تغییر اقلیم و افزایش اختلال آپنه خواب انسدادی: چالشی تازه برای سلامت عمومی

تغییر اقلیم و افزایش اختلال آپنه خواب انسدادی

با ادامه روند افزایش دمای جهانی، نگرانی جدیدی در حوزه سلامت عمومی در حال شکل‌گیری است؛ شیوع اختلال آپنه خواب انسدادی (OSA) به طور چشمگیری در حال افزایش است. مطابق با جدیدترین پژوهش‌های علمی، افزایش دمای شبانه ناشی از تغییرات آب‌وهوایی می‌تواند تا پایان قرن حاضر خطر ابتلا به آپنه خواب انسدادی را تا ۴۵ درصد افزایش دهد. این روند نه‌تنها بر سلامت فردی و کیفیت زندگی، بلکه بر بهره‌وری اجتماعی و ثبات اقتصادی نیز اثرگذار خواهد بود.

دانش اختلال آپنه خواب انسدادی و نقش عوامل زیست‌محیطی

آپنه خواب انسدادی یکی از شایع‌ترین اختلالات خواب است که نزدیک به یک میلیارد نفر در دنیا را درگیر کرده است. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که راه هوایی در طول خواب مکرراً بسته شده و برای حداقل ۱۰ ثانیه تنفس متوقف می‌شود. بسیاری از مبتلایان به OSA تشخیص داده نمی‌شوند، هرچند این وضعیت باعث بر هم خوردن تعادل اکسیژن و دی‌اکسید کربن خون، کاهش کیفیت خواب و عوارض جدی بلندمدت می‌شود. در پژوهش جدیدی به سرپرستی دکتر باستین لِشا در دانشگاه فلیندرز استرالیا، محققان ارتباط قوی بین افزایش دمای شبانه و شدت OSA را یافتند. دکتر لِشا می‌گوید این مطالعه نشان می‌دهد که چگونه عوامل محیطی چون اقلیم، می‌توانند مستقیماً سلامت انسان را تحت تأثیر قرار دهند و نقش دمای محیطی در بروز اختلالات خواب را پررنگ می‌کند.

روش تحقیق: بهره‌گیری از داده‌های کلان و فناوری خواب

تیم پژوهشی داده‌های آنونیم‌شده خواب ۱۱۶٬۶۲۰ شرکت‌کننده از ۲۹ کشور را که از ژانویه ۲۰۲۰ تا سپتامبر ۲۰۲۳ جمع‌آوری شده بود، بررسی کردند. هر شرکت‌کننده از سنسور پیشرفته زیر تشکی خواب برای ردگیری حرکت و الگوهای تنفسی خود در حدود ۵۰۰ شب استفاده می‌کرد. برای ارزیابی ارتباط با عوامل محیطی، داده‌های خواب با رکوردهای دقیق دمای ۲۴ ساعته شهر محل سکونت هر فرد ترکیب شد.

سال ۲۰۲۳ به عنوان گرم‌ترین سال تاریخ ثبت شد و میانگین دمای جهانی نسبت به عصر پیشاصنعتی ۲.۰۷ درجه سلسیوس افزایش داشت. نتایج نشان داد افرادی که به دمای شبانه بالاتر در معرض بودند، ۴۵ درصد بیشتر احتمال داشت شبانه دچار حملات آپنه خواب شوند.

پیامدهای بهداشتی و تأثیرات اقتصادی

افزایش اختلالات تنفسی خواب پیامدهای عمیقی به‌همراه دارد. OSA با اختلالات متابولیک نظیر تنظیم ناقص قند خون، آسیب‌های شناختی و خلقی و ریسک فزاینده بیماری‌های قلبی-عروقی، از جمله نارسایی قلبی و سکته، مرتبط است. موارد مزمن یا درمان‌نشده، خطر ابتلا به زوال عقل، بیماری‌های عصبی، تصادفات رانندگی و مرگ زودرس را بالا می‌برد. برآوردها نشان می‌دهد که تنها در سال ۲۰۲۳، افزایش جهانی OSA ناشی از گرمایش زمین منجر به از دست رفتن حدود ۸۰۰،۰۰۰ سال عمر سالم در کشورهای مورد مطالعه شد. این بار بیماری مشابه با بیماری پارکینسون یا اختلالات مزمن کلیوی است.

هزینه‌های اجتماعی ناشی از آپنه خواب بسیار چشمگیر است. نویسندگان تحقیق برآورد می‌کنند که زیان بهره‌وری به خاطر این اختلال، که معادل ۱۰۵ میلیون روز غیبت شغلی است، به حدود ۹۸ میلیارد دلار آمریکا می‌رسد؛ رقمی که عملاً بار اقتصادی فعلی اختلال آپنه خواب را دوبرابر می‌کند.

تفاوت‌های منطقه‌ای و شکاف‌های اجتماعی

بررسی‌ها تفاوت‌های برجسته منطقه‌ای را آشکار کرد. کشورهای اروپایی رابطه قوی‌تری بین افزایش دما و شیوع آپنه خواب نسبت به کشورهایی چون استرالیا یا ایالات متحده داشتند؛ احتمالاً به دلیل تفاوت در میزان استفاده از تهویه مطبوع یا دسترسی به محیط‌های کنترل‌شده اقلیمی. همچنین، به‌دلیل استفاده بیشتر از فناوری رهگیری خواب در مناطق پردرآمد، احتمال دارد بار واقعی جهانی، به‌ویژه در جوامع کم‌درآمد که به تهویه و خدمات درمانی کمتر دسترسی دارند، کمتر از واقع ارزیابی شده باشد.

آینده پیش رو: راهکارهای مقابله با بحران سلامت ناشی از تغییر اقلیم

پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد بدون کاهش چشمگیر انتشار گازهای گلخانه‌ای، دمای متوسط زمین تا سال ۲۱۰۰ می‌تواند ۲.۱ تا ۳.۴ درجه سلسیوس افزایش پیدا کند. پژوهشگران هشدار می‌دهند چنین وضعیتی هزینه‌های سلامت و اقتصادی آپنه خواب را دوچندان خواهد کرد و شیوع جهانی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.

دکتر لِشا تأکید می‌کند: «وسعت این پیامدهای سلامت و اقتصادی نشان‌دهنده ضرورت پرداختن همزمان به ارتقای بهداشت خواب در سطح فردی و مقابله با بحران تغییر اقلیم در سطح جهانی است.»

جمع‌بندی

تلاقی تغییرات اقلیمی و سلامت عمومی روزبه‌روز آشکارتر می‌شود؛ جایی که افزایش دما به طور مستقیم کیفیت خواب و سلامت عمومی جهان را تهدید می‌کند. پیش‌بینی رشد ۴۵ درصدی آپنه خواب انسدادی تا پایان این قرن، لزوم تدوین راهبردهای یکپارچه شامل سیاست‌گذاری محیط‌زیست، پیشرفت در پزشکی خواب، و افزایش آگاهی عمومی را برجسته می‌سازد. مقابله با این بحران دوگانه برای حفاظت از سلامت جامعه و پایداری اقتصادی در دنیایی گرم‌تر حیاتی است.