6 دقیقه
پژوهش جدید دانشگاه کوئینزلند هشدار میدهد که جوشاندن آب در کتریهای برقی پلاستیکی میتواند میلیونها تا میلیاردها ذره پلاستیکی ریز را به آب منتقل کند. این ذرات که از طیف میکروپلاستیک تا نانوپلاستیک گستردهاند، پرسشهای تازهای درباره مواجهه روزمره با پلاستیکها و انتخابهای ایمنتر برای آشپزخانه مطرح میکنند. مطالعه، با اندازهگیریهای دقیق و روشهای تحلیلی مدرن، نشان میدهد که منبع آلاینده میتواند کاملاً خانگی و مستقیم باشد؛ یعنی همان دستگاهی که روزانه برای تهیه چای یا قهوه استفاده میکنیم.
What the study found: startling particle counts
محققان انتشار ذرات را از کتریهای پلاستیکی نو اندازهگیری کردند و دریافتند که تنها یک جوش اولیه حدود 12 میلیون نانوذره در هر میلیلیتر آب آزاد میکند. به عبارت سادهتر، یک فنجان استاندارد 250 میلیلیتری چای میتواند پس از اولین جوش، در حدود 3 میلیارد ذره پلاستیکی داشته باشد. بخشی از این ذرات در محدوده میکروپلاستیک (که با میکروسکوپ قابل مشاهدهاند) و بخشی دیگر در محدوده نانوپلاستیکاند؛ یعنی بهقدری ریز که رفتار آنها در سیستمهای بیولوژیک متفاوت است.
تکرار استفاده انتشار را کاهش میدهد اما آن را حذف نمیکند. حتی پس از 150 بار جوشاندن، تیم تحقیقاتی همچنان حدود 205 میلیون ذره در هر فنجان شناسایی کرد. شستوشوی ساده یا آبکشی قبل از اولین استفاده تنها تأثیر محدودی داشت، بنابراین پاکسازی روزمره یا آبکشی اولیه راهحل مؤثری برای حذف کامل ریسک نیست. این نتایج نشان میدهد که مسئله هم به ترکیب شیمیایی و ساختار سطحی پلیمرها و هم به فرایندهای حرارتی و مکانیکی در تماس با آب داغ وابسته است.
Why hard water seems to help
یافتهای غیرمنتظره این بود که آب سختِ لولهکشی — که حاوی یونها و املاح محلول بیشتری است — تعداد ذرات آزادشده را کاهش میدهد. مکانیسم محتمل این است که املاح معدنی موجود در آب سخت، بهویژه کلسیم و منیزیم، روی دیواره داخلی پلاستیک لایه نازکی از رسوب معدنی شکل میدهند. این فیلم معدنی نقش یک پوشش محافظ را بازی میکند و تماس مستقیم بین آب داغ و سطح پلیمر را محدود میسازد؛ در نتیجه کاهش تخریب حرارتی، ترکخوردگی سطحی و ریزش ذرات رخ میدهد. البته این پوشش معدنی ممکن است خود ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی متفاوتی ایجاد کند و در بلندمدت عواقب دیگری داشته باشد که نیاز به بررسی دارد.
Why nanoplastics matter
میکروپلاستیکها ذراتی با اندازه تقریباً 1 میکرومتر تا 5 میلیمتر هستند؛ اما نانومقیاسها بسیار ریزتر بوده و معمولاً کمتر از 1 میکرومتر قطر دارند. اندازه بسیار کوچک نانوپلاستیکها به آنها پتانسیل عبور از سدهای زیستی مانند پوششهای مخاطی یا حتی نفوذ داخل سلولها را میدهد، یا حداقل میتواند رفتار بیولوژیکی آنها را متفاوت کند. در آزمایشهای آزمایشگاهی، نانوذرات پلاستیکی میتوانند با پروتئینها و غشاهای سلولی تعامل کنند، بار سطحی و جذب مولکولی متفاوتی نشان دهند و در برخی شرایط باعث پاسخ التهابی شوند. هرچند اثرات بلندمدت مصرف خوراکی نانوپلاستیکها روی سلامت انسان هنوز نامشخص است، شواهد رو به افزایشی از حضور این ذرات در بافتها و مایعات بدن، و نیز در مواد غذایی و آب آشامیدنی وجود دارد؛ بنابراین مشاهده فراوانی آنها در یک نوشیدنی روزمره مانند چای باید موجب احتیاط و پژوهش بیشتر گردد.
روشهای تحلیلی که برای شناسایی و شمارش این ذرات استفاده میشوند شامل میکروسکوپ الکترونی، طیفسنجی رامان، آنالیز ذرات نانو (Nanoparticle Tracking Analysis, NTA)، و فلورسانس پس از نشاندار کردن ذرات است. هر روش محدودیتهای خاص خود را دارد و ترکیب چند روش معمولاً برای دستیابی به نتایج قابلاطمینانتر ضروری است. علاوه بر این، تمایز بین منابع داخلی (مانند فرسایش پلاستیک کتری) و منابع خارجی (آلودگی پسزمینه در آب یا ظروف) از نظر طراحی مطالعات اپیدمیولوژیک بسیار اهمیت دارد.
Practical advice and industry implications
- برای کاهش مواجهه، کتریهایی از جنس شیشه یا فولاد ضدزنگ که بخشهای داخلی پلاستیکی ندارند را انتخاب کنید؛ این انتخاب میتواند بهطور معنیداری انتشار ذرات پلاستیکی را کاهش دهد و در عین حال عمر محصول را افزایش دهد.
- در صورت خرید کتری پلاستیکی نو، چند بار آب و جوش اولیه را دور بریزید؛ هرچند این کار ریسک را کاملاً حذف نمیکند اما میتواند مقدار اولیه ذرات آزادشده را کاهش دهد.
- تولیدکنندگان باید برچسبگذاری واضحتر و تغییرات طراحی را مدنظر قرار دهند؛ پژوهشگران پیشنهاد کردهاند که هشدارهای مصرفکننده روی بستهبندی یا دفترچه راهنما درج شود تا خریداران از احتمال انتشار میکرو و نانو ذرات آگاه شوند.
این مطالعه که در نشریه Nature منتشر شده، نشان میدهد که عادات خانگی روزمره میتوانند مسیرهای آلودگی غیرمنتظرهای ایجاد کنند. نویسندگان مطالعه خواستار تحقیقات بیشتر در زمینه مواجهه انسانی، پیامدهای سلامتی بالقوه و پاسخهای قانونی یا تولیدی برای محدود کردن تماس مصرفکننده با ذرات مشتق از پلاستیک شدهاند. در سطح صنعتی، این نتایج میتواند منجر به بازنگری در انتخاب مواد داخلی وسایل خانگی، آزمونهای کیفیت آب خروجی و استانداردهای جدید برای سنجش آزادسازی ذرات در شرایط کاربردی شود.
Broader context: microplastics in the environment
پلاستیکها در گستره وسیعی از اکوسیستمها شناسایی شدهاند — از اقیانوسها و رودها تا خاکها و مواد غذایی. میکروپلاستیکها و نانومقیاسها میتوانند از طریق منابع مختلفی وارد محیط زیست شوند؛ از فرسایش محصولات پلاستیکی بزرگتر و تجهیزات صنعتی تا شویندهها و فرآیندهای خانگی. یافتههای مربوط به کتری، یک مسیر مواجهه داخلی و خانگی را به تصویر میکشد که قبلاً کمتر مورد توجه قرار گرفته بود و به تصویر بزرگتری از آلودگی پلاستیکی در محیط و زنجیره غذایی انسان اضافه میکند.
دانشمندان تأکید میکنند هم بر ضرورت پیگیری منابع انتشار ذرات و هم بر توسعه مواد و روشهای ایمنتر. از دیدگاه موادشناسی، انتخاب پلیمرهای مقاومتر در برابر تخریب حرارتی، بهکارگیری پوششهای داخلی مقاوم، یا استفاده از گزینههای غیرپلاستیکی میتواند راهحلهایی مطرح شود. از منظر مقرراتی نیز استانداردهای تست انتشار ذرات در شرایط عملی و برچسبگذاری مشخص میتواند به تصمیمگیری آگاهانهتر مصرفکننده کمک کند.
فعلاً انتخابهای سادهای وجود دارند که میتوانند در کاهش دریافت روزانه ذرات پلاستیکی مؤثر باشند: ترجیح دادن کتریهای غیرپلاستیکی و دقت در مواد سازنده محصولات، نگهداری مناسب و آگاهی از منابع بالقوه آلودگی. همچنین اجتناب از قرار دادن آب در تماس طولانیمدت با سطوح پلاستیکی در دماهای بالا، و استفاده از آب با کیفیت مناسب یا سیستمهای تصفیه در محل مصرف میتواند کمککننده باشد.
منبع: smarti
نظرات
نیک_پ
خلاصه: بهتره کتری فولاد یا شیشه بخریم، تولید کننده ها باید شفاف باشن. ولی هنوز نیاز به تحقیق بیشتر هست، عجله نکنیم
لابکور
تو آزمایشگاه یه پلاستیک حرارت خورده بود، بوی خاصی میداد، یادمه ذرات هم بالا میومدن. از اون موقع کتری شیشه میخرم، واقعا تاثیر داره اما سختی آب هم نکته جالبیه
آرمین
این آمار واقعیه یا ممکنه روش اندازهگیری اغراق کرده باشه؟ کتریای ایرانی هم همینه؟ سوالای زیادی دارم، من گیج شدم
دیتاپالس
وای جدی؟ ۳ میلیارد ذره تو یه فنجون؟! یعنی هر روز عمداً دارم ذرات میکرو و نانو میخورم… الان باید همه کتریهامو عوض کنم؟!
ارسال نظر