4 دقیقه
پس از نزدیک به دو دهه که تصور می‌شد منقرض شده است، کوچک‌ترین مار جهان با نام مار ریسه‌ای باربادوس (Tetracheilostoma carlae) مجدداً پیدا شد. این خزنده کمیاب و فوق‌العاده کوچک که به راحتی با کرم خاکی اشتباه گرفته می‌شود، اخیراً در جریان یک بررسی زیست‌محیطی از سوی وزارت محیط زیست و زیباسازی ملی باربادوس و با همکاری گروه بین‌المللی حفاظت Re:wild کشف شد.
مشخصات زیستی این گونه منحصر به فرد به این صورت است که هنگام بلوغ طولی میان ۸ تا ۱۰ سانتی‌متر (۳ تا ۴ اینچ) دارد و حتی روی یک سکه کوچک نیز جای می‌گیرد. مار ریسه‌ای باربادوس کوچک‌ترین مار شناخته‌شده بر روی زمین است. این مار با بدنی باریک، نوار نارنجی محوی در امتداد ستون مهره‌ها، چشم‌هایی در کناره سر و پولک متمایز روی پوزه خود نمایان است. به عنوان عضوی از خانواده مارهای کور، زمان اکثر زندگی‌اش را به طور پنهان زیر برگ‌ها یا سنگ‌ها سپری می‌کند و به رفتارهای خزنده و پنهانکار متکی است.
کانر بلیدز، کارشناس پروژه از وزارت محیط زیست، توضیح داد: «مار ریسه‌ای باربادوس یک مار کور است؛ بنابراین بسیار پنهان‌رو و کمیاب به شمار می‌رود. از سال ۱۸۸۹ تاکنون فقط چند مورد تایید شده از مشاهده این گونه ثبت شده و افراد اندکی موفق به دیدن آن شده‌اند.»
این کشف نتیجه بیش از یک سال جستجوی دقیق در جنگل‌های مرکز باربادوس بود. بلیدز به همراه جاستین اسپرینگر از گروه Re:wild میان سنگ‌ها و ریشه‌ها جست‌وجو کردند تا سرانجام این مار کوچک را زیر یک درخت یافتند. اسپرینگر می‌گوید: «وقتی به چیزی عادت کنید که همیشه پیدا نمی‌شود، واقعاً شوکه می‌شوید اگر آن را ببینید. باورکردنی نیست. دقیقاً همین حس را داشتم — نمی‌خواهید امیدتان را خیلی بالا ببرید.»
پس از یافتن، نمونه برای بررسی دقیق‌تر به دانشگاه وست ایندیز منتقل شد زیرا از لحاظ ظاهری شباهت زیادی به مار کور برهمنی مهاجم داشت. با استفاده از آزمایش‌های میکروسکوپی پیشرفته، هویت این گونه تایید شد و سپس آن را مجدداً به طبیعت بازگرداندند.
آینده این گونه کمیاب به شدت در معرض خطر است. جنگل‌های بومی باربادوس به شدت کاهش یافته‌اند و تنها ۲ درصد از پوشش اصلی جنگلی جزیره باقی مانده؛ بقیه طی چهار قرن تاریخ استعمار به کشاورزی اختصاص یافته است. علاوه بر جمعیت کم و شیوه زندگی پنهان، خطر انقراض این مار به علت راهبرد تولیدمثلی آن افزایش یافته است: ماده‌ها در هر بار تخم‌گذاری فقط یک تخم می‌گذارند، در حالی که مار کور برهمنی می‌تواند بدون جفت‌گیری و به تعداد زیاد تولید مثل کند و همین امر رقابت را شدیدتر ساخته است.
اسپرینگر تاکید کرد: «یافتن دوباره این مار زنگ خطری است برای همه ما شهروندان باربادوس تا ارزش جنگل‌ها و لزوم حفاظت از آن‌ها را دریابیم، نه فقط برای مار ریسه‌ای باربادوس، بلکه برای سایر گونه‌های جانوری، گیاهی و میراث طبیعی ما.»
جمع‌بندی این ماجرا نشان می‌دهد که کشف دوباره مار ریسه‌ای باربادوس، اهمیت شگفتی‌های تنوع زیستی و ضرورت حفاظت از زیستگاه‌های کارائیب را به ما یادآوری می‌کند. به عنوان یکی از نادرترین و کوچک‌ترین خزندگان جهان، بقای این گونه به اقدامات حفاظتی و آگاهی زیست‌محیطی مستمر وابسته است. این داستان الهام‌بخش تلاش‌های آینده در پژوهش‌های جانوری و نشانه‌ای از تعادل حساس حاکم بر اکوسیستم‌های جزیره‌ای است.
منبع: sciencealert
.avif)
نظرات