسعت و پایداری بلندمدت این پدیده اقیانوسی است.

تیم پژوهشی با مقایسه نظام‌مند داده‌های مشاهداتی و شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای دریافت که تنها یک سناریو می‌تواند سرد شدن این منطقه را توضیح دهد: کاهش قابل توجه جریان دورانی جنوبی-شمالی اقیانوس اطلس یا همان Atlantic Meridional Overturning Circulation (AMOC)، که یکی از بخش‌های کلیدی چرخش جهانی آب اقیانوس محسوب می‌شود.

درک AMOC: نقش اساسی در تنظیم اقلیم جهانی

جریان گردش جنوبی-شمالی اقیانوس اطلس (AMOC)، یک سامانه عظیم جریان‌های آبی است که آب گرم و شور را از مناطق استوایی به سمت شمال اطلس منتقل می‌کند. این جریان با حرکت به سمت شمال، خنک و سنگین‌تر شده و به اعماق اقیانوس فرو می‌رود و سپس به سمت جنوب برمی‌گردد. این فرایند برای تنظیم اقلیم زمین و توزیع مجدد گرما اهمیت زیادی دارد.

اما تغییرات اقلیمی موجب شتاب گرفتن ذوب یخچال‌ها و صفحات یخی شده و مقدار زیادی آب شیرین را وارد شمال اقیانوس اطلس می‌کند. این موضوع شوری آب و چگالی آن را کاهش داده و فرآیند فرو رفتن و چرخش آب را مختل می‌کند. طبق بررسی داده‌های شوری، دکتر لی و لیو کاهش قابل توجه شوری را در لکه سرد شمالی، به ویژه نزدیک یخچال‌ها، گزارش کردند؛ در حالی که در نزدیکی استوا با تضعیف گردش آب، شوری افزایش یافته است.

بر اساس محاسبات آن‌ها، قدرت جریان AMOC از سال ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۵ از ۱.۰۱- به ۲.۹۷- میلیون مترمکعب بر ثانیه کاهش یافته است. این کاهش چشمگیر به توضیح پایداری و عمق لکه سرد اسرارآمیز جنوب گرینلند کمک می‌کند.

پیامدهای زیست‌محیطی و اقلیمی

تضعیف جریان AMOC پیامدهای مهمی برای اقلیم جهانی دارد. تداوم این روند یا ایست کامل آن - همانطور که مدل‌ها پیش‌بینی می‌کنند - می‌تواند الگوهای اقلیمی در سراسر جهان را مختل کند. چرخه‌های موسمی مناطق گرمسیری ناپایدارتر می‌شوند و آمریکای شمالی و اروپا با زمستان‌های سخت‌تر مواجه خواهند شد. این دگرگونی، اکوسیستم‌های دریایی را در معرض خطر قرار داده و بر صیادی و امنیت غذایی جهانی تاثیر منفی خواهد گذاشت.

دکتر لی تأکید می‌کند: «این یافته نشان می‌دهد جریان AMOC بیش از یک قرن تضعیف شده و اگر روند افزایش گازهای گلخانه‌ای ادامه یابد، این روند نیز تداوم خواهد داشت.»

جمع‌بندی

کشف علت اصلی و عمیق لکه سرد شمال اقیانوس اطلس اهمیت پیوستگی سامانه‌های اقلیمی و آثار گسترده دخالت‌های انسانی بر زمین را نشان می‌دهد. کند شدن یکی از گردش‌های عمده گرما و شوری اقیانوس تاثیراتی ماندگار و بالقوه غیرقابل بازگشت بر هوا، اکوسیستم‌ها و جوامع بشری خواهد داشت. پژوهش‌های بیشتر و اقدام عاجل برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، نقشی حیاتی در درک بهتر و کاهش این مخاطرات خواهد داشت.