افزایش نگرانی ها درباره ایمنی سیگارهای الکترونیکی یک بار مصرف

افزایش نگرانی‌ها درباره ایمنی سیگارهای الکترونیکی یک‌بار مصرف

در دو دهه گذشته، سیگارهای الکترونیکی یا ویپ‌ها (e-cigarette, vapes) چهره صنعت تنباکو را دگرگون کرده و به‌ویژه در میان نوجوانان و جوانان در سراسر جهان محبوبیت چشمگیری یافته‌اند. این محصولات به عنوان جایگزینی مدرن و بالقوه ایمن‌تر نسبت به سیگارهای سنتی معرفی شده‌اند و بسیاری آن‌ها را روشی برای کاهش زیان‌های ناشی از استعمال دخانیات می‌دانند. با این حال، یافته‌های جدید که در ۲۵ ژوئن در مجله معتبر ACS Central Science منتشر شد، نشان می‌دهد سیگارهای الکترونیکی یک‌بار مصرف، بیش از آنچه تصور می‌شد، خطراتی جدی برای سلامتی به همراه دارند.

شواهد جدید: قرار گرفتن در معرض فلزات سمی از طریق ویپ‌های یک‌بار مصرف

تیمی از پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا دیویس ارزیابی‌های شیمیایی دقیقی روی چند برند مطرح سیگار الکترونیکی یک‌بار مصرف انجام دادند. در این مطالعه، عناصر خطرناکی مانند سرب، کروم، آنتیموان و نیکل که به عنوان فلزات و شبه‌فلزات سمی برای بدن انسان شناخته می‌شوند، مورد توجه قرار گرفت. این مواد هنگام استنشاق می‌توانند خطر ابتلا به سرطان، مشکلات ریوی و اختلالات عصبی را افزایش دهند.

یافته کلیدی این پژوهش هشدار دهنده است: سیگارهای الکترونیکی یک‌بار مصرف، فلزات سمی را با غلظتی بسیار بالاتر از هر دو نوع سیگار معمولی و سیگارهای الکترونیکی قابل شارژ آزاد می‌کنند. در یک مورد، میزان مواجهه روزانه با سرب از یک برند خاص ویپ یک‌بار مصرف حتی بالاتر از میزان مواجهه حاصل از مصرف ۲۰ بسته سیگار معمولی در روز بود. با توجه به مصرف بالای این محصولات در بین نوجوانان، نویسندگان خواستار مداخله فوری و جدی نهادهای قانون‌گذاری برای کاهش خطرات احتمالی هستند.

دیدگاه کارشناسان درباره خطرات پنهان

برت پولین، استادیار سم‌شناسی محیط زیست و نویسنده همکار پژوهش، عنوان کرد: «یافته‌های ما نشان می‌دهد که ویپ‌های یک‌بار مصرف محبوب می‌توانند کاربران را در معرض سطوح خطرناک سرب نوروتوکسین، نیکل سرطان‌زا و آنتیموان قرار دهند. این مخاطرات نه تنها از سایر نوع‌های سیگار الکترونیکی فراتر می‌روند، بلکه در برخی موارد حتی از سیگارهای سنتی نیز بیشتر است.»

چالش‌های قانون‌گذاری و محبوبیت روزافزون در نوجوانان

سازمان‌های نظارتی مانند سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تلاش‌هایی را برای کنترل عرضه ویپ‌های یک‌بار مصرف طعم‌دار انجام داده‌اند، به‌ویژه با توجه به نگرانی‌ها درباره مصرف زیر سن قانونی و تهدیدات سلامتی مرتبط با آن. این اقدامات شامل ارسال اخطاریه به برندهای بزرگ، اعمال جریمه‌های مالی و جلوگیری از واردات محصولات غیرمجاز، به‌ویژه از تولیدکنندگان خارج از کشور بوده است. با وجود این تلاش‌ها، خلاءهای اجرایی باعث افزایش مداوم عرضه و مصرف ویپ‌های یک‌بار مصرف در آمریکا شده است.

طبق داده‌های «پیمایش ملی دخانیات در نوجوانان ۲۰۲۵» که توسط FDA انجام شد، ویپ‌های یک‌بار مصرف اکنون سهم عمده‌ای در مصرف دخانیات نوجوانان دارند و از سیگارها و دستگاه‌های ویپ قابل شارژ پیشی گرفته‌اند. تقریبا ۶ درصد از دانش‌آموزان دوره راهنمایی و دبیرستان آمریکا گزارش داده‌اند که در حال حاضر از سیگار الکترونیکی استفاده می‌کنند که بیش از نیمی از آن‌ها سراغ نوع یک‌بار مصرف رفته‌اند. این روند نیاز به استراتژی‌های پیشگیرانه و نظارتی مؤثرتر را برجسته می‌کند.

روش‌شناسی: ارزیابی فلزات سمی در محصولات ویپ یک‌بار مصرف

در حالی که تحقیقات پیشین ترکیبات موجود در ویپ‌های قابل شارژ را بررسی کرده‌اند، پژوهش جدید با تمرکز بر محتویات فلزی ویپ‌های یک‌بار مصرف، خلأ مهمی را پر کرده است. گروه تحقیقاتی هفت ویپ یک‌بار مصرف از سه برند مطرح را شامل انواع طعم‌دار و بدون طعم انتخاب کرد. بیشتر دستگاه‌ها حاوی نیکوتین بودند تا امکان مقایسه میان مایعات حاوی نیکوتین و بدون نیکوتین از منظر غلظت فلزات در بخار فراهم شود.

ویپ‌های یک‌بار مصرف عمدتاً از باتری، سیم‌پیچ حرارتی و محلول نیکوتین یا طعم دهنده (مشهور به مایع ویپ یا ای-لیکویید) تشکیل شده‌اند. هنگام فعال‌سازی (با فشردن دکمه یا مکش مستقیم)، سیم‌پیچ، مایع ویپ را گرم کرده و بخار قابل استنشاق تولید می‌کند. این فرایند می‌تواند باعث آزاد شدن فلزات از سیم‌پیچ و دیگر اجزای داخلی به داخل بخار شده و نگرانی‌هایی درباره ورود سموم به بدن به‌وجود آورد.

محققان مصرف ویپ را با کشیدن ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ پاف از هر دستگاه در شرایط کنترل‌شده شبیه‌سازی کردند. هم مایع اولیه دستگاه و هم بخار تولید شده از منظر محتوای فلزات بررسی شد. نتایج نشان داد فلزاتی مانند آنتیموان، سرب و نیکل یا از قبل در مایع ویپ موجود بوده و یا همزمان با تداوم استفاده به میزان نگران‌کننده آزاد می‌شوند، به‌ویژه هرچه تعداد پاف‌ها افزایش می‌یابد.

یافته‌های کلیدی: دستگاه‌های قدیمی‌تر، خطر بیشتر

مارک سالازار، دانشجوی دکتری سم شناسی محیط زیست و نویسنده اصلی مقاله، اظهار کرد: «مواد سمی یا از ابتدا در مایع ویپ وجود دارند یا در اثر مصرف طولانی مدت از اجزای داخلی دستگاه به بخار منتقل می‌شوند.» مطالعه نشان داد برخی از مایعات ویپ قبل از مصرف حاوی مقدار زیادی آنتیموان بوده و روند کهنگی دستگاه‌ها نیز میزان آزاد شدن فلزات را تشدید می‌کند.

همچنین، تحلیل‌ها نشان داد تخریب سیم‌پیچ حرارتی منبع اصلی آلودگی نیکل است. برخی دستگاه‌ها که از آلیاژهای برنزی حاوی سرب ساخته شده‌اند، هم نیکل و هم سرب را آزاد می‌کنند و ریسک چندبعدی برای مصرف‌کنندگان ایجاد می‌نمایند. نمونه‌های بخار برخی مدل‌ها، غلظت فلزاتی را نشان داد که نه تنها از حدود مجاز سرطان‌زایی تعیین‌شده برای نیکل و آنتیموان فراتر رفته، بلکه خطرات غیرسرطان‌زا مانند آسیب عصبی و ریه را نیز فراتر از آستانه‌های توصیه شده ایجاد می‌کند.

پیامدها برای سلامت عمومی و سیاست‌های کنترل دخانیات

گرچه مطالعه حاضر تنها چند برند از بین نزدیک به ۱۰۰ برند ویپ یک‌بار مصرف موجود در آمریکا را مورد بررسی قرار داد، اما تکرار یافته‌ها در تمامی محصولات نمونه‌گیری‌شده، نشانگر یک مشکل احتمالی در سطح صنعت سیگار الکترونیکی است؛ به‌ویژه با توجه به افزایش مصرف این محصولات در میان جوانان. جامعه پژوهشی بر لزوم مطالعات گسترده‌تر، آزمون‌های دقیق‌تر و تقویت نظارت بر تولید و عرضه ویپ‌ها تاکید دارد.

با وجود اقدامات نظارتی، محبوبیت و دسترسی به ویپ‌های یک‌بار مصرف همچنان ادامه دارد. تیم تحقیق پیشنهاد می‌کند بررسی‌های جامع‌تری درباره ترکیبات شیمیایی خطرناک این محصولات صورت گیرد تا از گسترش یک بحران نوظهور در حوزه سلامت عمومی جلوگیری شود.

جمع‌بندی

شواهد رو به رشدی وجود دارد که نشان می‌دهد سیگارهای الکترونیکی یک‌بار مصرف می‌توانند مصرف‌کنندگان، به‌ویژه جوانان را در معرض سطوح بالاتری از فلزات و شبه‌فلزات سمی نسبت به سیگارهای سنتی یا ویپ‌های قابل شارژ قرار دهند. این پژوهش اخیر ایمنی ادعاشده ویپ‌های یک‌بار مصرف را زیر سوال برده و ضرورت اقدام قانونی قوی‌تر، نظارت بیشتر و ارزیابی‌های علمی مستقل را برجسته می‌کند. با توجه به رشد سریع مصرف این محصولات در سراسر جهان، شناسایی و کاهش خطرات مرتبط باید اولویت سیاستگذاران، متخصصان سلامت و جامعه علمی قرار گیرد.