کنسرو ماهی سالمون؛ کپسول های زمان غیرمنتظره برای علم دریایی

کنسروهای قدیمی ماهی سالمون؛ گنجینه‌ای پنهان برای علوم دریایی

در رویدادی غیرمنتظره، کنسروهای منقضی‌شده سالمون که برای کنترل کیفیت نگهداری شده بودند، به منبعی ارزشمند برای اکولوژیست‌های دریایی تبدیل شدند. پژوهشگران دانشگاه واشینگتن از جمله دکتر ناتالی مستیک و دکتر چلسیا وود، از دل تقریباً نیم قرن کنسرو ماهی قزل‌آلا، داده‌های اکولوژیکی منحصر به فردی استخراج کردند که نگاهی نادر به روندهای تغییر در انگل‌های دریایی و سلامت کلی اکوسیستم دریایی آلاسکا ارائه می‌دهد.

کنسرو ماهی سالمون که معمولاً یکی از اقلام رایج در آشپزخانه‌هاست، به آرشیوی از تاریخ طبیعی بدل شده و شواهد زیستی مناطق دورافتاده‌ای همچون خلیج آلاسکا و بریستول را از سال ۱۹۷۹ تا ۲۰۲۱ حفظ کرده است. تیم تحقیقاتی ۱۷۸ قوطی کنسرو را از انجمن محصولات دریایی سیاتل دریافت کرد که هرکدام نماینده یکی از چهار گونه اصلی سالمون اقیانوس آرام بودند: چام (Oncorhynchus keta)، کوهو (Oncorhynchus kisutch)، صورتی (Oncorhynchus gorbuscha)، و ساکای (Oncorhynchus nerka).

انگل‌ها؛ شاخص‌های اکولوژیکی مهم

شناخت چرخه زندگی کرم آنازاکید

مهم‌ترین یافته در کنسروهای دهه‌ها پیش، حضور نماتودهای آنازاکید بود؛ کرم‌های ریز دریایی با طول تقریبی یک سانتی‌متر. اگرچه وجود کرم در غذا چندان دلپذیر نیست، اما روند کنسروسازی این انگل‌ها را از بین می‌برد و خطری برای سلامت انسان‌ها ندارد. مهم‌تر از آن، حضور این انگل‌ها به عنوان نشانگر اکولوژیکی عمل می‌کند.

دکتر وود، نویسنده ارشد پژوهش، توضیح می‌دهد: «چرخه زندگی آنازاکید چندین سطح زنجیره غذایی دریایی را به هم پیوند می‌زند. یافتن آن‌ها در ماهی‌های محفوظ نشان می‌دهد تعاملات زیستی پیچیده همچنان برقرار است، که بیانگر سلامت محیط زیست منشأ این ماهی‌هاست.»

لاروهای آنازاکید از طریق خوردن توسط کریل وارد زنجیره غذایی می‌شوند. سپس ماهی سالمون و سایر ماهیان بزرگ‌تر کریل را شکار می‌کنند. در نهایت، این کرم‌ها به شکل بالغ خود در پستانداران دریایی مانند فوک‌ها و نهنگ‌ها می‌رسند و پس از تولید مثل، تخم‌های خود را دوباره به دریا بازمی‌گردانند. اگر میزبانان اصلی نظیر پستانداران دریایی کاهش یابند، جمعیت آنازاکید نیز افت خواهد کرد؛ بنابراین حضور آن‌ها معیاری مهم برای تشخیص ساختار و پایداری اکوسیستم‌های دریایی است.

تحلیل داده‌های اکولوژیکی در طول ۴۲ سال

تیم دانشگاه واشینگتن فیله‌های ماهی سالمون را با دقت کالبدشکافی کرد، هرچند که فرایند نگهداری طولانی مدت شکل ظاهری انگل‌ها را تغییر داده بود. شمارش‌های دقیق انگل آنازاکید در هر گرم ماهی نشان داد که میزان حضور این انگل‌ها در گونه‌های چام و صورتی طی ۴۲ سال افزایش یافته است، ولی در سالمون‌های کوهو و ساکای ثابت مانده است.

دکتر مستیک، نویسنده اصلی پژوهش، می‌گوید: «Trend افزایشی تعداد انگل‌ها در سالمون‌های صورتی و چام نشان می‌دهد که تمامی میزبانان مورد نیاز چرخه زندگی آنازاکید در اکوسیستم حضور داشته‌اند یا جمعیت آن‌ها بازیابی شده است؛ این نشانه‌ای مثبت برای مقاومت و پایداری اکوسیستم دریایی است.» با این حال، افزایش دیده‌شده در گونه‌های دیگر مشاهده نشد. علت این تفاوت هنوز روشن نیست، به‌ویژه با توجه به اینکه فرایند کنسروسازی شناسایی دقیق‌تر انگل را دشوار می‌کند و سوالاتی در مورد تفاوت‌های زیست‌شناسی انگل یا میزبان‌ها ایجاد می‌کند.

پیامدهای زیست‌محیطی و آینده مطالعه انگل‌های دریایی

یافته‌های این تحقیق نه تنها اهمیت انگل‌ها را به عنوان شاخص زیستی نشان می‌دهند، بلکه پتانسیل منابع آرشیوی غیرمتعارف مانند کنسروها را برای مطالعه تاریخ زیستی اقیانوس‌ها برجسته می‌کنند. داده‌های دقیق انگل می‌تواند به دانشمندان در ارزیابی تنوع زیستی دریایی، تاثیرات تغییر اقلیم و نتایج حفاظت محیط زیست کمک کند؛ به ویژه برای بخش‌هایی از زنجیره غذایی که معمولاً نادیده گرفته می‌شوند، همچون آنازاکیدها.

نگاهی به آینده: بهره‌گیری نوآورانه از آرشیوهای صنعتی مواد غذایی

این رویکرد نوآورانه در استفاده مجدد از نمونه‌های غذایی تاریخ مصرف گذشته می‌تواند الهام‌بخش تحقیقات مشابه در سراسر جهان باشد. نمونه‌های آرشیوی کنترل کیفیت صنایع غذایی می‌توانند حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره سلامت محیط زیست و شبکه غذایی دریایی باشند و به مثابه کپسول زمان برای رصد تغییرات اکوسیستم‌های دریایی عمل کنند.

دکتر وود خاطرنشان می‌کند: «پیدا کردن انگل در ماهی سالمون نشانه آلودگی نیست، بلکه نشانه تنوع زیستی و سلامت اکوسیستم است. این یافته‌ها می‌تواند درک ما را از نقش انگل‌ها در سلامت و پایداری دریاها متحول کند.»

جمع‌بندی

مطالعه انگل‌های آنازاکید بقابله در کنسروهای قدیمی نشان می‌دهد که حتی مواد به ظاهر بی‌اهمیت می‌توانند بینش‌هایی بی‌نظیر در مورد دنیای طبیعی فراهم سازند. با بهره‌گیری از انگل‌ها به عنوان شاخص اکوسیستم، دانشمندان نه‌تنها تاریخچه اکولوژی دریای آلاسکا را بازنگری می‌کنند، بلکه ابزارهای جدید و مقرون به‌صرفه برای پایش سلامت محیط زیست و تنوع زیستی ابداع می‌نمایند. این پژوهش تقاطع نوآورانه‌ای میان فناوری غذایی و پایش اکولوژیکی ایجاد کرده و افق‌های جدیدی برای ارزیابی گسترده سلامت محیط زیست دریایی می‌گشاید.