درک سن قلب: نگاهی نو به سلامت قلب و عروق

درک سن قلب: چشم‌اندازی تازه به سلامت قلب

مطالعات اخیر نشان داده‌اند که برای بسیاری از بزرگسالان، «سن زیستی قلب» می‌تواند به مراتب بیشتر از سن تقویمی فرد باشد. برخلاف تصور عموم که قلب همگام با سن واقعی بدن پیر می‌شود، قلب بسیاری از افراد سریع‌تر از سایر اندام‌ها رو به پیری می‌رود. این پدیده خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی مانند سکته قلبی، سکته مغزی و نارسایی قلبی را به‌طور معنی‌داری افزایش می‌دهد.

مبانی علمی سن قلب

«سن قلب» مفهومی علمی است که سن تقریبی قلب و رگ‌ها را بر اساس فاکتورهای سلامتی شخصی مانند فشار خون، کلسترول، میزان استرس، فعالیت بدنی، سبک زندگی (از جمله سیگار کشیدن) و بیماری‌هایی مانند دیابت یا چاقی تخمین می‌زند. در حالی که سن تقویمی صرفاً تعداد سال‌های زندگی را نشان می‌دهد، سن قلب بیانگر میزان آسیب و فرسایش سیستم قلبی‌عروقی است و نشان می‌دهد این عوامل تا چه حد ریسک ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق را افزایش داده‌اند.

تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از بزرگسالان در آمریکا و سراسر جهان متوجه می‌شوند که سن قلب‌شان گاه تا ۱۰ سال بیشتر از سن واقعی آنهاست. این موضوع اهمیت بالایی دارد، زیرا افزایش سن قلب، احتمال وقوع مشکلات جدی قلبی که از علل اصلی مرگ در دنیا هستند را بالا می‌برد.

ابزارهای پیشرفته: محاسبه‌گر PREVENT و تخمین ریسک

در پیشگامی پژوهش‌های سن قلب، دکتر سادیه خان، متخصص قلب در دانشگاه نورث‌وسترن، همراه همکارانش یک «محاسبه‌گر سن قلب» آنلاین را توسعه داده‌اند که بر پایه معادلات ریسک PREVENT انجمن قلب آمریکا ساخته شده است. این معادلات با در نظر گرفتن فاکتورهایی همچون سطح کلسترول، فشار خون سیستولیک، عادات زندگی (مانند فعالیت بدنی و استعمال دخانیات) و سوابق پزشکی، ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی را برآورد می‌کند. این ابزار نوین به افراد کمک می‌کند تا نه تنها احتمال رخ دادن یک حادثه قلبی را به صورت درصد، بلکه میزان پیری زودرس قلب‌شان بر اثر عوامل قابل تغییر و غیرقابل تغییر را دریابند.

در مطالعه‌ای که اخیراً در نشریه JAMA Cardiology منتشر شده، تیم پژوهشی اعلام کرد: «سن ریسک منعکس‌کننده سن یک فرد فرضی با همان ریسک مطلق اما با سطح فاکتورهای سلامت بهینه است.» این رویکرد، شناخت بهتر افراد نسبت به وضعیت ریسک قلبی‌شان را ممکن می‌کند و موجب می‌شود گفتگوهای سازنده‌تری درباره پیشگیری با پزشکان به وجود آید.

یافته‌های کلیدی و اختلافات جمعیتی

دکتر خان و همکارانش داده‌های سلامت بیش از ۱۴۰۰۰ فرد ۳۰ تا ۷۹ ساله را از «پیمایش ملی بررسی سلامت و تغذیه آمریکا» (NHANES) بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ بررسی کردند. همه این افراد سابقه قبلی بیماری قلبی عروقی نداشتند. نتایج قابل توجه است:

• میانگین سن قلب در مردان بزرگسال ۵۶.۷ سال بود، در حالی که میانگین سن واقعی‌شان ۴۹.۷ سال بود.
• در زنان نیز این تفاوت به چشم می‌خورد – میانگین سن قلب آن‌ها ۵۵.۴ سال و میانگین سن واقعی‌شان ۵۱.۳ سال بود.

تفاوت‌های نژادی نیز در میزان پیری قلب مشهود است. مردان سیاهپوست بیشترین اختلاف سن قلب را داشتند (۸.۵ سال بیشتر از سن واقعی)، و پس از آن مردان اسپانیایی (۷.۹ سال)، آسیایی (۶.۷ سال) و سفیدپوست (۶.۴ سال) قرار داشتند. در میان زنان، زنان سیاهپوست با اختلاف ۶.۲ سال پیشتاز بودند و زنان اسپانیایی، سفیدپوست و آسیایی به ترتیب اختلاف ۴.۸، ۳.۷ و ۲.۸ سال داشتند. جالب اینکه تقریباً یک‌سوم مردانی که تحصیلات متوسطه یا کمتر داشتند قلب‌هایی بیش از ۱۰ سال پیرتر از سن واقعی داشتند که ارتباط قوی میان تحصیلات، سواد سلامت و بهداشت قلب را نشان می‌دهد.

نقش عوامل اجتماعی و نابرابری‌های سلامت

تحلیل سال ۲۰۲۲ انجمن قلب آمریکا نشان داد که محرومیت‌های اجتماعی و اقتصادی بطور مستقیم با پیامدهای ناسالم قلبی مرتبط است. نابرابری‌های ساختاری مانند محدودیت دسترسی به خدمات درمانی، غذاهای سالم و محیط سالم‌تر، گروه‌هایی همچون سیاهپوستان را در معرض ریسک بالاتر بیماری قرار داده است. در واقع، بیماری‌های قلبی در میان بزرگسالان سیاهپوست تقریباً دو برابر بیشتر کشنده هستند نسبت به بزرگسالان سفیدپوست در آمریکا.

در مجموع، بیماری‌های قلبی و عروقی سالانه جان حدود ۶۵۰ هزار نفر را در ایالات متحده می‌گیرند و پیشگیری و ارزیابی ریسک مهم‌ترین ارکان استراتژی سلامت عمومی است.

پیامدها برای پیشگیری و عمل بالینی

یکی از مهم‌ترین فرصت‌های محاسبه‌گر سن قلب در این است که ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی را برای بیماران و پزشکان قابل فهم می‌سازد. بسیاری از افرادی که می‌توانند با مصرف دارو یا تغییر سبک زندگی مانند کاهش فشار خون، کلسترول یا کنترل دیابت ریسک خود را کاهش دهند، تا زمان بروز مشکل از سطح ریسک خود آگاه نمی‌شوند.

دکتر خان در اطلاعیه‌ای مطبوعاتی توضیح داده است: «بسیاری از افراد که باید دارو برای کاهش ریسک سکته قلبی، سکته مغزی یا نارسایی قلبی دریافت کنند، هنوز تحت درمان قرار نگرفته‌اند. امیدواریم این محاسبه‌گر سن قلب به شروع گفتگوها درباره پیشگیری کمک کند و سلامت عموم مردم را بهبود بخشد.»

این ابزار آنلاین و رایگان شرایطی را فراهم می‌کند که افراد بتوانند با وارد کردن داده‌های سلامت خود، فوراً ببینند سن قلبشان چقدر با سن تقویمی‌شان فرق دارد. این ابزار همچنین انگیزه‌ای برای گفتگوهای ضروری بین بیماران و پزشکان ایجاد می‌کند و به اجرای راهکارهای شخصی‌سازی‌شده پیشگیری و افزایش آگاهی در زمینه سلامت قلب کمک می‌کند.

جمع‌بندی

آگاهی از اینکه میلیون‌ها نفر قلب‌هایی پیرتر از سن واقعی دارند، نشانه زنگ خطر مهمی در حوزه سلامت قلب و عروق است. پیشرفت‌هایی چون محاسبه‌گر PREVENT نه تنها ریسک فردی را مشخص می‌کند، بلکه ابزارهایی ارزشمند برای پیشگیری فعالانه از بیماری‌های قلبی و عروقی برای پزشکان و افراد فراهم می‌آورد. با تداوم پیشرفت تحقیقات و در دسترس بودن داده‌های بیشتر، ادغام ارزیابی سن زیستی قلب در غربالگری‌های روتین می‌تواند نقش مهمی در کاهش شیوع بیماری‌های قلبی، رفع نابرابری‌های بهداشتی و در نهایت نجات جان افراد ایفا کند.