6 دقیقه
در اعماق شبهجزیره یوکاتان، هزارتویی آبی همچنان اسرار تازه‌ای فاش میکند. Sistema Ox Bel Ha — نام مایایی به‌معنای «سه مسیر آب» — اکنون تا ۵۲۴ کیلومتر (۳۲۵.۶ مایل) از گذرگاههای زیرآب را نقشهبرداری شده دارد و بدین‌ترتیب طولانی‌ترین سیستم غار زیرآبی شناخته‌شده روی زمین محسوب میشود. کاوشگران می‌گویند کار نقشهبرداری هنوز تمام نشده و این شبکهٔ گسترده همچنان مرزهای جدیدی پیش روی پژوهشگران و غواصان غار قرار می‌دهد. این سیستم غار زیرآبی، در مقیاس نقشهبرداری غارهای کارستی یوکاتان و مطالعات هیدروژئولوژیک منطقه، از اهمیت علمی، زیستمحیطی و فرهنگی بالایی برخوردار است.
چگونه کاوشگران دنیای پنهان را اندازه‌گیری می‌کنند
Ox Bel Ha در نزدیکی تولوم، مکزیک قرار دارد و بر خلاف غارهای خشک مانند سامانهٔ Mammoth Cave در کنتاکی (که حداقل ۶۸۶ کیلومتر یا ۴۲۶ مایل اندازه‌گیری شده است)، تقریباً به‌طور کامل غرق در آب است. این وضعیت اکتشافات را از نظر فنی بسیار چالش‌برانگیز میکند: غواصان غار باید ذخایر اکسیژن را مدیریت کنند، به‌دقت نیروی شناوری را تنظیم نمایند، و قرقره‌های خط هدایت (guideline reels) را نصب کنند — تجهیزاتی که هم خط حیات بازگشت به سطح و هم معیاری برای شمارش مسیرهای تازه‌اند. در نقشهبرداری غارهای زیرآبی یوکاتان، به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی غواصی در غار، پروتکل‌های تکثری تجهیزات و ثبت دقیق داده‌های برد، عمق و جهت از ضروریات کار است.
نقشهبرداری زیر فشار
- تیمها به‌تدریج خطوط هدایت را از میانهٔ تونل‌های باریک تا تالارهای وسیع امتداد میدهند و عمق، جهت و فاصله را مستند می‌کنند؛ این داده‌ها برای تولید نقشههای سهبعدی و تحلیل مسیرهای جریان آب زیرزمینی اهمیت دارد.
- نقشهبرداری به‌صورت تدریجی انجام میشود — وقتی یک خط دوباره‌بردرسی میشود و به گذرگاههای دیگر متصل می‌گردد، طول گزارش‌شده میتواند ظرف یک شبانه‌روز به‌طور قابل‌توجهی افزایش یابد؛ به‌همین دلیل آمار طول سیستم‌های غار زیرآبی غالباً در بازه‌های زمانی به‌روزرسانی می‌شوند.
- تجهیزات تخصصی، پروتکل‌های افزونگی (redundancy) و برنامهریزی دقیق برای کاهش فشاری که غواصان هنگام صعود تجربه می‌کنند، از استانداردهای لازم برای حفظ ایمنی در غواصیهای طولانیِ نقشهبرداری است؛ این موارد شامل دستگاه‌های گردش هوا، تجهیزات پشتیبان، دستگاه‌های نوردهی قوی، و ابزارهای ناوبری زیرآبی میشود.
از کشف تا توسعه: سرگذشتِ یک کاوش مدرن
اگرچه مردم محلی برای قرن‌ها از وجود سنوتها (cenote) و فرورفتگی‌های کارستی آگاه بودند، ثبت رسمی و سیستماتیک Ox Bel Ha توسط اکتشاف‌گران غربی تنها از سال ۱۹۹۶ آغاز شد. سازمان‌دهی غواصی‌ها و برنامه‌های نقشهبرداری زمان‌بر بود و نقشهبرداری کامل شبکه حاصل تلاش چند دهه‌ایِ گروه‌های حفاظتی، تیم‌های متخصص نقشهبرداری غار و پژوهشگران هیدروژئولوژی بود. هر بار که خطوط هدایت قدیمی دوباره‌بردرسی شده و به گذرگاههای دیگر متصل شدند، بخش‌های جدیدی از این سیستم آشکار گشت؛ در سال‌های اخیر، همین بازنقشه‌برداری‌ها حدود ۱۰ کیلومتر مسیرِ پیش‌ترِ ثبت‌نشده را فاش کرد که شمار کلی را از حدود ۴۹۶.۸ کیلومتر به ۵۲۴ کیلومتر افزایش داد، بنا بر گزارش CINDAQ (El Centro Investigador del Sistema Acuífero de Quintana Roo).
راهروهای تازه متصل‌شده گاهی شبیه کپسول‌های زمانی با محتوای باستانی‌اند: برخی تالارها سرنخ‌هایی از مصنوعات مایا به همراه داشته‌اند، در حالی که برخی دیگر به فضاهای بسیار وسیع ختم می‌شوند — فرورفتگی‌هایی عمیق و تشکیلاتی غارمانند که به‌دلیل جریان آب زیرزمینی طی هزاران سال تراشیده شده‌اند و به‌عنوان سنوتها یا فرم‌های بزرگ کلسیتی با ظاهری شبیه «کاخ یخی» شناخته می‌شوند. از منظر باستانشناسی و فرهنگ بومی، این سنوتها مهم‌اند چون منابع آب شیرین و مکانهای آیینی برای جوامع مایا بوده‌اند؛ بنابراین هر کشف جدید میتواند هم ارزش علمی و هم ارزش فرهنگی داشته باشد.
چرا Ox Bel Ha اهمیت دارد
این سامانه بیش از یک مورد کنجکاوی رکوردشکن است. Ox Bel Ha بخشی حیاتی از سفرهٔ آب زیرزمینی منطقه است: یک شاهراه آب شیرین که سنوتها را تغذیه میکند، تنوع زیستی زیرسطحی و سطحی را پشتیبانی میکند و برای جوامع انسانی در منطقه نقش حیاتی داشته است. نقشهبرداری دقیق این شبکه موجب ارتقای درک ما از مسیرهای جریان آب زیرزمینی، کمک به حفاظت از اکوسیستمهای آسیبپذیر زیرسطحی، و راهنمایی برنامه‌های مدیریت منابع آب آشامیدنی و سایت‌های فرهنگی در یوکاتان میشود. در مطالعات هیدرولوژیک، شناخت ساختار و اتصال گذرگاههای کارستی برای برآورد زمان تصفیه، مسیرهای ورود آلاینده‌ها و نقاط بحرانی برای حفاظت بسیار مهم است.
کاوش همچنین به پیشرفت علم و فناوری غواصی کمک میکند. هر پیمایشِ افزایشی به تیمها می‌آموزد چگونه عمیق‌تر و ایمن‌تر در سیستم‌های کارستی زیرآبی حرکت کنند — دانشی که قابل انتقال به عملیات نجات، پژوهشهای باستانشناسی زیرآبی، پایش محیط‌زیستی، و توسعهٔ فناوریهای نقشهبرداری است. در سال‌های اخیر، تلفیق روش‌های تصویربرداری چندمنظوره مانند فتوگرامتری زیرآبی، تصویربرداری نوردهی بلندمدت و سنجش‌های اکو-سونوگرافیک، به ایجاد مدل‌های سهبعدی دقیق و نقشههای قابل تحلیل از شبکه‌های غار کمک کرده است.
به‌طور خلاصه، Ox Bel Ha نه تنها یک سامانهٔ غار زیرآبی بزرگ است، بلکه یک آزمایشگاه طبیعی برای مطالعهٔ کارست، هیدروژئولوژی، تنوع زیستی زیرسطحی و تعامل انسان با محیط‌زیست آبی است. حفاظت از این شبکه نیازمند ترکیب علوم زمین، زیست‌شناسی، باستانشناسی و مدیریت منابع طبیعی است تا هم حفاظت زیستمحیطی و هم منافع فرهنگی و اقتصادی جوامع محلی تضمین شود.
فعلاً Ox Bel Ha همچنان یک مرز فعال است. غواصان غار و پژوهشگران به کاوش ادامه میدهند، هدایت‌شده توسط قرقره‌های نازک خط و ترکیبی از احتیاط، کنجکاوی و حس تعجبی که از کشف گذرگاه‌هایی ناشی میشود که پیش از این هیچ چشمی انسانی آنها را ندیده بود. روند مداوم نقشهبرداری، ثبت داده‌های محیطی، نمونه‌برداری زیستی و همکاری با سازمان‌های محلی و بین‌المللی میتواند به حفاظت بهتر این منبع آب ارزشمند و اطلاع‌رسانی برای سیاست‌گذاری‌های مبتنی بر شواهد کمک کند.
منبع: sciencealert
نظرات
اتمویو
خوبه رکورد زده شده، ولی یه خورده بنظرم بولد شده. تمرکز روی حفاظت و آمار دقیق مهم‌تر از رکورد بازیه.
امیر
من چند سال پیش تو یه تور محلی سنوت دیدم؛ آبش شفاف و سرد بود. حالا که می‌شنوم این‌همه گذرگاه داره، حس می‌کنم باید جلوی آلودگی رو جدی گرفت...
کوینپی
آیا این اندازه‌گیری‌ها واقعاً قابل استنادن؟ منابع محلی مشارکت داشتن یا فقط تیم‌های غربی؟ سوالام مونده
لابکور
وااای، حس می‌کنم یه دنیای دیگه‌ست! تصوراتم از کارست عوض شد... چقدر هیجان‌انگیز، ولی خیلی هم خطرناکه!
ارسال نظر