سنجش درد ماهیان هنگام کشتار تجاری: نیاز به رویکردهای انسانی تر در آبزی پروری

هر سال، حدود یک تریلیون ماهی از آب‌های جهان صید می‌شود که بخش عمده آن‌ها به مصرف انسانی می‌رسد. اگرچه این صنعت عذا رسان میلیاردها نفر در سراسر دنیاست، اما یافته‌های جدید علمی توجه بیشتری را به رنج قابل توجه ماهیان در هنگام صید و کشتار جلب کرده است. پژوهشی تازه به سرپرستی دکتر سینتیا شاک-پیم از مؤسسه Welfare Footprint، اولین تحلیل کمی از میزان درد ماهیان طی روش‌های سنتی کشتار را ارائه داده است.

مطالعه موردی: قزل‌آلای رنگین‌کمان قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss) که بومی حوضه آبریز سرد اقیانوس آرام است، امروزه یکی از گونه‌های پرورشی اصلی در پنج قاره به جز قطب جنوب محسوب می‌شود. معمولاً کشتار تجاری شامل خارج کردن ماهی از آب و قرار دادن آن‌ها در معرض هوا یا آب یخ است. با این‌که این روش‌ها موثر و رایج هستند، اما دغدغه‌های متعددی را از سوی فعالان رفاه حیوانات و دانشمندان برانگیخته‌اند.

تحقیقات جدید نشان می‌دهد قزل‌آلاها در این شرایط بین ۲ تا ۲۵ دقیقه درد و استرس حاد را تجربه می‌کنند. میانگین حداکثری این زمان ۲۲ دقیقه ثبت شده است. این رنج طولانی ناشی از فشارهای فیزیولوژیک پس از خروج از آب است، از جمله آسیب ساختارهای ظریف آب‌شش و تجمع دی‌اکسیدکربن در خون که درنهایت منجر به بیهوشی می‌شود، اما این حالت تنها پس از طی دوره‌ای از ناراحتی شدید به وقوع می‌پیوندد.

پیشرفت علمی: چارچوب سنجش رفاه (Welfare Footprint Framework) اندازه‌گیری رنج حیوانات همواره دشوار بوده است. با این حال، چارچوب جدید Welfare Footprint روشی نظام‌مند برای ارزیابی و مقایسه حالات منفی، مانند درد یا استرس، در حیوانات ارائه می‌دهد. این چارچوب به پژوهشگران، دامپزشکان، تولیدکنندگان و سیاست‌گذاران اجازه می‌دهد تا شدت و مدت رنج را بررسی و برای بهبودهای مبتنی بر شواهد در صنعت آبزی‌پروری و صنایع غذایی تصمیم‌گیری کنند.

به گفته تیم پژوهشی دکتر شاک-پیم، نگرانی‌های اجتماعی نسبت به رفاه حیوانات به‌شدت افزایش یافته است و این مسئله در قوانین جدید، برچسب‌های اخلاقی و افزایش توجه مصرف‌کنندگان مشهود است. نویسندگان تحقیق تاکید دارند: «یافته‌های ما اولین برآورد کمّی درد در زمان کشتار ماهی را ارائه می‌کند و نشان می‌دهد بهبودهای چشمگیری با استفاده از روش‌های موثر بی‌هوش‌سازی قابل دست‌یابی است.»

یافته‌های کلیدی: مدت و شدت درد این گروه بین‌المللی با بررسی دامنه‌ای از منابع علمی، واکنش‌های فوری و زیان‌بار عصبی ـ شیمیایی ماهیان را تنها پنج ثانیه پس از قرار گرفتن در معرض هوا شناسایی کردند؛ واکنش‌هایی که با حس ناراحتی یا بیزاری شدید در انسان قابل مقایسه است. رفتارهایی چون پیچ‌خوردگی‌های شدید و نفس نفس زدن سریع نشان‌دهنده ناراحتی شدیدی است که ماهی احساس می‌کند.

بر اساس داده‌ها، متوسط مدت زمان درد متوسط تا شدید برای هر کیلوگرم ماهی ذبح‌شده، حدود ۲۴ دقیقه تخمین زده شده که در برخی موارد به بیش از یک ساعت نیز می‌رسد. شدت و مدت این رنج بسته به گونه، اندازه فردی و شرایط کشتار متفاوت است.

بی‌هوش‌سازی الکتریکی: راهکاری امیدوارکننده؟ برای کاهش نگرانی‌های رفاهی، روش بی‌هوش‌سازی الکتریکی به عنوان کشتاری انسانی‌تر پیشنهاد شده است. این روش با بی‌هوش کردن سریع ماهی، می‌تواند میزان درد و رنج را تا حد زیادی کاهش دهد؛ طبق تخمین تحقیق، این روش می‌تواند تا ۲۰ ساعت درد را به ازای هر دلار سرمایه‌گذاری در فناوری مربوطه حذف کند. با این حال، کارایی این روش همچنان با نوسان همراه است و در برخی موارد ممکن است ماهی بلافاصله بیهوش نشود.

تیم پژوهشی تاکید دارد که اثربخشی هر روش بی‌هوش‌سازی به مدیریت استرس در تمام فرآیند برداشت بستگی دارد. بنابراین، اصلاح رفتارها نه‌تنها در مرحله کشتار، بلکه در کل زنجیره تأمین اهمیت دارد.

گام‌های آینده برای آبزی‌پروری پایدار و اخلاقی نتایج این پژوهش بر ضرورت فوری پذیرش روش‌های کشتار انسانی‌تر در صنعت ماهی تاکید دارد. چارچوب سنجش رفاه به تولیدکنندگان، قانون‌گذاران و کنشگران امکان می‌دهد تا نقاط بحرانی درد را در سیستم فعلی شناسایی و بهبودهای با بیشترین تأثیر را در اولویت قرار دهند. همچنین، اندازه‌گیری شفاف علمی مسیر سیاست‌گذاری، انتخاب آگاهانه مصرف‌کننده و ابداع فناوری‌های اخلاقی‌تر در تولید مواد غذایی را هموار می‌کند.

علاوه بر این، روشن ساختن ابعاد واقعی رنج مرتبط با روش‌های رایج کشتار ماهی، بحثی وسیع‌تر درباره مسئولیت ما نسبت به رفاه حیوانات در سیستم‌های غذایی برمی‌انگیزد.

نتیجه‌گیری سنجش کمی درد ماهیان هنگام کشتار تجاری، گامی مهم در علم رفاه حیوانات محسوب می‌شود. با استفاده هر چه بیشتر از چارچوب‌های مبتنی بر داده‌هایی چون WFF، صنایع و جوامع می‌توانند برای بهبودهای اخلاقی و مبتنی بر شواهد در زمینه آبزی‌پروری تلاش کنند. با شناسایی و واکنش نسبت به رنج میلیاردها ماهی در هر سال، می‌توان به سمت روش‌هایی انسانی‌تر و پایدارتر حرکت کرد که سلامت انسان و حیوان را در کنار هم محترم می‌شمرند.