اکتشاف بزرگ: زیست بوم های ناشناخته در دریای عمیق جزایر ساندویچ جنوبی کشف شدند

یک مأموریت بی‌سابقه در اعماق اقیانوس، موفق به کشف زیست‌بوم‌هایی ناشناخته در اطراف دهانه‌های هیدروترمال در یکی از دورافتاده‌ترین مناطق زمین، یعنی جزایر ساندویچ جنوبی شد. این مأموریت که توسط تیمی بین‌المللی از پژوهشگران و با حضور کشتی تحقیقاتی موسسه اشمیت اوشن (Falkor too) انجام شد، بخشی کلیدی از ابتکار «سرشماری اقیانوس» به شمار می‌رود؛ برنامه‌ای که هدف آن شناسایی تنوع زیستی دریایی و حفاظت از آن در برابر خطراتی مانند تغییرات اقلیمی و استخراج معادن در اعماق دریاها است.

مأموریت علمی تا مرز اقیانوس جنوبی

به مدت ۳۵ روز، گروهی از متخصصان در آب‌های پرتلاطم جنوب اقیانوس اطلس، درست در شمال یخ‌زارهای قطب جنوب، فعالیت کردند. این منطقه که عمیق‌ترین گودال اقیانوس‌های جنوبی را در خود جای داده است، همچنان از کم‌بررسی‌ترین بخش‌های سیاره‌ی ما به شمار می‌رود. علی‌رغم شرایط سخت مانند زلزله‌های زیر‌آبی، بادهای شدید، امواج عظیم و کوه یخ‌های شناور، گروه تحقیقاتی موفق شد پهنه‌های جدیدی از دهانه‌های هیدروترمال را نقشه‌برداری کند و داده‌های ارزشمندی از حیات دریایی این ناحیه ثبت نماید.

دهانه‌های هیدروترمال، شکاف‌هایی در بستر اقیانوس هستند که سیالات معدنی گرم از آن‌ها خارج می‌شود و محیط مناسبی برای زیست‌بوم‌هایی منحصربه‌فرد فراهم می‌کند که مبتنی بر شیمی‌سازی و نه نور خورشید هستند. پیش از این، محیط هیدروترمال نزدیک جزایر ساندویچ جنوبی هرگز با استفاده از وسایل کنترل از راه دور (ROV) به صورت مستقیم مورد بررسی قرار نگرفته بود؛ موضوعی که ناشناختگی تنوع زیستی منطقه را دوچندان کرده بود.

زیست‌بوم‌های رنگارنگ و گونه‌های منحصربه‌فرد مشاهده‌شده

از جمله مهم‌ترین کشفیات این مأموریت، باغ شگفت‌انگیز مرجان‌ها بود که بر دامنه کوه ‌دریایی Humpback در عمق تقریباً ۷۰۰ متری قرار داشت. در این مکان، دودکش‌های هیدروترمال تا ارتفاع ۴ متر رشد کرده و میزبان انواع زیاد جانوران دریایی مانند صدف‌ها، حلزون‌های دریایی و میگوهای پرشمار بودند که همانند هواپیماهای کوچک اطراف این سازه‌ها حرکت می‌کردند.

استفاده از زیردریایی‌های کنترل از راه دور به دانشمندان امکان داد تا سامانه‌های هیدروترمال کشف‌نشده در شمال‌شرق کالدرای Quest را مستند کنند؛ جایی که تنها دهانه‌های بررسی‌شده در زنجیره جزایر ساندویچ جنوبی قرار دارند. جنی گلز، هیدروگرافر دانشگاه پلیموث، این لحظه اکتشاف را «جادویی» توصیف کرد و گفت: «این دهانه‌ها هرگز پیش از این دیده نشده بودند.»

گزارش مأموریت همچنین شامل تصاویر مهمی از جانوران اعماق دریا است، از جمله:

• نوعی نرم‌تن ناشناس (nudibranch) در عمق ۲۶۸ متری شرق جزیره مونتاگو.
• یک ماهی گرنادیر مبتلا به انگل پارازیتی (احتمالاً Lophoura szidati) در داخل آبشش‌هایش.
• یک خیار دریایی مقاوم در عمق ۶۵۰ متری منطقه Saunders East که در دهانش موجودی به نام «توپک عمیق دریا» توسط پژوهشگران لقب گرفت.
• نخستین عکس از گونه کمیاب اژدها ماهی (Akarotaxis aff. gouldae) که از زمان کشف اولیه‌اش، تا کنون توسط دوربین ثبت نشده بود.
• تخم‌ نرم‌تن‌های حلزون‌ماهی چسبیده به مرجان سیاه؛ پدیده‌ای که حتی برای متخصصان زیست‌شناسی دریایی نیز تازگی داشت.

اهمیت جهانی و آینده اکتشافات اقیانوسی

میشل تیلور، مدیر علمی پروژه سرشماری اقیانوس، اهمیت این یافته‌ها را چنین بیان کرد: «این مأموریت، چشم‌اندازی نو از یکی از دورافتاده‌ترین و غنی‌ترین مناطق زیستی اقیانوس‌هایمان به ما داده است. این دقیقاً هدف سرشماری اقیانوس است؛ سرعت بخشیدن به درک ما از حیات دریایی پیش از آن‌که فرصت را از دست بدهیم.»

کشف‌های انجام‌شده در نزدیکی جزایر ساندویچ جنوبی بر ضرورت ادامه اکتشاف و مستندسازی زیست‌گاه‌های اعماق اقیانوس تأکید می‌کند، به‌ویژه در شرایطی که فعالیت‌های انسانی حیات این مناطق را تهدید می‌کند. فناوری‌های نوین همچون زیردریایی‌های کنترل از راه دور (ROV) و سامانه‌های تصویربرداری زیرآبی نقش کلیدی در کشف رازهای پنهان آخرین مرزهای اکتشافی کره زمین ایفا می‌کنند.

جمع‌بندی

این مأموریت موفق نه تنها درک ما را از اکوسیستم دهانه‌های هیدروترمال گسترش داد، بلکه به بینش تازه‌ای پیرامون تنوع زیستی شگفت‌انگیز در دورافتاده‌ترین آب‌های زمین دست یافتیم. با کشف گونه‌ها و روابط بوم‌شناختی جدید، این یافته‌ها نقش مهمی در طراحی سیاست‌های حفاظتی و مدیریت جهانی منابع اقیانوسی در آینده ایفا خواهند کرد.