تغییر رویکرد از گلایفوسیت به دیکوات: بررسی پیامدهای سلامتی و محیط زیستی

پیشینه: تغییر از گلایفوسیت به دیکوات

با افزایش نگرانی‌ها درباره اثرات سلامت گلایفوسیت - ماده فعال در پرمصرف‌ترین علف‌کش جهان، رانداپ - تولیدکنندگان به سمت استفاده از دیکوات به‌عنوان جایگزین شیمیایی روی آورده‌اند. این تغییر توجه بسیاری از دانشمندان، نهادهای بهداشتی و فعالان محیط زیست را در سطح جهانی جلب کرده است؛ چراکه پرسش‌ها درباره ایمنی دیکوات همچنان رو به افزایش است.

گلایفوسیت مدت‌ها بازار جهانی علف‌کش‌ها را در اختیار داشته و ابتدا به‌عنوان گزینه‌ای ایمن‌تر نسبت به پاراکوات، علف‌کشی با سمیت بسیار بالا معرفی شده بود. اما با بررسی‌های دقیق بر روی خطرات سلامتی گلایفوسیت، دیکوات به سرعت جایگزین شده است. باید توجه داشت که دیکوات از نظر شیمیایی به پاراکوات شباهت دارد و خود دارای مخاطراتی است. با سخت‌تر شدن مقررات مربوط به ممنوعیت پاراکوات و گلایفوسیت، استفاده از دیکوات در حال افزایش است؛ هرچند درباره حدود مجاز مصرف و ایمنی آن اجماع کافی وجود ندارد.

یافته‌های علمی: تاثیرات دیکوات بر سلامت و محیط زیست

نتایج یک مرور جامع به سرپرستی دکتر چنگ هه از بیمارستان مرکزی سوینینگ چین، خطرات مداوم ناشی از مصرف دیکوات را نشان می‌دهد. این تحقیقات روشن می‌کنند که هرچند سمیت حاد دیکوات کمتر از پاراکوات است، اما همچنان تهدیدی جدی برای سلامت انسان و محیط زیست به شمار می‌آید. دیکوات علاوه بر آثار حاد، می‌تواند موجب اثرات مزمن سلامت شود، به ویژه در صورت بلع تصادفی یا استفاده نادرست در بخش کشاورزی. این خطرات به دلیل ماندگاری بالای دیکوات در خاک و آب، نگرانی‌هایی را نسبت به تجمع زیستی و اثرات بلندمدت آن در محیط زیست به وجود آورده است.

به گفته گروه دکتر هه: «اگرچه سمیت حاد دیکوات نسبت به پاراکوات کمتر است، اما به دلیل قابلیت تجمع زیستی و پایداری طولانی مدت در خاک و منابع آبی، همچنان تهدیدی اساسی برای اکوسیستم‌ها محسوب می‌شود.»

سمیت و خطرات سلامت

تماس با دیکوات می‌تواند از طریق پوست، تنفس یا بلع رخ دهد. این ماده شیمیایی باعث آسیب پوستی شده و در صورت بلع بسیار خطرناک است؛ چرا که از طریق دستگاه گوارش جذب می‌شود. حتی در دوزهای پایین، دیکوات می‌تواند منجر به آسیب کلیه، اختلال عملکرد کبد و همچنین صدماتی به ریه‌ها و سیستم عصبی شود. مسمومیت شدید ممکن است نارسایی چند ارگان یا حتی مرگ را به دنبال داشته باشد.

بررسی‌های پس از مرگ نشان داده است که تمام دیکوات بلعیده‌شده جذب نمی‌شود و بخشی از آن در دستگاه گوارش باقی می‌ماند که می‌تواند به تغییر ترکیب میکروبی روده و تضعیف سدهای مخاطی منجر شود. تحقیقات دکتر هه بر این نکته تأکید دارد که روده نه تنها نقطه اصلی ورود دیکوات به بدن است، بلکه به‌عنوان یکی از اهداف اصلی اثرات سمّی این علف‌کش نیز شناخته می‌شود.

واکنش‌های مقرراتی جهانی و مطالعات موردی

مقامات اروپایی در پاسخ به شواهد فزاینده از خطرات دیکوات اقدامات قاطعانه‌ای انجام داده‌اند. اتحادیه اروپا در سال 2018 دیکوات را به علت «ریسک‌ بالا» برای کشاورزان، اهالی روستاها و ساکنان مناطق مجاور ممنوع اعلام کرد. سوئیس و بریتانیا تصمیمات مشابهی اتخاذ کرده‌اند. در مقابل، ایالات متحده همچنان اجازه استفاده از دیکوات و پاراکوات را می‌دهد؛ گرچه سال‌هاست گزارش‌هایی از مسمومیت با دیکوات در این کشور ثبت شده است.

تجربه برزیل نیز نشان‌دهنده اهمیت این موضوع است: با مصرف گسترده دیکوات و کمبود لوازم حفاظتی، کشاورزان این کشور موارد متعددی از مسمومیت ناشی از اسپری علف‌کش را گزارش کرده‌اند. این موارد، نیاز فوری به سیاست‌گذاری آگاهانه و اجرای دقیق‌تر استانداردهای ایمنی را در حوزه مواد شیمیایی کشاورزی برجسته می‌کند.

پیامدهای زیست‌محیطی و کشاورزی

علف‌کش‌هایی مانند گلایفوسیت، پاراکوات و دیکوات نقش مهمی در افزایش بهره‌وری کشاورزی مدرن و سودآوری مزارع ایفا می‌کنند. با این وجود، جایگزینی یک ماده شیمیایی خطرناک با ماده‌ای دیگر، تغییری جدی در کاهش ریسک‌های بلندمدت برای سلامت انسان و محیط زیست ایجاد نمی‌کند. کارشناسان محیط زیست هشدار می‌دهند که پایداری دیکوات در خاک و منابع آبی می‌تواند باعث بروز آسیب‌های تجمعی در اکوسیستم، گونه‌های غیرهدف و کیفیت آب شود.

جمع‌بندی

تلاش برای جایگزینی گلایفوسیت با دیکوات در علف‌کش‌های پرمصرف جهان، پرسش‌های مهمی درباره مخاطرات شیمیایی، نظارت مقرراتی و کشاورزی پایدار به وجود آورده است. در حالی که هدف از استفاده دیکوات کاهش نگرانی‌های مرتبط با گلایفوسیت و پاراکوات بوده، شواهد علمی فزاینده‌ای وجود دارد که خطرات قابل توجهی برای انسان و محیط زیست به همراه دارد. تدوین سیاست‌های کارآمد، انجام تحقیقات علمی و جستجوی جایگزین‌های ایمن‌تر برای حمایت از سلامت عمومی و اکوسیستم‌های جهانی ضروری است.