6 دقیقه
اپل بدون هیاهو عبارت «کربن خنثی» را از چند محصول جدید خود حذف کرده است؛ از جمله Apple Watch Series 11، Apple Watch Ultra 3 و M4 Mac mini. این تغییر پس از فشارها و بررسی‌های حقوقی در اروپا و پرسش‌هایی دربارهٔ استراتژی جبران انتشار کربن شرکت رخ داد و نشاندهندهٔ حساسیت فزاینده نسبت به ادعاهای محیطزیستی شرکت‌های بزرگ است.
حذف برچسب‌ها پس از فشار حقوقی در اروپا
اولین بار وبلاگ فرانسوی WatchGeneration (همان‌طور که MacRumors گزارش داد) متوجه شد که صفحات محصول اپل به‌روز شده‌اند: دیگر در توضیحات مدل‌های جدید واچ از عبارت «کربن خنثی» استفاده نمی‌شود و برچسب مربوط به M4 Mac mini نیز بعد از یک به‌روزرسانی که تقریباً هم‌زمان با رویداد سپتامبر اپل صورت گرفت، حذف شد. اپل بلافاصله پس از آن‌که یک دادگاه آلمانی ادعای «کربن خنثی» را گمراهکننده خواند، همین عبارت را از سایت آلمانی خود نیز برداشت.
وعده‌های اولیه اپل — و چرا اهمیت داشت
اپل پیش‌تر برخی از مدل‌های ساعت ۲۰۲۳ را در پیکربندی‌های خاص بدنه و بند به‌عنوان اولین محصولات خود با عنوان «کربن خنثی» معرفی کرده بود و برای پشتیبانی از این ادعا مجموعه‌ای از معیارها را مطرح کرد. این معیارها تلاش شرکت برای کاهش اثرات زیستمحیطی را نشان می‌دادند، ولی پرسش‌ها دربارهٔ شفافیت محاسبات و روش‌های جبران همچنان مطرح بود.
- استفاده از برق ۱۰۰٪ پاک در فرایندهای تولید و در طول عمر محصول؛
- حداقل ۳۰٪ مواد بازیافتی یا تجدیدپذیر بر اساس وزن محصول؛
- حدود ۵۰٪ از حملونقل به‌صورت غیرهوایی انجام شود؛
- برآورد کلی کاهش انتشار تا حدود ۷۵٪ نسبت به سناریوی مرجع، و بقیهٔ انتشارها با استفاده از اعتبارهای کربنی با کیفیت بالا جبران شود.
این معیارها اگرچه چارچوبی برای کاهش مستقیم انتشار ارائه می‌دادند، ولی بخش مهمی از ادعای «کربن خنثی» به اقداماتی خارج از خط تولید بستگی داشت ــ به‌خصوص استفاده از بازار اعتبارهای کربنی (carbon credits) برای جبران انتشار باقی‌مانده. در عمل، بخش بزرگی از برنامهٔ جبران اپل متکی به یک پروژهٔ کاشت درخت در پاراگوئه بود که هدف آن جبران سهم نهایی از انتشار اعلام شده بود. این نوع پروژه‌ها در صورتی مؤثرند که مسائلی مانند پایداریِ بلندمدت، تنوع زیستی، و تضمین حقوق زمین به‌روشنی بررسی و تضمین شوند.
اتهامات greenwashing و نگرانی‌های زیستمحیطی
گروه محیطزیستی آلمانی Deutsche Umwelthilfe اپل را متهم به greenwashing یا «نمایش محیطزیستی» کرد؛ اتهامی که دادگاه نیز تا حدی آن را پذیرفت و مانع تبلیغ و معرفی ساعت با عنوان «کربن خنثی» شد. منتقدان استدلال کردند که استفاده از عبارت «کربن خنثی» بدون شفافیت کامل دربارهٔ روش‌های محاسبه، دورهٔ زمانی، و ضمانت‌های پایداری، میتواند مصرف‌کننده را گمراه کند.
از منظر زیستمحیطی، طرح پاراگوئه‌ای مورد انتقاد قرار گرفت زیرا در بسیاری از گزارش‌ها به‌عنوان یک مونُوکالچر اکالیپتوس تصویر شد — گونه‌ای که معمولاً تنوع زیستی را کاهش می‌دهد، آب زیرزمینی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در شرایط خاص اکولوژیک میتواند تهدیدی برای پوشش گیاهی محلی باشد. محققان و فعالان محیط‌زیست همچنین نسبت به مسئلهٔ «پایداری» در طول زمان هشدار دادند؛ به این معنی که کاشت مقطعی درخت به‌تنهایی تضمینی برای جذب طولانی‌مدت کربن نیست مگر اینکه مالکیت زمین، محافظت در برابر پاک‌سازی مجدد، و برنامههای مدیریت بلندمدت به‌روشنی تضمین شده باشند.
دادگاه توجه خاصی به این نکته داشت که اپل برای بخش عمده‌ای از زمینِ مدنظر در پروژه، قراردادهای اجارهٔ بلندمدت یا ضمانت‌های مشابهی نگرفته است؛ وضعیتی که اثربخشی این پروژه‌ها در جبران انتشار را زیر سوال می‌برد. در عمل، اعتبارهای کربنی که مبتنی بر پروژههایی با ریسک بازگشت به وضعیت قبلی یا عدم پایداری هستند، از نظر کیفیت در سطوح پایین‌تری قرار می‌گیرند و نمی‌توانند به‌راحتی برای ادعاهای بلندپروازانهٔ «کربن خنثی» به‌کار روند.
قوانین، شهرت و چشم‌انداز آینده
اپل تأکید کرده است که همچنان متعهد به دستیابی به «کربن خنثی تا سال ۲۰۳۰» است؛ تعهدی که شامل سراسر زنجیرهٔ تأمین، استفادهٔ نهایی محصولات و انتشارهای مرتبط می‌شود. با این‌حال یک سخنگوی اپل به رویترز گفته است که شرکت برای رعایت قوانین جدید اتحادیه اروپا که ادعاهای مرتبط با اعتبارهای کربنی یا پروژههای خنثی‌سازی را محدود یا سخت‌گیرانه می‌کنند، برچسب «کربن خنثی» را به تدریج کنار می‌گذارد. این تصمیم هم‌زمان با افزایش فشار تنظیم‌گران برای شفافیت بیشتر در ادعاهای زیستمحیطی گرفته شده است.
پیام این وقایع برای مصرف‌کنندگان و ناظران صنعتی روشن است: نظارت قوی‌تر و قوانین روشن‌تر باعث می‌شود شرکت‌ها نتوانند صرفاً با استفاده از عباراتی کلی پایداری یا کاهش کربن را ادعا کنند. در عوض، شرکت‌ها ملزم خواهند شد تا روش‌های محاسبهٔ انتشار، مرزهای حسابرسی، کیفیت و نوع اعتبارهای مورد استفاده برای جبران، و دورهٔ زمانی تضمین را با شفافیت بیشتری اعلام کنند. این موضوع میتواند به نفع مشتریانی باشد که خواهان شواهد مستند و قابل راستیآزمایی دربارهٔ ادعاهای محیطزیستی هستند.
از سوی دیگر، انتظار می‌رود که اپل و سایر شرکت‌های بزرگ راه‌های گزارش‌دهی خود را اصلاح کنند: گزارش‌های دقیق‌تر از کاهش انتشار مستقیم، برنامهٔ زمان‌بندی برای کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی، اطلاعات جزئی دربارهٔ منابع انرژی تجدیدپذیر و نیز شفافیت کامل در مورد اعتبارهای کربنی و پروژههای جبران. همچنین احتمال دارد بازنگری در شیوهٔ انتخاب و نظارت بر پروژههای جنگل‌کاری و بازسازی اکوسیستم‌ها انجام شود تا از نظر علمی و اکولوژیک قابل اتکا باشند.
در مجموع، این پرونده نمونه‌ای از چالش گسترده‌تر در فضای پایداری شرکتی است: چگونه می‌توان بین هدف‌گذاری‌های بلندپروازانه برای کاهش کربن و نیاز به شفافیت، کیفیت علمی و تضمین‌های اجتماعی-محیطی تعادل برقرار کرد. شرکت‌ها باید نشان دهند که کاهش واقعی انتشار (یا تسریع در آن) در اولویت است و جبران‌ها به‌عنوان مکمل و نه جانشین این کاهش‌ها به‌کار میروند.
تماشای ادامهٔ این ماجرا اهمیت دارد: اپل احتمالا نحوهٔ گزارش‌دهی کاهش انتشار و فعالیت‌های جبرانی خود را اصلاح خواهد کرد و ناظران نیز فشار خواهند آورد تا ادعاهای زیستمحیطی واضح‌تر، قابل اندازه‌گیری و قابل راستیآزمایی باشند. این تحول میتواند الگویی برای سایر شرکت‌های فناوری باشد که در مسیر اهداف زیستمحیطی بلندمدت قرار دارند و نشان می‌دهد که ادعاهای محیطزیستی بدون پشتیبانی شفاف و علمی، آسیب‌پذیر خواهند بود.
منبع: neowin
ارسال نظر