5 دقیقه
علوم شهروندی در عصر دیجیتال: رونق بی‌سابقه iNaturalist
با قدرت گوشی‌های هوشمند و ارتباطات دیجیتال، علاقه‌مندان به طبیعت اکنون نقش مهمی در اکتشافات علمی ایفا می‌کنند. برنامه نوآورانه iNaturalist به عنوان یک پلتفرم جهانی برای تحقیق در حوزه تنوع زیستی از سال ۲۰۰۸ فعالیت خود را آغاز کرده و از یک پروژه اجتماعی به پایگاه بزرگی برای علوم شهروندی تبدیل شده است. تا امروز، بیش از ۲۰۰ میلیون مشاهده گونه‌های حیات‌وحش توسط بیش از ۳ میلیون کاربر در سراسر دنیا در این سامانه ثبت شده است. مطالعه جامعی که اخیراً در نشریه BioScience منتشر شده، نشان می‌دهد این مشارکت، اکنون برای تحقیقات اکولوژیک از اهمیت بالایی برخوردار است؛ به طوری که تعداد مقالات داوری‌شده‌ای که از داده‌های iNaturalist بهره برده‌اند، طی پنج سال اخیر بیش از ده برابر شده است.
ویژگی‌های کلیدی: چه چیزی iNaturalist را متمایز می‌کند؟
اپلیکیشن iNaturalist برای هر دو سیستم عامل iOS و اندروید به صورت رایگان در دسترس است و ثبت مشاهدات حیات‌وحش را برای همه کاربران گوشی‌های هوشمند ساده می‌سازد. برخلاف سایر اپ‌های طبیعت‌نگری که به هوش مصنوعی وابسته‌اند، iNaturalist از خرد جمعی جامعه کاربران خود بهره می‌برد. کاربران می‌توانند مشاهدات خود را شامل تصاویر، موقعیت جغرافیایی و زمان ثبت کنند و سپس شبکه کاربران برای شناسایی گونه همکاری می‌کند. تنها پس از تایید انسانی، هر مشاهده به مرحله «درجه پژوهشی» می‌رسد و اعتبار علمی آن تضمین می‌شود.
شناسایی انسانی در مقابل هوش مصنوعی: رویکردی منحصر به فرد
اگرچه بسیاری از اپلیکیشن‌های زیستی با الگوریتم‌های خودکار گونه‌ها را شناسایی می‌کنند، iNaturalist بر تکیه بر تخصص انسانی و تایید جمعی تاکید دارد. این رویکرد، داده‌هایی غنی و دقیق را فراهم می‌آورد که برای مطالعات علمی، ارزشمند و قابل اعتماد هستند. همچنین، این پلتفرم داده‌های خود را با نهادهایی مانند GBIF به اشتراک می‌گذارد و تاثیرگذاری آن را افزایش می‌دهد.
تاثیرات واقعی: نمونه‌ها و اکتشافات
میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان با عکاسی تنها محدود نشده‌اند، بلکه به گسترش یک پایگاه داده ارزشمند برای دانشمندان کمک می‌کنند. به گفته کوری کالاهان، پژوهشگر اکولوژی، کاربران iNaturalist در دنبال‌کردن پراکنش گونه‌ها، شناسایی گونه‌های مهاجم، پایش تغییرات ناشی از تغییرات اقلیمی و حتی کشف گونه‌های جدید نقش دارند. برای مثال، در سال ۲۰۱۱ کاربری در کلمبیا برای نخستین بار از راسو کلمبیایی کمیاب عکاسی کرد که این ثبت زنده بعدها در یک مقاله علمی درباره پراکنش گونه‌ها در مناطق حفاظت‌شده در سال ۲۰۱۹ مورد استناد قرار گرفت.
مزایای iNaturalist نسبت به روش‌های سنتی
تحقیقات سنتی تنوع زیستی معمولاً مستلزم هزینه و امکانات زیاد برای کار میدانی است. اما iNaturalist با استفاده از شبکه جهانی کاربران، بانک وسیعی از داده‌های زیستی به طور مداوم بروز را فراهم می‌کند. تصاویر جزئی که زیستگاه، رنگ و رفتار را به تصویر می‌کشند، شناخت عمیق‌تری از اکوسیستم فراهم آورده و اطلاعات غنی‌تری نسبت به چک‌لیست‌های ساده ارائه می‌دهند. این سامانه اکنون داده‌های پژوهشی از ۱۲۸ کشور و بیش از ۶۳۸ خانواده زیستی را شامل می‌شود.
قدرت‌بخشی به کاربران عادی
طراحی کاربرپسند iNaturalist باعث شده حتی افرادی بدون تخصص علمی نیز به بازیگران مهم علوم اکولوژی تبدیل شوند. به گفته بریتنی میسون، کارشناس داده، این پلتفرم ابزار اکتشاف را در جیب همه قرار داده و علم نوین را مردمی و مشارکتی ساخته است.
اهمیت بازار و چشم‌انداز کلان
با روند شتابان کاهش تنوع زیستی — تنها در آمریکا، ۲۱۱ گونه منقرض و بیش از ۲ هزار گونه در خطر هستند — توسعه روش‌های کارآمد و در دسترس برای پایش حیات‌وحش بیش از پیش ضرورت یافته است. iNaturalist این نیاز را با جلب مشارکت جهانی و هزینه نزدیک به صفر برای کاربران و محققان برآورده می‌کند. رشد سریع داده‌های این پلتفرم مرزهای جدیدی برای نقش فناوری و مشارکت مردمی در علوم محیط زیست ترسیم کرده است.
تحول بنیادین در علوم تنوع زیستی
این موج داده‌های علمی تولیدشده توسط شهروندان، تغییر موقتی نیست؛ بلکه ساختار علوم اکولوژی را متحول کرده و ابزارهایی ارزان و موثر برای پایش و حفاظت از تنوع زیستی سیاره ما فراهم آورده است. همان‌طور که پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند، رویکرد مشارکتی و فناورانه iNaturalist منجر به توانمندسازی افراد، افزایش آگاهی و تضمین‌کننده نسل آینده تحقیقات علمی شده است که هم فراگیر و هم نوآورانه خواهد بود.
منبع: gizmodo
نظرات