10 دقیقه
چرا «اودیسی» ممکن است نحوه شنیدن نولان را تغییر دهد
کریستوفر نولان سال‌ها به خاطر سینمای بزرگ و ملموسش مورد تحسین قرار گرفته است: جلوه‌های عملی، فُرمتهای وسیع مانند IMAX و داستان‌گویی بلندپروازانه. اما در چند سال اخیر آثاری مانند Tenet (۲۰۲۰) و Oppenheimer (۲۰۲۳) باعث بروز انتقاداتی مکرر درباره صدا شدند — دیالوگ‌هایی که زیر موسیقی و افکت‌ها گم می‌شدند و میکس‌هایی که حتی نجواها را در سالن سینما یا تماشای خانگی دشوار می‌کردند. حالا فیلم پیش روی او، «اودیسی»، وعده داده است که دست‌کم بخشی از این نقدها را مستقیم و جدی پاسخ دهد و به‌صورت فنی و روایی به موضوع وضوح صوتی بپردازد.
دوربینهای جدید IMAX و یک پیشرفت در صدابرداری
در مصاحبه‌ای با Empire، فیلم‌بردار نامزد اسکار، هویته ون هویتما تأیید کرد که نسل جدید دوربینهای IMAX و یک سیستم ابتکاری محافظ دوربین (blimp) در صحنه باعث شده تیم نولان بتواند صدای تولیدی (production sound) بسیار تمیزتری نسبت به گذشته ضبط کند. اشاره شده است که «اودیسی» احتمالاً نخستین بلاک‌باستر جریان اصلی است که به طور کامل با دوربینهای IMAX فیلمبرداری شده، رخدادی فنی قابل توجه که بزرگ‌ترین فُرمت تصویر را با بهبود در ثبت صدا ترکیب می‌کند. این ترکیب میتواند معیار جدیدی برای تولیدات بزرگ ایجاد کند و نشان دهد که ضبط صدای خام باکیفیت در زمان فیلمبرداری تا چه اندازه میتواند روی نتیجه نهایی تأثیر بگذارد.
یک آزمایش کوچک تولیدی که به گفته منابع در صحنه انجام شد، نتایجی روشن‌کننده به همراه داشت: نمای بسته‌ای از یک کودک که ترانه «ساوند اند ویژن»ِ دیوید بویی را می‌خواند، روی پرده IMAX به طور چشمگیری متفاوت هم از نظر تصویر و هم از نظر صدا به نظر رسید. نولان در صحبت با خبرنگاران این تجربه را «برق‌آسا» توصیف کرد و اشاره کرد که نماها و صداهایی که قبلاً در چنین نزدیکی ممکن نبودند، اکنون میسر شده‌اند. محفظه جدید blimp به حدی نویز دوربین را کاهش میدهد که میکروفون‌هایی قرار گرفته در چند اینچی صورت بازیگران قادر به ضبط دیالوگهای قابل‌استفاده — حتی نجواها — هستند، در حالی که کیفیت تصویری نمادین IMAX حفظ میشود. این تغییر فنی، در واقع یک نقطه عطف برای کسانی است که به دنبال ترکیب تصویر عظیم و دیالوگ قابل‌فهم در سینما هستند.
این دستاورد چه معنایی برای سبک نولان و صدای سینما دارد
نولان همیشه به اصالت ضبط در دوربین اهمیت داده است: از سکانس‌های IMAX در سه‌گانهٔ The Dark Knight تا شکوه ۷۰ میلی‌متری در Interstellar و Dunkirk. انتخاب‌های فنی «اودیسی» این گرایش را ادامه میدهد، اما همزمان به یک خواستهٔ معاصر پاسخ میدهد — قابل‌فهم بودن گفتار در سینمای غوطه‌ور. در سطح صنعت، فیلم‌سازان و میکسرها سال‌هاست که بین طراحی صدای بلند، تأثیرگذار و غوطه‌ور و دیالوگ شفاف تعادل برقرار می‌کنند؛ راه‌حل نولان ممکن است روی روش ضبط و میکس آثار پرهزینه تأثیر بگذارد و موجب شود که تولیدات بزرگ‌تری در آینده روی ضبط صدای خام صحنه‌ای سرمایهگذاری کنند تا به جای اتکا صرف به اصلاحات پستولیدی، از ابتدا دیالوگ روشن‌تری داشته باشند.
پیامدهای گستردهتر هم وجود دارد. سرویس‌های استریم و میکس‌های دالبی اتموس انتظارات مخاطبان برای وضوح صوتی را بالا برده‌اند، در حالی که سینماها خواهان نمایش بصری چشمگیر و تجربهٔ فراگیر هستند. اگر دوربینهای جدید IMAX بتوانند هم دیالوگهای شفاف و هم وسعت سینمایی را ارائه دهند، استودیوها ممکن است استقبال بیشتری از فیلمبرداری پروژه‌های مهم در فُرمتهای بزرگ نشان دهند. این امر میتواند باعث افزایش سرمایهگذاری در فناوری‌های سخت‌افزاری و تجهیزات ضبط صدا روی لوکیشن شود و درنتیجه فشار کمتری بر اصلاحات صدای پستولیدی وارد آید. همچنین، ترکیب کیفیت بالای تصویر IMAX با صدای تولیدی تمیز میتواند تجربهٔ تماشای فیلم در سالن را تا حد زیادی بهبود بخشد و بازگشت مخاطبان به سالنهای سینما را تسهیل کند.
بازیگران، داستان و گستره فیلمبرداری
«اودیسی» اقتباس نولان از حماسهٔ هومر است که تلاش ده‌سالهٔ اودیسئوس برای بازگشت به خانه پس از جنگ تروآ را دنبال می‌کند. نولان فیلم‌نامه را نوشته و خود کارگردانی خواهد کرد، و فیلم دارای گروهی از بازیگران برجسته است: مت دیمون، تام هالند، آن هاتاوی، زندایا، شارلیز ترون، رابرت پتینسون، لوپیتا نیونگویو و چندین نام دیگر. تولید در بریتانیا، مراکش، یونان و ایتالیا برنامه‌ریزی شده و نمایش‌های اختصاصی IMAX برای پرده‌های منتخب در نظر گرفته شده است. این انتخاب لوکیشن‌ها و بازیگران نشان‌دهندهٔ مقیاس بین‌المللی پروژه است و همچنین تأکیدی است بر ترکیب بناهای تاریخی، مناظر طبیعی وسیع و فضاهای بستهٔ دراماتیک که نیازمند طراحی صدا و ضبط دقیق دیالوگ در شرایط متغیر آب‌وهوایی و صحنه‌ای است.
مقایسه‌ها و نگرانی‌ها
در مقایسه با طراحی صوتی پیچیده و زمان‌محور Tenet یا میکس‌های رعدآسای Oppenheimer، «اودیسی» به نظر می‌رسد در پی حفظ صمیمیت و درون‌مایگی بدون قربانی کردن وسعت و مقیاس است. برخی منتقدان ممکن است هنوز نگران باشند که گرایش نولان به سountrackهای متراکم دوباره در میکس بازگردد؛ اما داشتن صدای خام تولیدی بهتر به میکسرها گزینه‌های بیشتری میدهد — از جمله توانایی تقویت یا کاهش لایه‌های صوتی با حفظ وضوح دیالوگ. این قابلیت‌ها میتوانند به روایت اجازه دهند تا نماهای ریز انسانی و گفتگوهای کم‌صدا را به‌صورت ارگانیک‌تری منتقل کند، بدون اینکه جایگاه اپیک اثر را تضعیف نماید.
مارا الیسون، تاریخ‌نگار سینما، می‌گوید: «این جهش فنی گفت‌وگو درباره طراحی صوتی نولان را تغییر میدهد. با ضبط قابل‌اطمینان دیالوگهای نجواشونده، فیلم میتواند لحظات انسانی آرام‌تری را کاوش کند بدون اینکه وسعت حماسی‌اش را از دست بدهد. این یک پیروزی عملی برای روایت است.» نظرهایی از این دست نشان میدهد که بهبودهای صدابرداری روی لوکیشن میتواند کارگردانان را قادر سازد تا بی‌واسطه‌تر و طبیعیتر صحنه‌هایی را ثبت کنند که پیش‌تر در مراحل پستولید نیاز به بازسازی یا ADR (بازضبط دیالوگ) داشتند.
نکات پشت صحنه و جزئیات فنی
یک نکته جالب از پشت صحنه: قطعهٔ بویی که در آزمایش‌های اولیه استفاده شد، به نمادی برای گروه تولید تبدیل شد — نمونه‌ای کوچک از اینکه چگونه موسیقی، تصویر و صدای تمیز میتوانند یک فریم منفرد را به یک لحظهٔ سینمایی تبدیل کنند. اما فراتر از این روایت نمادین، باید به جزئیات فنی توجه کرد: ترکیب سخت‌افزار (دوربینهای IMAX با حداکثر پهنای دینامیک و رزولوشن)، محافظ‌های blimp توسعهیافته برای کاهش نویز مکانیکی و انتخاب میکروفون‌های نزدیک‌گوش (lavaliere یا boomهای دقیق و کم‌نویز) همه در ثبت صدا نقش دارند. همچنین چگونگی هماهنگی تیم صدابرداری با گروه تصویر و نورپردازی اهمیت دارد تا میکروفونها بدون ورود در کادر و در عین حال در بهترین موقعیت برای ضبط دیالوگ قرار بگیرند.
در سطح فنی‌تر، بهبودیافته‌هایی مانند کاهش نیاز به ADR، امکانات بیشتر برای استفاده از دیالوگ طبیعی بازیگران و صرفه‌جویی زمان و هزینه در مراحل پسین را نوید میدهند. از طرف دیگر، میکسینگ در فضاهای بزرگ مانند سالنهای IMAX و ارائه در قالبهای چندکاناله مانند Dolby Atmos یا سایر استانداردهای فراگیر، همچنان نیازمند کار دقیق میکس و مسترینگ است تا تجربهٔ صوتی نهایی هم از نظر عمق و هم از نظر وضوح رضایت‌بخش باشد. در نتیجه، حتی با صدای تولیدی بهتر، مرحلهٔ میکس همچنان نقش محوری دارد؛ اما دست میکسرها برای خلق توازن میان افکت، موسیقی و دیالوگ بازتر و منعطف‌تر خواهد بود.
بعلاوه، این پیشرفتها میتوانند الگویی را برای تولیدات مستقل و فیلم‌های هنری نیز فراهم کنند: اگر تکنیک‌ها و تجهیزات ضبط صدا روی لوکیشن بهینه‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر شوند، فیلم‌سازان با بودجه‌های متنوع‌تر ممکن است به سراغ ضبط مستقیم و باکیفیت دیالوگ بروند و کمتر به بازضبط یا شبیه‌سازی صوتی وابسته باشند. این موضوع میتواند کیفیت کلی روایت در سینما را ارتقا دهد، چرا که تحرک روایت و واکنش‌های لحظه‌ای بازیگران به‌صورت طبیعی‌تری ثبت خواهد شد.
پیامدها برای پخش، میکس و مخاطب
انتظار مخاطبان برای شفافیت صوتی از طریق سرویس‌های استریم و فرمت‌هایی مانند Dolby Atmos افزایش یافته است؛ در عین حال، سینماها از فیلم‌ها می‌خواهند تجربه‌ای دیداری و شنیداری بزرگ ارائه دهند. اگر دوربین‌ها و تکنیک‌های جدید بتوانند همزمان وضوح دیالوگ و حس اپیک تصویری را فراهم کنند، آنگاه استودیوها ممکن است به جای اتکا صرف به اصلاحات پستولیدی، سرمایهگذاری بیشتری روی ضبط صدا در صحنه انجام دهند. این تغییر میتواند منجر به روند جدیدی در انتخاب فُرمتهای تصویربرداری، برنامه‌ریزی تولید و حتی مذاکرات تجاری میان سازندگان فیلم و پخش‌کنندگان گردد، زیرا کیفیت ضبط اولیه میتواند هزینه‌ها و زمان بازنگری‌های پستولیدی را کاهش دهد و تجربهٔ نهایی مخاطب را بهبود بخشد.
در نهایت، مخاطبان هم سود خواهند برد: شانس شنیدن هر خط دیالوگ، حتی نجواهای ظریف، در سالنهای سینما بالاتر می‌رود و تجربهٔ روایت‌پردازی فیلم‌ها کامل‌تر و ملموس‌تر میشود. این امر ممکن است باعث بازتعریف انتظارات از تجربهٔ سینمایی و تقویت جایگاه سینما در برابر تماشای خانگی شود، به ویژه زمانی که نمایش‌های IMAX و تجربه‌های چندکاناله صوتی کیفیت برتری ارائه دهند.
پرسش‌های مطرح در برابر واقعیت‌ها
با وجود همهٔ این پتانسیل‌ها، پرسش‌هایی باقی می‌ماند: آیا این فناوری‌ها بهطور گسترده قابل دسترسی و مقرون‌به‌صرفه خواهند شد؟ آیا میکسرها و مهندسان صدا آموزش و ابزار لازم برای بهره‌برداری کامل از این رکوردهای خام را خواهند داشت؟ و در نهایت، آیا تماشاگران در سراسر جهان تجربهٔ بهبودیافته‌ای دریافت خواهند کرد یا این مزایا تنها در سالنهای محدودی که مجهز به IMAX و سیستم‌های صوتی پیشرفته‌اند، قابل مشاهده خواهد بود؟ پاسخ‌های کامل به این پرسش‌ها بسته به نحوهٔ پذیرش فناوری توسط صنعت، سرمایهگذاری استودیوها و استقرار زیرساخت‌ها در سالن‌ها متفاوت خواهد بود.
«اودیسی» در تاریخ ۱۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۶ اکران میشود. اینکه آیا این فیلم نقطهٔ عطفی برای شهرت صوتی نولان — و همچنین برای طراحی صوتی بلاک‌باسترها — خواهد بود یا خیر، هنوز باید منتظر ماند. اما با دوربینهای جدید IMAX و راه‌حل محافظ blimp خلاقانه، نولان ممکن است در نهایت سکوت و طنین را بهطور همزمان به دست آورد؛ سکوتی که نجواها را منتقل می‌کند و طنینِ عظمت که آثار او را تعریف کرده است.
منبع: smarti
نظرات
آرمین
نولان همیشه بلند میزنه، حالا میگه نجواها هم شنیده میشه. خوبه ولی یه ذره اغراق‌‌آمیز به نظر میاد، منتظر فیلمم
سفرذهن
دیدگاه متعادلیه؛ هم فنی هم روایی. اما اجرای عملی و زیرساخت سینماها مهم‌تره، دوست دارم ببینم واقعا چطور پیاده میشه
لابکور
من یه بار تو پروژه‌ای صدا رو سر لوکیشن تقویت کردیم، تفاوت عجیب بود. اگر این ابزارها مقرون‌به‌صرفه بشن، کلی تغییر رخ میده
توربوگ
این واقعاً تو همه سالن‌ها فرق ایجاد میکنه؟ یا فقط یه شو تبلیغاتی برای IMAXه؟ خیلی سوال دارم، جزئیاتشو بگین
کوینپار
معقول به نظر میاد، مخصوصاً اگه واقعا نجواها رو تو سالن بشه شنید. سرمایهگذاری روش منطقیه
رودایکس
وااای، فکر نمیکردم نولان سر صدا هم دست بزنه! ایده‌ی گرفتن صدای خام رو IMAX واقعاً هیجان‌انگیزه، امیدوارم تو میکس خرابش نکنن...
ارسال نظر