7 دقیقه
پژوهشگران آرژانتینی موفق به بازیابی اسکلت تقریباً کاملی از یکی از قدیمی‌ترین دایناسورهای شناخته‌شده روی کره زمین در ارتفاعات بلند رشته‌کوه آند شدند. این خزنده کوچک با گردن دراز که نام Huayracursor jaguensis به آن داده شده، نویددهنده سرنخ‌های جدیدی درباره سیر تکاملی دایناسورها در پایان دوره تریاس است.
یک فسیل قابل‌توجه در ارتفاع حدود سه هزار متر
محققان وابسته به CONICET پس از انجام کاوش‌ها در شمال‌غرب آرژانتین، در دامنههای لا ریوخا، این کشف را اعلام کردند. تیم کاوش بخشی از جمجمه، ستون مهرهای کامل تا دم و اندامهای جلویی و خلفی تقریباً سالم را پیدا کردند. نمونه در ارتفاع حدود 3,000 متر بازیابی شد که برای فسیل دوره تریاس یک موقعیت نادر و بااهمیت از نظر تافونومی است.
اسکلت تقریباً کامل این خزنده کوچک با گردن بلند، Huayracursor jaguensis، که در دامنههای لا ریوخا کشف شده است. (AFP/CONICET PRESS OFFICE/HANDOUT)
اهمیت Huayracursor برای پالئونتولوژی
مقاله مربوط به این کشف در نشریه Nature منتشر شده و Huayracursor را در شاخه‌ای از دایناسورهای علف‌خوار اولیه قرار میدهد که بعدها به تولید غول‌های گردن‌بلند انجامیدند. با این حال، این گونه از نظر اندازه متواضع بود؛ برآورد می‌شود که نمونه‌های بالغ طولی حدود دو متر و وزنی در حدود ۱۸ کیلوگرم داشته‌اند. آگوستین مارتینلی، یکی از نویسندگان مقاله، می‌گوید که Huayracursor بین 230 تا 225 میلیون سال پیش می‌زیسته که آن را در نزدیکی پایان تریاس قرار میدهد، دوره‌ای که نخستین دایناسورها و خویشاوندان اولیه پستانداران ظاهر می‌شدند.
قرارگیری این گونه در یک سرده پیش‌سوروپودومیرفی (sauropodomorph) ابتدایی نشانگر آن است که ویژگی‌هایی مانند افزایش طول گردن و تغییرات در اندازه بدنی در مراحل اولیه تکامل این گروه در حال شکل‌گیری بوده‌اند. مطالعه‌های مقایسه‌ای روی ساختار مهره‌ها و طول نسبی اندام‌ها میتواند مسیر تکاملی منتهی به سوروپودهای عظیم را بهتر روشن کند.
چه چیزی درباره دایناسورهای اولیه به ما می‌گوید
وجود ستون مهرهای تقریباً کامل و اندامهای نسبتاً سالم در این نمونه ارزش علمی آن را بالا برده است. مهره‌های حفظ‌شده در طول کامل ستون فقرات به همراه اندامهای خوب حفظ‌شده به پژوهشگران اجازه میدهد تا مراحل اولیه کشیدگی گردن و تغییرات اندازه بدنی را در تبارهای علف‌خوار دایناسور مورد بررسی قرار دهند. این ویژگی‌ها برای فهم چگونگی تبدیل شدن سوروپودومورفها به غول‌هایی که اکوسیستم‌های مزوزوئیک را تحت سلطه قرار دادند، حیاتی‌اند.
علاوه بر جنبه‌های آناتومیک، کشف در ارتفاع بالا و تاریخگذاری نسبتاً دقیق نمونه به بازسازی محیط‌هایی که دایناسورهای اولیه در آن تنوع یافتند، کمک میکند. فسیل‌های دوره نوپای تریاس تصویرهایی از تغییرات اکولوژیک را ارائه می‌دهند که پیش از تابش عظیم دایناسورها در دوره ژوراسیک رخ داده‌اند؛ برای نمونه، تغییرات اقلیمی، ترکیب گیاهی و ساختار زیستبوم محلی که میتوانند روی رژیم غذایی، رفتار حرکتی و استراتژی‌های رشد این جانوران تاثیر گذاشته باشند.
جزئیات فنی و روش‌شناسی تحقیق
برای تعیین سن نمونه و جایگاه تکوینی آن، تیمهای تحقیقاتی از روشهای تاریخگذاری رادیومتریک روی رسوبات آتشفشانی مجاور و بررسیهای استراتیگرافیک لایه‌ها استفاده کرده‌اند. ترکیب داده‌های زمینی با مقایسه مورفولوژیک استخوانها و تحلیلهای کلادستی (cladistic) منجر به قرارگیری Huayracursor در شجره‌نامه دایناسورهای اولیه شده است.
همچنین آنالیزهای استئوهیستولوژی — بررسی بافت میکروسکوپی استخوان — برای تعیین نرخ رشد، سن مرگ و الگوهای زندگی احتمالی این گونه ضروری است. حلقه‌های رشد استخوانی، تراکم میکروسکوپی و الگوی ریمودلینگ استخوان میتواند اطلاعاتی درباره رشد سالیانه، فصل‌پذیری و استراتژی بقا فراهم کند. تیم پژوهشی اشاره کرده است که بررسیهای بیشتر روی بافت‌شناسی استخوان احتمالاً میتواند برآوردهای دقیق‌تری از نرخ رشد و تاریخچه زندگی Huayracursor ارائه دهد.
سنجش اندازه و برآورد وزن
برآورد اندازه و وزن این دایناسور بر پایه اندازه‌های نسبی استخوانها، به‌ویژه استخوان‌های اندام‌ها و طول ستون فقرات انجام شده است. مقایسه‌ای با نمونه‌های نزدیک‌تبار و استفاده از معادلات همبستگی بین طول استخوان و جرم بدن در دایناسورهای کوچک‌تر به محاسبه تقریب وزنی منجر شده است. چنین برآوردهایی دارای حاشیه خطا هستند اما نشان می‌دهند که Huayracursor جانوری سبک‌جثه در مقایسه با سوروپودهای بعدی بوده است.
اهمیت زیستمحیطی و جغرافیایی کشف در آند
یافتن فسیل در ارتفاع بالا سؤال‌هایی درباره پراکندگی جغرافیایی و زیستگاه این دایناسورهای اولیه مطرح میکند. سطح دریاهای محلی در دوره تریاس متفاوت بوده و رشته‌کوه‌ها نیز در طول میلیون‌ها سال تحت فرایندهای تکتونیکی تغییر کرده‌اند. بنابراین، بررسی رسوبات اطراف محل کشف و تجزیه و تحلیل ایزوتوپ‌های اکسیژن و کربن میتواند اطلاعاتی درباره شرایط اقلیمی، منابع غذایی و نحوه پراکنش جمعیت‌ها در آن زمان فراهم آورد.
همچنین شرایط تلافی‌شدن (taphonomy) در ارتفاعات بالا و نقش فرایندهای فرسایشی و رسوبی محلی در حفظ اسکلت‌ها اهمیت دارد. وجود استخوان‌های نسبتاً سالم در چنین ارتفاعی ممکن است نشان‌دهنده دفن سریع توسط رسوبات محافظ یا شرایط خشک و کم‌اکسیژن محلی باشد که تجزیه و پراکندگی بقیه بافت‌ها را کاهش داده است.
منابع علمی و استنادات احتمالی
مقاله اصلی این کشف در Nature منتشر شده است و اطلاعات تکمیلی از کنفرانس‌ها و گزارش‌های سازمانی CONICET در اختیار جامعه علمی قرار گرفته است. برای مطالعات تکمیلی، گزارش‌های پالئوبیولوژی، مقالات مربوط به استئوهیستولوژی دایناسورها، و مطالعات استراتیگرافیک منطقه لا ریوخا از منابع معتبر به‌شمار می‌آیند. این منابع به پژوهشگران امکان می‌دهند تا یافته‌ها را در چارچوب گسترده‌تری از تغییرات اکولوژیک و تکوینی تریاس قرار دهند.
نگاهی به آینده تحقیق
پژوهشگران اظهار می‌کنند که آنالیزهای بیشتر روی میکروآناتومی و بافت‌شناسی استخوان نمونه میتواند برآورد نرخ‌های رشد و تاریخچه زندگی را دقیق‌تر کند. همچنین بررسیهای دیرینه‌محیطی گستردهتر، شامل مطالعات پالاتوگرافی و بررسی فلور فسیلی همراه با آنالیزهای ایزوتوپی، میتواند تصویر جامع‌تری از زیستبوم محلی و نقش Huayracursor در آن ارائه دهد.
از منظر تکاملی، Huayracursor jaguensis به‌عنوان یک قطعه فشرده اما آموزنده از معمای اعماق زمان مطرح است — یادآوری اینکه کشفیات مهم اغلب از نقاط غیرمنتظره‌ای مانند ارتفاعات بلند آند پدید می‌آیند. ترکیب داده‌های مورفولوژیک، استرایگرافیک و استئوهیستولوژیک میتواند به بازنویسی برخی از فرضیات فعلی درباره زمان‌بندی و مسیرهای تکاملی گروه‌های اولیه دایناسورها منجر شود.
در نهایت، این کشف نه تنها اهمیت منطقه لا ریوخا را در مطالعات دیرینه‌شناسی تقویت میکند، بلکه بر لزوم کاوش‌های میدانی ادامه‌دار، حفاظت از محوطه‌های باستان‌شناسی و همکاری بین‌المللی در تحلیل داده‌ها و نشر نتایج علمی تأکید دارد. شناخت بهتر از بوم‌شناسی و تکامل دایناسورهای اولیه میتواند چشم‌انداز جدیدی نسبت به تاریخ حیات روی زمین و پاسخ‌های اکوسیستم‌ها به تغییرات محیطی در طول بازه‌های زمانی عمیق فراهم آورد.
کلیدواژه‌های مرتبط که در متن به‌طور طبیعی گنجانده شدهاند شامل: دایناسور، فسیل، Huayracursor jaguensis، تریاس، سوروپودومورف، پالئونتولوژی، CONICET، لا ریوخا، آند، استئوهیستولوژی و تاریخگذاری رادیومتریک هستند که به دسترسی بهتر مقاله در جستجوهای علمی و عمومی کمک می‌کنند.
منبع: sciencealert
ارسال نظر