بررسی تأثیر ویروس هپاتیت C بر اختلالات روان پزشکی: کشفی نوین در مغز

درک تأثیر ویروس‌ها بر اختلالات روان‌پزشکی

تحقیقات نوآورانه اخیر، آثار ویروس هپاتیت C (HCV) و انواع دیگری از ویروس‌ها را در لایه محافظ مغز، موسوم به شبکه کوروئید (choroid plexus)، در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی آشکار ساخته است. این یافته که توسط پژوهشگران دانشگاه جانز هاپکینز حاصل شده است، به درک بهتر ارتباط میان بیماری‌های عفونی و اختلالات شدید سلامت روان کمک می‌کند و مسیرهایی جدید برای درمان‌های نوین را پیش رو قرار می‌دهد.

زمینه علمی: بررسی لایه حفاظت‌کننده مغز

در سال‌های اخیر، مطالعات اپیدمیولوژیک ارتباطاتی را بین برخی عفونت‌های ویروسی و اختلالات اصلی روان‌پزشکی از جمله اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و افسردگی عمده نشان داده‌اند. با این حال، تشخیص مستقیم مواد ژنتیکی ویروسی در بافت مغز انسان بسیار نادر بوده است.

برای پاسخ به این ابهام، پژوهشگران تمرکز خود را بر شبکه کوروئید که ساختاری ویژه با رگ‌های خونی و بافت پیوندی است، معطوف کردند. این ناحیه مسئول تولید مایع مغزی-نخاعی بوده و به عنوان یک لایه محافظ برای مغز و نخاع عمل می‌کند، همچنین در تبادل مواد مغذی و حذف مواد زائد متابولیکی نقش دارد. به دلیل نقش منحصر به فرد و موقعیت خاص خود به عنوان مرز میان خون و بافت مغز، شبکه کوروئید اغلب هدف عفونت‌های ویروسی قرار می‌گیرد.

یافته‌های عمده: بررسی دقیق‌تر بافت مغز

تیم تحقیقاتی نمونه‌های مغزی پس از مرگ متعلق به بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، افسردگی شدید و افراد سلامت را مورد بررسی قرار داد. این نمونه‌ها از مؤسسه تحقیقات پزشکی استنلی که منبعی معتبر در مطالعات بیماری‌های نوروسایکوتیک است، تهیه شده بودند.

برای شناسایی توالی‌های پنهان ویروسی، پژوهشگران از پنل تحقیقاتی Twist Comprehensive Viral Research Panel استفاده کردند که ابزار توالی‌یابی پیشرفته و قادر به شناسایی بیش از 3000 ویروس مختلف است. نتایج قابل توجه بود: 13 نوع ویروس مختلف در شبکه کوروئید نمونه‌ها شناسایی شد و ویروس هپاتیت C بیشترین ارتباط را با اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی نسبت به گروه کنترل سالم نشان داد.

اگرچه شماری از ویروس‌ها در بیماران بیشتر مشاهده شد، اما فقط ویروس HCV از لحاظ آماری ارتباط معنا‌داری با این اختلالات روان‌پزشکی داشت. همین موضوع موجب شد تحقیقات تکمیلی درباره سازوکارهای احتمالی تأثیر HCV بر علائم روان‌پزشکی انجام گیرد.

گسترش دامنه تحقیق: تحلیل کلان داده‌های سلامت

در مرحله دوم پژوهش، گروه تحقیقاتی با استفاده از پایگاه داده TriNetX که اطلاعات بیش از 285 میلیون بیمار را شامل می‌شود، تحلیل خود را گسترده‌تر کرد. این مطالعه اپیدمیولوژیک وسیع تأیید کرد که عفونت هپاتیت C در میان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی (3.5%) و اختلال دوقطبی (3.9%) بیشتر از بیماران افسردگی شدید (1.8%) و جمعیت عمومی (0.5%) بوده است.

این یافته‌ها ارتباط معناداری میان HCV و اختلالات شدید روان‌پزشکی نشان می‌دهند که فراتر از حد تصادف است و لزوم تحقیقات بیشتر برای فهم رابطه علت و معلول و تأثیر آن بر مراقبت از بیماران را برجسته می‌کند.

یافته‌هایی از هیپوکامپ

برای بررسی نفوذ احتمالی ویروس به بخش‌های عمیق‌تر مغز، پژوهشگران هیپوکامپ که در تنظیم حافظه و احساسات نقش کلیدی دارد را نیز مورد آزمایش قرار دادند. هیچ اثری از ویروس در خود هیپوکامپ یافت نشد که نشان‌دهنده عملکرد مؤثر موانع حفاظتی مغز در برابر پاتوژن‌هاست. با این حال، در بیماران دارای HCV در شبکه کوروئید، تغییرات بیانی ژن‌ها در هیپوکامپ مشاهده شد که احتمالاً حاکی از تأثیر غیرمستقیم ویروس بر عملکرد عصبی است.

پیامدها برای تحقیقات آتی و درمان

این نتایج بدین معنا نیست که همه بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی به هپاتیت C یا سایر ویروس‌ها آلوده هستند، اما نشان‌دهنده یک عامل زیستی قابل درمان در شماری از بیماران است. دکتر ساروِن سبونچیان، عصب‌پژوه ارشد این مطالعه، می‌گوید:

«یافته‌های ما نشان می‌دهد که برخی افراد ممکن است به دلیل وجود عفونت نهفته، علائم روان‌پزشکی را تجربه کنند. از آنجا که هپاتیت C قابل درمان است، داروهای ضدویروسی می‌توانند امیدی نوین برای بیماران دچار علائم روانی فراهم کنند.»

تحقیقات بیشتری برای روشن شدن سازوکارهای زیستی و بررسی اثربخشی داروهای ضدویروسی در کاهش علائم اختلالات روان‌پزشکی در این بیماران ضرورت دارد.

نتیجه‌گیری

این مطالعه پیشگامانه شواهد تازه‌ای از ارتباط عفونت هپاتیت C با اختلالات شدید روان‌پزشکی به ویژه اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی ارائه داده و مواد ویروسی را در لایه محافظ مغز شناسایی کرده است. نتایج این تحقیق بازنگری مجدد نقش عفونت‌ها در سلامت مغز را ضروری می‌سازند و افقی نو برای درمان‌های مبتنی بر علت بیماری‌های روان‌پزشکی می‌گشاید. پژوهش‌های ادامه‌دار در این حوزه می‌تواند به راهبردهای نوین برای فهم و درمان اختلالات روان‌پزشکی منجر شود.