6 دقیقه
چرا اندازه گردن اهمیت دارد: نشانه‌ای بهداشتی که اغلب نادیده گرفته می‌شود
پزشکان و پژوهشگران مدت‌هاست از شاخص‌هایی مانند شاخص توده بدنی (BMI) و نسبت دور کمر به دور باسن برای غربالگری خطرات مرتبط با چاقی استفاده میکنند. با این حال، به‌تدریج درمانگران متوجه شده‌اند که یک اندازهگیری ساده و جمع‌وجور — دور گردن — میتواند بینش مستقلی درباره بیماریهای قلبی عروقی، اختلالات متابولیک و مشکلات مرتبط با خواب ارائه دهد. (studioroman/Canva)
دور گردن نمایانگر نحوه توزیع چربی در بخش بالای تنه است. چربی اضافی در گردن و بالای قفسه سینه از نظر متابولیکی فعال است: اسیدهای چرب آزاد و عوامل التهابی را وارد جریان خون می‌کند که میتواند پروفایل‌های چربی خون را بدتر کند، مقاومت به انسولین را تشدید کند و عملکرد الکتریکی قلب را دچار اختلال سازد. در مطالعات جمعیتی و تحلیل‌های کوهورت، اندازه‌های بزرگتر گردن با بروز بالاتر فشار خون، بیماری شریان کرونر، فیبریلاسیون دهلیزی و نارسایی قلبی همبستگی دارند، حتی پس از در نظر گرفتن BMI.
پیش‌زمینه علمی و مکانیزم‌ها
چربی ناحیه بالاتنه از نظر زیستی با چربی ناحیه پایین‌تنه متفاوت است. چربی احشایی و چربی زیرجلدی بالایی از نظر لیپولیتیکی فعال‌ترند، یعنی اسیدهای چرب را آزاد میکنند که به کبد می‌روند و در سراسر بدن گردش میکنند. این فرایند به دیس‌لیپیدمی (سطوح نامطلوب چربی خون)، اختلال در تنظیم گلوکز و یک وضعیت التهابی مزمن کمک می‌کند — همه عواملی شناخته‌شده‌اند که در آترواسکلروز و دیابت نوع 2 نقش دارند.
چربی گردن میتواند محیط مکانیکی و عصبی راه هوایی فوقانی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. افزایش بافت نرم اطراف حلق احتمال آپنه انسدادی خواب (OSA) را افزایش می‌دهد؛ وضعیتی که با وقفه‌های مکرر تنفس در خواب همراه است. آپنه خواب باعث هیپوکسی متناوب و فعال‌سازی سیستم عصبی سمپاتیک می‌شود که فشار خون را بالا برده، آریتمی‌هایی مانند فیبریلاسیون دهلیزی را تقویت می‌کند و خطر قلبی‌عروقی را افزایش می‌دهد.
شواهد از مطالعات مقطعی و طولی به دست آمده‌اند: افرادی که دور گردن بزرگ‌تری دارند نرخ‌های بالاتری از بیماریهای عروق کرونر، عوامل خطر سکته و بیماریهای متابولیک نشان می‌دهند. مهم این است که در برخی مطالعات این همبستگی‌ها حتی در افراد با BMI نرمال نیز باقی می‌مانند، که نشان می‌دهد اندازه دور گردن میتواند خطری را نشان دهد که BMI به‌تنهایی قادر به کشف آن نیست.
«بزرگ» چقدر است؟ آستانههای عملی و روش اندازهگیری
چندین دستورالعمل بالینی و مقالات پژوهشی از حدآستانه‌های ساده‌ای برای علامت‌گذاری خطر استفاده میکنند. یک آستانه رایج که اغلب ذکر می‌شود، 17 اینچ (تقریباً 43 سانتیمتر) یا بیشتر برای مردان و 14 اینچ (تقریباً 35.5 سانتیمتر) یا بیشتر برای زنان است. (Miriam Alonso/Pexels/Canva)
برای اندازهگیری دور گردن: صاف بایستید، شانهها را ریلکس کنید و متر نواری را دور باریکترین قسمت گردن قرار دهید (در بسیاری از مردان درست زیر همان غده آدام یا برآمدگی گلو). متر باید محکم باشد ولی پوست را فشرده نکند. ثبت دور گردن تنها چند ثانیه طول میکشد و می‌توان آن را به‌طور دوره‌ای برای پایش روندها تکرار کرد.
چندین تحلیل مشاهده‌ای نیز رابطه‌ای پلکانی گزارش کرده‌اند: به ازای هر سانتیمتر اضافی دور گردن فراتر از آستانههای خطر، نرخ بستری و مرگ‌ومیر تمام‌علت به‌طور تدریجی افزایش می‌یابد. این ویژگی دور گردن را به یک سیگنال غربالگری ارزان و مفید تبدیل می‌کند، نه یک معیار تشخیصی قطعی.
پیامدهای سلامتی و راهبردهای پیشگیری
دور گردن بزرگتر تنها با بیماریهای قلبی مرتبط نیست؛ بلکه با دیابت نوع 2 و دیابت بارداری و اختلالات خواب مانند آپنه انسدادی خواب نیز همبستگی دارد. عوارض دیابت — از جمله نابینایی و قطع عضو‌های اندام — و کاهش عملکرد در طول روز مرتبط با مشکلات خواب (افزایش خطر تصادفات) پیامدهای طولانی‌مدت و جدی این شرایط هستند.
خبر خوب این است که دور گردن قابل تغییر است. مداخلات سبک زندگی که چربی بالاتنه را کاهش می‌دهند — ورزشهای هوازی و قلبی‌عروقی، تمرینات مقاومتی، رژیم‌های کنترلشده کالری غنی از حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات، و بهبود کیفیت خواب — معمولاً خطر متابولیک را کاهش می‌دهند و می‌توانند در طول زمان اندازه دور گردن را پایین بیاورند. برای افرادی که آپنه خواب تشخیص داده شده دارند، درمانهای فشار مثبت راه هوایی و کاهش وزن هدفمند تکمیل‌کننده‌های موثری هستند.
دیدگاه کارشناسی
دکتر النا مارکز، اپیدمیولوژیست قلبی‌عروقی در یک دانشگاه معتبر، اشاره می‌کند: "دور گردن یک نشانگر عملی است. جایگزین معاینه بالینی یا آزمایش‌های آزمایشگاهی نیست، اما میتواند آغازگر گفت‌وگوهای زودهنگام درباره ریسک قلبی، ارزیابی خواب و غربالگری متابولیک باشد. این یک معیار ساده است که اغلب به پیشگیری قابل‌توجهی می‌انجامد." این دیدگاه با مطالعات سطح جمعیت همسوست که نشان می‌دهند افزودن اندازهگیری دور گردن به غربالگری‌های روتین میتواند استراتیفیکاسیون خطر را بهبود ببخشد.
نتیجه‌گیری
دور گردن یک اندازهگیری سریع و کم‌هزینه است که اطلاعات قابل اقدام درباره خطرات قلبی‌متابولیک و مرتبط با خواب فراتر از BMI ارائه می‌دهد. اندازه‌هایی که در حدود 17 اینچ (43 سانتیمتر) یا بیشتر در مردان و 14 اینچ (35.5 سانتیمتر) یا بیشتر در زنان قرار می‌گیرند نیازمند توجه‌اند: این موارد باید بحث با پزشک درباره فشار خون، آزمایش‌های لیپید و گلوکز و احتمالاً ارزیابی خواب را آغاز کنند. از آنجا که اندازه گردن با مداخلات سبک زندگی و درمانهای پزشکی قابل تغییر است، این معیار برای غربالگری و پیگیری پیشرفت مفید است. گام‌های ساده — فعالیت بدنی منظم، رژیم متعادل و بهداشت خواب مناسب — می‌توانند به کاهش چربی بالاتنه و کاهش خطرهای مرتبط کمک کنند. (Leonard Mc Lane/Photo Images/Canva)
منبع: sciencealert
ارسال نظر