8 دقیقه
دره خاکستر: گتسبی به سمت غرب می‌رود
نتفلیکس به صورت نسبتاً بی‌صدا پروژه‌ای را تأیید کرده که با عنوان Valley of Ashes شناخته می‌شود: بازخوانی جسورانه و معاصر رمان معروف اف. اسکات فیتزجرالد، The Great Gatsby، توسط فیلم‌ساز برنده اسکار، استفن گاهان. به جای آنکه دوران جَز را صرفاً در یک فضای دوره‌ای و براق بازآفرینی کند، این نسخه درامات اصلی رمان—جاهطلبی، ثروت و مستی مقام—را به دنیای گیج‌کننده و شتاب‌زدهٔ سیلیکون ولی منتقل میکند. نتیجه وعدهٔ انعکاسی تازه از فرهنگ معاصر را می‌دهد: مهمانی‌های طلاییِ West Egg که حالا با مراکز فناوری، سرمایهگذاری خطرپذیر و اسطورهٔ میلیاردرهای استارتاپی جایگزین شده‌اند.
اطلاعاتی که تاکنون علنی شده‌اند اندک اما کنجکاوی‌آورند. گزارش‌ها حاکی از آن است که نتفلیکس پیشنهاد گاهان را سریعاً خرید، اقدامی غیرمعمول که نشان می‌دهد سرویس پخش این پروژه را به‌عنوان محتوای پرستیژ و آغازگر بحث‌های جهانی می‌بیند. فیلم با عنوان Valley of Ashes قرار است توسط خود گاهان نوشته و کارگردانی شود، از طریق شرکت تولیدی او، Super Emotional، و تهیه‌کنندهٔ پروژه جنیفر فاکس است که بار دیگر همکاری‌ای را بازمی‌گرداند که سابقهٔ آن به تریلرهای سیاسی مثل Syriana بازمی‌گردد.
چرا این گتسبی — و چرا حالا؟
انتقال داستان گتسبی به سیلیکون ولی صرفاً یک ایدهٔ صرفاً فنی یا نمایشی نیست؛ این انتخاب حامل معنا و نقد اجتماعی است. منتقدان و مخاطبان مدت‌هاست تشابهاتی میان رونقهای سفته‌بازانهٔ دههٔ 1920 و حباب‌های فناوری امروز یافته‌اند: ثروت‌های افسانه‌ای، مصرف نمایشی و نقاط کور اخلاقی که توسط روابط عمومی براق پنهان می‌شوند. حرکت نتفلیکس با روندی گسترده‌تر در صنعت همخوانی دارد؛ پلتفرم‌های پخش به سراغ متون کلاسیک می‌روند تا اقتباس‌هایی مدرن بسازند که مستقیم به اضطراب‌های معاصر در مورد نابرابری، هویت و قدرت صحبت کنند. این نوع اقتباس ادبی معاصر به عنوان راهی برای بازکاوی ارزش‌های فرهنگی و اقتصادی عصر دیجیتال مطرح می‌شود.
انتخاب استفن گاهان به‌عنوان نویسنده–کارگردان انتخابی جالب و هدف‌دار به نظر می‌رسد. او با فیلم Traffic (2000) شناخته شد و برای فیلمنامهٔ اقتباسی آن جایزهٔ اسکار گرفت؛ سپس در آثاری مانند Syriana، Gold و Dolittle تجربه‌هایی در هم‌آمیختن درام‌های پرستیژ و آثار تجاری کسب کرد. حضور گاهان میتواند نشانهٔ تفسیر سخت‌تر، واقع‌گرایانه‌تر و سیاسی‌تر از تم‌های گتسبی باشد—برداشتی که ممکن است نشان دهد فرهنگ فناوری چگونه جلوه‌های توخالی موفقیت را تقویت میکند و نه اینکه آنها را از میان بردارد. این رویکرد میتواند به بررسی ساختارهای قدرت در شرکتهای بزرگ فناوری، نقش رسانه در شکل‌دهی روایت‌ها و پیامدهای اجتماعی «افزایش سریع ثروت» در عصر استارتاپها بپردازد.
در متن ایرانی و فارسی‌زبان نیز بحث دربارهٔ اقتباس‌های ادبی و بازخوانی متون کلاسیک با زمینه‌های معاصر محبوبیت یافته است؛ از این منظر، Valley of Ashes میتواند نمونه‌ای درخشان از تلفیق ادبیات کلاسیک و نقد معاصر سرمایه‌داری دیجیتال باشد. کلیدواژه‌های مرتبط مثل اقتبا س مدرن، بازسازی ادبی، سیلیکون ولی و استارتاپ میلیاردر باید در متن‌های تحلیلی و معرفی چنین فیلم‌هایی تکرار شوند تا هم برای مخاطب مفهوم‌ساز باشند و هم از منظر سئو قابل یافتن.
رابطه با اقتباس‌های گذشته و پژواک‌های فرهنگ پاپ
نسخهٔ بازسازی شدهٔ باز لورمن از گتسبی در 2013 با بازی لئوناردو دی‌کاپریو، توبی مگوایر و کری مولیگان، بیشتر به نمایشی‌گری و شکوه بصری متمایل بود. در نقطهٔ مقابل، Valley of Ashes احتمالاً بیشتر به‌عنوان به‌روزرسانی اجتماعی-فرهنگی عمل خواهد کرد تا ادای احترام صرف به دورهٔ تاریخی. می‌توان آن را همچون خویشاوندی با اقتباس‌هایی دانست که کلاسیک‌ها را به زمینه‌های نو انتقال داده‌اند—نمونه‌هایی مثل نسخهٔ مدرن Clueless که بر اساس Emma ساخته شد، یا تفسیرهای معاصر و تاریک‌تر از آثار شکسپیر—اما این بار فیلترشده از تلکس‌های دنیای واقعی سیلیکون ولی: عرضه‌های عمومی اولیه (IPOs)، روایتهای رسانهای و نحوهٔ نمایش ظاهری موفقیت.
این نوع جابجایی بستر داستان، پرسش‌های تازه‌ای مطرح میکند: آیا نیک کاراوی (راوی رمان) در نسخهٔ سیلیکون والی تبدیل به یک مدیر محصول دقیق و اخلاق‌مدار خواهد شد؟ آیا گتسبی معاصر بدل به موسس پرزرق‌وبرقِ استارتاپی می‌شود که مهمانی‌های مخصوص عرضهٔ محصولات را برگزار میکند؟ و «دره خاکستر» در جهانی که آشغال دیجیتال—از داده‌های رهاشده تا تبلیغات و محتوای مصرفی—با زوال فضاهای شهری و بحران بازار مسکن هم‌زیستی دارد، چه نماد یا نشانه‌ای خواهد بود؟
تماس‌های فرهنگی و اقتباس‌های موفق نشان داده‌اند که تغییر زمان و مکان داستان میتواند بر عناصر اصلی اثر تأکید کند: فساد اخلاقی، فاصلهٔ طبقاتی و قیمت بازآفرینی هویت. بنابراین جایگزینی مناظر فلز و شیشهٔ سیلیکون ولی به جای عمارت‌های باشکوه و تاکسی‌های جانی-دِیپِ خیالی میتواند نقدی مستقیم بر اقتصاد توجه، فرهنگِ استارتاپی و تصویرسازی رسانهای از موفقیت باشد.
تکرار مفاهیمی چون سرمایهگذاری خطرپذیر، یونیکورن (شرکتهای با ارزش میلیارد دلاری)، IPO و رؤیای آمریکایی در متن این اقتباس میتواند به روشن‌سازی پیوند میان تم‌های فیتزجرالد و پویش‌های اقتصادی-اجتماعی معاصر کمک کند. این عناصر نه تنها برای تحلیل داستان مفیدند بلکه از نظر سئو کلیدواژه‌هایی حیاتی برای جذب مخاطب علاقه‌مند به نقد فرهنگی و سینمایی هستند.
یک نکتهٔ دیگر دربارهٔ اقتباس‌ها: موفقیت آنها اغلب به چگونگی مدیریت تعادل میان وفاداری به متن اصلی و نوآوری روایت بستگی دارد. گاهان و تهیه‌کننده‌اش جنیفر فاکس این فرصت را دارند که بیانیه‌ای دربارهٔ زمانهٔ ما ارائه دهند—همان‌طور که فیتزجرالد در زمان خود نگرانی‌های مربوط به طبقۀ ثروتمند و پیامدهای خودخاموشی اخلاقی را مطرح کرد.
در بازتاب‌های اولیه، برخی از صاحب‌نظران تاکید کرده‌اند که اقتباس‌های ادبی زمانی موفق می‌شوند که بین ارجاع به منبع و ایجاد معنا برای مخاطب معاصر تعادل برقرار کنند؛ این امر شامل توجه به ساختار روایی، نقش راوی و نحوهٔ نمایش نمادها است. آیا گاهان ساختار روایتی فیتزجرالد را—که به شدت مبتنی بر دیدگاه و صدای نیک کاراوی است—حفظ خواهد کرد یا آن را بازآرایی خواهد کرد تا بازتاب‌های رسانهای و فن‌آوری امروز را بهتر نشان دهد؟ پاسخ به این پرسش میتواند تعیینکنندهٔ رابطهٔ اثر با منبع اصلی باشد.
در مجموع، Valley of Ashes نمونه‌ای از چگونگی تحول اقتباس‌های ادبی در عصر پخش دیجیتال است؛ فرایندی که نه تنها متون کلاسیک را زنده نگه می‌دارد، بلکه آنها را به ابزارهایی برای گفتگو دربارهٔ بحران‌های معاصر تبدیل میکند: نابرابری اقتصادی، قدرت رسانه و اثرات فناوری بر هویت جمعی.
هواداران و ناظران صنعت پیش از هر چیز در حال حدس و گمان‌اند: چه کسانی در نقش‌های کلیدی ظاهر خواهند شد؟ آیا گتسبی معاصر یک موسس رسانهای-تکنولوژیک خواهد بود یا نمایندهٔ یک شرکت سرمایهگذاری بزرگ؟ آیا تم‌های اصلی—حسرت، آرزو و هزینهٔ بازآفرینی—در متن نوین تقویت یا تضعیف می‌شوند؟
تاریخچهٔ اقتباس‌ها نشان می‌دهد که جزئیات تولید، از جمله انتخاب بازیگران، طراحی صحنه و موسیقی، تأثیر زیادی بر قبول یا رد یک تحول دارند. موسیقی، بخصوص، در نسخهٔ لورمن نقش محوری بازی کرد؛ حالا سؤال این است که آیا گاهان از موسیقی معاصر و فضای صوتی فناوری برای برجسته‌سازی تضاد میان ظاهر پرزرق‌وبرق و واقعیت‌های اجتماعی بهره خواهد برد یا خیر.
از منظر تولید، عوامل دیگری نیز اهمیت دارند: بودجه، جدول زمانی فیلم‌برداری، موقعیت‌های لوکیشن در یا حوالی سیلیکون ولی و تعامل با شرکتهای فناوری که ممکن است نقش محصول یا حضور برند داشته باشند. تعامل صنعتی بین هالیوود و شرکتهای فناوری میتواند هم فرصت‌های تأمین مالی و بازاریابی فراهم آورد و هم پیچیدگی‌های اخلاقی و رابطه‌ای ایجاد کند که فیلم‌ساز باید مدیریت کند تا پیام انتقادی او مخدوش نشود.
در نهایت، هنوز سؤال‌های کلیدی به قوت خود پابرجاست: ترکیب بازیگران چگونه خواهد بود؟ پنجرهٔ زمانی انتشار چه موقع خواهد بود؟ و گاهان تا چه اندازه به ساختار و دیدگاه فیتزجرالد وفادار خواهد ماند؟ تا زمانی که این پرسش‌ها پاسخ داده نشوند، Valley of Ashes به‌عنوان نمونه‌ای تحریک‌آمیز از چگونگی بازتعریف اقتباس ادبی توسط پلتفرم‌های پخش باقی خواهد ماند؛ نمونه‌ای که از طریق قرار دادن داستان‌های کلاسیک در مرکز مسائل معاصر، معانی تازه‌ای استخراج میکند.
چه این فیلم به یک بازخوانی کاننیکال تبدیل شود و چه صرفاً کنجکاوی بلندپروازانه‌ای به اندازهٔ یک فصل از مباحث سینمایی، همین حالا گفتگوهای پُرحرارتی دربارهٔ ثروت، جاهطلبی و هزینهٔ دنبال کردن رؤیای آمریکاییِ بازبسته‌بندی‌شدهٔ قرن بیست‌ویکم را برانگیخته است. برای علاقه‌مندان به نقد ادبی، مطالعات فرهنگ دیجیتال، تاریخ سینما و تحلیل اقتصاد رسانه، این پروژه فرصتی است برای بازبینی روابط میان ادبیات کلاسیک و پویایی‌های اقتصادی-اجتماعی معاصر.
منبع: smarti
نظرات
اتو_ر
کاش گاهان گیر نکنه تو روایت سیاسی صرف، کمی ظرافت و ابژه‌های بصری لازمه؛ ولی اگه درست بشه، میتونه خیلی تند باشه
پمپزون
جالبه که کلاسیکایی مثل گتسبی رو برا وضع امروز به کار میگیرن، مهم اینه که توازن وفاداری و نوآوری رعایت شه، وگرنه میشه صرفا نمایش
رضا
من تو شرکت کوچیکی کار کردم که همون رفتار گتسبی‌وارو داشت، موسیا و جلسات نمایشی، ظاهرا تاریخ تکرار میشه. امیدوارم فیلم دستِ کم سوالات خوب بذاره
رودکس
واو، ایدهٔ گتسبی توی سیلیکون ولی رو اصلاً انتظار نداشتم... هم هیجان‌انگیزه هم نگران نکنه تبدیل بشه به جشنوارهٔ تبلیغاتی استارتاپها
ارسال نظر