نقش خفاش ها در ظهور ویروس های نوظهور: یافته های جدید در باغ های میوه یوننان چین

پیش‌زمینه: خفاش‌ها به عنوان مخزن ویروس‌های نوظهور

تحقیقات اخیر کشف قابل توجهی را در استان یوننان واقع در جنوب غربی چین برجسته می‌کند؛ جایی که خفاش‌های ساکن باغ‌های میوه محلی، طیف وسیعی از پاتوژن‌های ناشناخته را در خود جای داده‌اند. این منطقه که به تنوع زیستی بی‌نظیر خود معروف است، اکنون به مرکز توجه برای پایش بیماری‌های عفونی نوظهور تبدیل شده است. شناسایی ویروس‌های جدید با پتانسیل زئونوزی (انتقال از حیوان به انسان) اهمیت ویژه‌ای به این منطقه بخشیده است.

مروری بر پژوهش: شناسایی پاتوژن‌های ناشناخته

یک تیم علمی به رهبری دکتر گوپنگ کوانگ از موسسه کنترل بیماری‌های بومی یوننان و دکتر تیان یانگ از دانشگاه دالی، آنالیز ژنتیکی جامعی را روی ۱۴۲ نمونه خفاش از ۱۰ گونه متفاوت انجام دادند. با استفاده از روش‌های پیشرفته توالی‌یابی، پژوهشگران ۲۰ ویروس کاملاً جدید به همراه یک باکتری و یک انگل پروتئوزوآ شناسایی کردند. از بین موارد شناسایی شده، دو ویروس که در دسته هنیپاویروس‌ها قرار می‌گیرند، توجه ویژه‌ای را برانگیختند؛ چرا که این خانواده ویروسی به علت کد ژنتیکی طولانی و توانایی آلوده کردن میزبانان مختلف، از اهمیت اپیدمیولوژیک برخوردارند.

یافته‌های کلیدی: پیوند با ویروس‌ نیپا و هِندرا

هنیپاویروس‌های تازه کشف‌شده، شباهت ژنتیکی قابل توجهی با ویروس ‌نیپا و هِندرا دارند؛ ویروس‌هایی که به دلیل بروز بیماری‌های شدید و گاه کشنده در انسان و حیوانات شهرت دارند. اگرچه وقوع این ویروس‌ها در میان انسان‌ها نادر است، اما در گذشته باعث همه‌گیری‌هایی با نرخ مرگ و میر بالا شده‌اند. بیش از نیمی از توالی ژنتیکی این ویروس‌های جدید با توالی ویروس نیپا و هِندرا تطابق دارد— نکته‌ای که زنگ خطر را برای متخصصان سلامت جهانی به صدا درآورده است.

نگرانی‌ها درباره انتقال زئونوتیک

هرچند قطعیت انتقال هنیپاویروس‌های جدید از خفاش به انسان یا دام هنوز مشخص نیست، اما شباهت آن‌ها با پاتوژن‌های انسانی شناخته‌شده، نیاز به افزایش نظارت و ارزیابی خطر را نمایان می‌کند. دکتر وینود بالاسوبراهمانیام، ویروس‌شناس ملکولی در دانشگاه موناش مالزی، تأکید می‌کند که یافتن این ویروس‌ها عمدتاً در کلیه خفاش‌ها— اندامی مرتبط با دفع ادرار— احتمال تماس انسان با میوه یا آب آلوده را برجسته می‌کند؛ مشابه مکانیسم انتقال بیماری‌های زئونوتیک گذشته.

نقش بوم‌شناختی خفاش‌ها و چالش‌ها

نکته قابل توجه آن است که خفاش‌های این تحقیق، مستقیماً از باغ‌های میوه‌ای شکار شدند که امکان تماس آن‌ها با انسان و دام بالا است. این هم‌زیستی محیطی می‌تواند در صورت وقوع جهش بین گونه‌ای، انتقال ویروس‌های منشأ گرفته از خفاش‌ها را تسهیل کند. با این حال، نباید خدمات بوم‌شناختی حیاتی خفاش‌ها را نادیده گرفت: آن‌ها گرده‌افشان‌های طبیعی، تقویت‌کننده خاک و شکارچیان مؤثر حشرات محسوب می‌شوند. به عنوان مثال، خفاش‌های حشره‌خوار سالانه ازمیزان خسارت به باغ‌های سیب چین تا ۲ میلیارد دلار جلوگیری می‌کنند.

دکتر آلیسون پیل، دامپزشک و بوم‌شناس بیماری از دانشگاه سیدنی که در این تحقیق مشارکت نداشته است، هشدار می‌دهد که همه خویشاوندان نزدیک نیپا و هِندرا الزاماً تهدیدی برای انسان یا دام به شمار نمی‌روند. «برخی از هم‌خانواده‌های تکاملی این ویروس‌ها خطری برای انسان یا حیوانات ندارند؛ لذا بررسی‌های آزمایشگاهی دقیق، برای تعیین پتانسیل واقعی انتقال این هنیپاویروس‌های تازه، ضروری است.»

نتیجه‌گیری

کشف ویروس‌های متعدد جدید در جمعیت خفاش‌های باغ‌های میوه چین، بر اهمیت تداوم پایش ویروس‌های جانوری و نقش پیچیده پیوند بین تنوع زیستی، کشاورزی و سلامت عمومی تأکید دارد. در حالی که تاکنون هیچ شواهد مستقیمی از عفونت انسانی یافت نشده، قرابت ژنتیکی این هنیپاویروس‌های نوظهور با ویروس‌های خطرناک نیپا و هندرا، ضرورت تحقیقات بیشتر را دوچندان می‌کند. پایش مداوم، ارزیابی خطر و بررسی‌های آزمایشگاهی برای تعیین تهدید واقعی این ویروس‌ها و تدوین راهبردهایی که سلامت اکوسیستم و پیشگیری از بیماری را توأمان در نظر می‌گیرند حیاتی خواهد بود.