5 دقیقه
پیشینه علمی و اهمیت جهانی
زمستان هستهای به پدیده‌ای اشاره دارد که در پی یک درگیری گسترده هستهای، آتشسوزیهای وسیعی رخ میدهد و مقادیر عظیمی از دوده و گرد و غبار به لایه‌های بالایی جو فرستاده می‌شود. این غبار و دود به شکل لایه مه‌آلود متراکمی جلوی نور خورشید را برای سال‌ها میگیرد و دمای زمین را کاهش میدهد؛ پیامدی که زیست‌بوم‌ها و تولید غذا را در سراسر جهان به خطر می‌اندازد. اگرچه تمرکز عمدتا بر مناطق تحت تأثیر مستقیم انفجارهاست، اما پس‌لرزه‌های جوی میتواند قاره‌ها را متأثر کند و عملکرد محصولات کشاورزی، سلامت دام‌ها و امنیت غذایی جهانی را دستخوش بحران سازد. در مطالعه‌ای که اخیرا توسط پژوهشگران دانشگاه پناستیت انجام شده، ذرت به‌عنوان شاخصی برای بررسی این سناریوها انتخاب شده است. ذرت، یا زئا میز، پرکشت‌ترین غله جهان است و معیاری مناسب برای سنجش تاب‌آوری سامانه غذایی تحت فشارهای شدید جوی به شمار می‌رود.
طراحی آزمایش: شیوه مدل‌سازی تولید غذای جهانی
دانشمندان با انجام شبیه‌سازی وسیع تولید ذرت در ۳۸٬۵۷۲ نقطه مختلف دنیا، اثرات شش سناریوی فزاینده جنگ هستهای را بر کشاورزی بررسی کرده‌اند. مدل‌ها مقدار ورود دوده به جو را از دست‌کم ۵ میلیون تن تا ۱۶۵ میلیون تن متغیر درنظر گرفتند تا دامنه‌ی گسترده‌ای از پیامدهای ممکن جهانی را ارزیابی کنند. تمرکز اصلی بر ذرت به عنوان محصولی جهانی بود تا بتوان تاثیرات کلی بر کشاورزی و زنجیره تامین غذا را برآورد کرد. حتی در سناریوی محلی‌تر که حدود ۵/۵ میلیون تن دوده آزاد شود، مطالعه نشان میدهد زیان قابل توجهی در سطح جهانی امکان‌پذیر است.
بر اساس یافته‌های پژوهشگران، نتایج با انتظارات منطقی تطابق دارد: حتی اختلالات کوچک جوی میتواند باعث کاهش چشمگیر در بازده ذرت جهانی شود، در حالی که یک جنگ هستهای تمام‌عیار کمبود وسیع محصولات غذایی را رقم خواهد زد. این پژوهش نقش فیزیک جوی و واکنش‌های فتوشیمی را در پدیدآمدن پیامدهای واقعی، همچون امنیت غذایی و ثبات اقتصادی در مناطق متکی بر برداشت‌های مطمئن، به تصویر میکشد.
یافته‌های کلیدی: اندازه اثر و نقش اوزون
شبیه‌سازی‌ها طیفی از پیامدها را نشان میدهد. رخداد هستهای محلی که حدود ۵/۵ میلیون تن دوده آزاد کند، منجر به کاهش حدود ۷ درصدی در تولید جهانی ذرت خواهد شد. اما وقوع یک جنگ جهانی هستهای با تزریق ۱۶۵ میلیون تن دوده ممکن است تا ۸۰ درصد تولید این محصول را کاهش دهد. یک چالش اضافه، واکنش‌های شیمیایی جوی است: انفجارها و آتش‌سوزی‌ها اکسید نیتروژن را به لایه استراتوسفر می‌فرستند و با گرم شدن ناشی از دوده، لایه اوزون به سرعت تجزیه می‌شود. کاهش اوزون باعث افزایش نفوذ پرتو UV-B به سطح زمین می‌شود، که به بافت گیاهان آسیب زده و کاهش بیشتر محصول را به دنبال دارد. پیش‌بینی شده که شدت UV-B طی ۶ تا ۸ سال بعد از جنگ هستهای به اوج می‌رسد و میتواند افت مجموع تولید ذرت را تا ۷ درصد دیگر افزایش دهد. مجموع این اثرات میتواند میزان آسیب به محصولات را به حدود ۸۷ درصد کاهش برساند و بیم بحران جهانی غذا و اختلالات زنجیره‌ای در تامین مواد غذایی را جدی‌تر سازد.
زمان‌بندی بازسازی و تفاوت‌های منطقهای
احیای تولید جهانی ذرت به سرعت اتفاق نمی‌افتد. مدل‌ها نشان می‌دهند بازگشت به سطح پیش از جنگ فرآیندی چندساله است و بین ۷ تا ۱۲ سال برای احیای قابل توجه زمان نیاز است؛ بسته به شدت حادثه اولیه. تفاوت‌های منطقهای قابل توجه است: نیمکره جنوبی معمولا زودتر از نیمکره شمالی به وضعیت عادی بازمی‌گردد و مناطق نزدیکتر به خط استوا نسبت به مناطق قطبی بازسازی سریعتری دارند. این تفاوت‌ها منعکس‌کننده تفاوت‌های اقلیمی، فصلهای رشد و شرایط فنی مدیریت کشاورزی در عرض‌های مختلف جغرافیایی هستند.
راهبردهای کاهش اثر و پیامدهای سیاستی
فراتر از شناخت ریسک‌ها، این مطالعه به بررسی گزینه‌های کاهش و سازگاری می‌پردازد. یکی از روش‌های نویدبخش، استفاده از ارقام ذرت مقاوم‌تر به سرما و فصل رشد کوتاهتر است که میتواند تا ۱۰ درصد از زیان محصول را در چنین شرایط سختی جبران کند. همچنین، پژوهشگران ایده بستههای مقاوم‌سازی کشاورزی را مطرح کرده‌اند: مجموعه بذرهای انتخاب شده متناسب با سناریوهای اقلیمی محتمل برای هر منطقه که بتواند به پایداری تولید غذا در سالهای پرآشوب پس از رویداد هستهای کمک کند تا زیرساخت‌ها و زنجیره‌های تامین بهبود یابند. دکتر آرمِن کمانیان، پژوهشگر اصلی، بر اهمیت تدوین راهبردهای تاب‌آورانه حتی برای دیگر مخاطرات، با هدف آمادگی پیشاپیش در برابر فاجعه‌هایی با این وسعت و حفظ سامانههای غذایی جهانی تاکید کرده است.
جمع‌بندی
تحلیل تیم پناستیت به یک واقعیت هشداردهنده اشاره دارد: زمستان هستهای میتواند به شدت تولید جهانی غذا را مختل کند و این بحران به واسطه تخریب اوزون و تشدید تابش UV افزایش می‌یابد. اگرچه راهکارهای سازگاری و تاب‌آوری می‌توانند بخشی از آسیب را جبران کنند، اما پیشگیری از وقوع جنگ هستهای و سرمایه‌گذاری در راهبردهای کشاورزی متناسب با شرایط هر منطقه همچنان بهترین گزینه است. این نتایج، به مجموع پژوهش‌هایی می‌افزاید که فیزیک اقلیم، دانش محصولات و برنامهریزی سیاستی را برای تأمین امنیت غذایی در جهانی گرم‌تر و به هم پیوسته‌تر به هم پیوند می‌دهند.
منبع: sciencealert
.avif)
نظرات