6 دقیقه
آیینه‌ای غیرمنتظره: دو سریال علمی-تخیلی سال ۲۰۱۶، دو سرنوشت متفاوت
سال ۲۰۱۶، نتفلیکس با معرفی دو مجموعه علمی-تخیلی اورجینال، مخاطبان خود را به دو سفر کاملاً متفاوت دعوت کرد. یکی از آنها، نمایشی نوستالژیک و پرهیجان درباره گروهی نوجوان و خطراتی فراطبیعی در شهری کوچک بود که حالا به یک فرنچایز پنج‌فصله بدل شده و فرهنگ پاپ استریمینگ را متحول کرده است. دیگری اما، اثری مبتکرانه و عاطفی و آکنده از بازی با ژانرها بود که پس از دو فصل لغو شد و هم منتقدان و هم بینندگان را به پرسش واداشت: اگر ادامه پیدا می‌کرد چه می‌شد؟
در این مقاله بررسی می‌کنیم چرا موفقیت بلندمدت «Stranger Things» سایه‌ای بلند بر سر «The OA» افکنده، و چگونه لغو زودهنگام دومین سریال، به یکی از جنجالی‌ترین اشتباهات نتفلیکس تبدیل شد.
Stranger Things: ماندگاری، تبدیل شدن به فرنچایز و جذب گسترده مخاطب
«Stranger Things» با تکیه بر نوستالژی قابل دسترس، بازی درخشان نوجوانان، تولیدی در سطح بلاک‌باستر و گسترش تدریجی دنیایش، به یکی از دارایی‌های اصلی نتفلیکس بدل شد. قوس پنج‌فصله این سریال ـ که فصل پایانی‌اش در سه بخش منتشر می‌شود ـ این امکان را داد تا سازندگان به آرامی داستان را بگسترانند، شخصیت‌ها را توسعه دهند و موجی فرهنگی و تجاری بیافرینند. نتیجه، شهرت فراگیر، بینندگان وفادار و ماندگاری‌ای شد که یک سریال را به پدیده‌ای جهانی تبدیل می‌کند.
The OA: جسارت، صمیمیت و پایان زودهنگام
در مقابل، «The OA» که بریت مارلینگ و زال بتمانگلیج خالقان آن بودند، گونه‌ای دیگر از علمی-تخیلی را ارائه داد: اثری فلسفی، ساختار‌شکن و عاطفی. این سریال از منظر منتقدان عملکرد خوبی داشت؛ امتیازات گردآوری شده، آن را جزو نوآورانه‌ترین پروژه‌های نتفلیکس قرار داد، و فصل دوم نیز تحسین بالایی کسب کرد. طبق آمار موجود، فصل اول سریال حتی سال‌ها پس از عرضه هم همچنان مخاطبان زیادی جذب می‌کرد.
با وجود این استقبال و هواداران پرشور، نتفلیکس «The OA» را پس از دو فصل لغو کرد. مارلینگ و بتمانگلیج از ابتدا مجموعه را برای پنج فصل طرح‌ریزی کرده بودند، تا یک روایت بلند با تغییرات لحن و اوج‌گیری داستانی را به سرانجام برسانند؛ اما لغو سریال، معمایی را که با ظرافت طراحی شده بود، پیش از پایان متوقف کرد.
تفاوت‌های The OA با دیگران
نکته قوت «The OA» در آمادگی‌اش برای پذیرش ابهام، ارج نهادن بر بار احساسی به جای پاسخ‌های سرراست و ترکیب تأملات متافیزیکی با درام شخصیت‌محور خلاصه می‌شد. این سریال مخاطب را به تفسیر فعالانه روایت فرا می‌خواند، نه دریافت منفعلانه آن؛ شیوه‌ای که در محیط استریمینگ، با تمرکز بر رشد سریع مشترکین و جهش‌های کوتاه‌مدت در بازدید، به سختی درآمدزا است.
الگوهای صنعت: چرا نتفلیکس آثار علمی-تخیلی نویدبخش را حذف می‌کند؟
سرنوشت «The OA» نشان‌دهنده روندی گسترده‌تر در صنعت است. پلتفرم‌های استریمینگ معمولاً آثار قابل سنجش فوری را ترجیح می‌دهند که یا مخاطب جدید می‌آورد یا بارها تماشا می‌شود. سریالهایی که آهسته پیش می‌روند، بر رمز و راز تکیه دارند یا صبر مخاطب می‌طلبند، برای برآورده ساختن شاخص‌های کلیدی عملکرد شرکت‌ها با دشواری روبه‌رو هستند. نتفلیکس در موارد معدودی نظیر «Sense8» تحت فشار هواداران مسیر خود را تغییر داد و پایانی ویژه ساخت، اما بسیاری از مجموعه‌ها، پیش از شکوفایی کامل، از بین می‌روند.
این الگو پرسشی جدی درباره روایت‌های سریالی در عصر استریمینگ مطرح می‌کند: چگونه خالقان، طرح‌های بلندپروازانه چندفصلی را بنویسند، زمانی که ادامه پروژه وابسته به معیارهای فوری است؟ «The OA» نماینده آزمایشی در علمی-تخیلی فلسفی و سریالی بود که نیاز به اعتماد و زمان داشت؛ ارزش‌هایی که همیشه از سوی پلتفرم‌ها تأمین نمی‌شود.
قیاس‌ها، تداوم‌ها و راه‌های خلاقانه
مقایسه بین «The OA» و «Stranger Things» آموزنده اما قطعی نیست. «Stranger Things» درونی‌ترین المان‌های ژانری دهه ۸۰ را برای خلق تجربه‌ای گروهی به کار گرفت؛ در حالی که «The OA» سنت‌های معاصر آرت‌هاوس و علمی‌تخیلی تجربی را وارد تلویزیون سریالی کرد. «The OA» همچنین شبیه دیگر آثار کالت و دشوار نظیر «Hannibal» و «Firefly» است که عطش هنری‌شان بیش از ظرفیت حمایت مالی پلتفرم‌ها بود.
همچنان، پس از پایان «The OA»، مارلینگ و بتمانگلیج پروژه‌هایی چون مینی‌سریال «A Murder at the End of the World» را ساختند و همکاری خلاقانه‌شان در تلویزیون و سینما ادامه یافت. جیسون آیزاکس، بازیگر نقش منفی شاخص سریال، نیز امیدواری‌اش برای بازگشت «The OA» را اعلام کرده است.
پشت صحنه و فعالیت هواداران
از نکات جالب پشت پرده اینکه ظاهراً نتفلیکس پیشنهاد یک فیلم سینمایی برای جمعبندی داستان «The OA» را مطرح کرده بود، اما خالقان نپذیرفتند، چرا که معتقد بودند این گزینه با چشم‌انداز گسترده‌شان سازگار نیست. پس از لغو سریال، هواداران کمپین‌ها و دادخواست‌هایی برای بازگشت آن راه انداختند و سازندگان نیز بارها نشان دادند درِ بازگشت هنوز کاملاً بسته نشده است؛ روندی آشنا برای دوست‌داران سریال‌های کالت و وفادار.
نظر تخصصی
آنا کووکس، منتقد باسابقه آثار نمایشی استریمینگ عنوان می‌کند: «The OA نشان‌دهنده گونه‌ای از تلویزیون خطرپذیر است که در حال محو شدن می‌باشد. لغوش البته ضرورت‌های تجاری را منعکس می‌کند، اما همزمان فرصتی را برای تجربه روایتی نو در ژانر علمی-تخیلی از دست داد.»
تأمل انتقادی: هنر در برابر الگوریتم
ماجرای «The OA» هم روایتی تراژیک است و هم هشداری برای برنامه‌سازان. این سرگذشت، تنش میان طرح‌ریزی هنری بلندمدت و منطق کوتاه‌مدت تحلیل داده‌های استریمینگ را عیان می‌کند. برای آفریدگانی که تلویزیون را همانند سینمای سریالی تصور می‌کنند، پیام روشن است: یا باید پلتفرمی یافت که به بازدهی آهسته اعتماد کند، یا برخی داستان‌ها را ناتمام گذاشت.
جمعبندی: «چه می‌شد اگر» امیدوارانه و آینده تلویزیون جاه‌طلبانه
«Stranger Things» نشان داده سرمایه‌گذاری مداوم روی شخصیت‌ها و جهان‌سازی به چه چیزی می‌انجامد. در مقابل، «The OA» یادآوری می‌کند که همه آثار پرتصور در چارچوب تجاری رایج نمی‌گنجند و لغوها می‌توانند مخاطبان را از سفرهای هنری دگرگون‌کننده محروم کنند. اگرچه احتمال بازگشت کامل «The OA» پس از گذشت چند سال ضعیف است، اما درخواست ثابت هواداران، استمرار حضور خالقان و علاقه مداوم به نسخه‌های جدید، روزنه‌ای از امید را زنده نگه می‌دارد. برای دوست‌داران علمی-تخیلی جاه‌طلب و روایت‌های سریالی، میراث این سریال دوگانه باقی می‌ماند: اثری درخشان اما ناقص برای مرور، و یادآوری اینکه آینده تلویزیون پیشرو در گروی درک اهمیت بازی طولانی توسط پلتفرم‌هاست.
چه «The OA» بازگردد یا نه، اشتیاق خلاقانه آن هنوز بر بحث‌های مربوط به روایت‌گری، راهبرد استریمینگ و ارزش فرهنگی ریسک‌پذیری در تلویزیون سایه می‌اندازد.
منبع: screenrant
.avif)
نظرات