6 دقیقه
رئیس هیئتداوران الکساندر پِین از پاسخ به پرسش درباره غزه امتناع کرد در حالی که ونیز با فشارهای سیاسی روبه‌روست
در کنفرانس خبری هیئتداوران جشنواره فیلم ونیز امسال، گفت‌وگو خیلی سریع از فرش‌های قرمز و فنّ سینما خالی شد و به موضوع دردناک و فوری جنگ در غزه کشیده شد. رئیس هیئتداوران بخش رقابتی، الکساندر پِین — که به‌خاطر آثار دقیق و انسانی‌ای مانند Sideways و The Holdovers شناخته می‌شود — از بیان موضع شخصی درباره بحران انسان‌دوستانه خودداری کرد و به خبرنگاران گفت: «صادقانه بگویم، برای این سؤال کمی آماده نیستم. من اینجا برای داوری و صحبت درباره سینما هستم.» پِین پرسشهای سیاسی را به آلبرتو باربرا، رئیس بینال ونیز، ارجاع داد و تأکید کرد که وظیفه هیئتداوران ارزیابی فیلم‌هاست.
واکنش رهبری جشنواره: شمول یا محکومیت
پیشتر، صدها فیلمساز و چهره فرهنگی از ونیز خواسته بودند موضعی قاطع اتخاذ کند و حتی درخواست کردند بازیگرانِ گال گادوت و جرارد باتلر از فیلم Julian Schnabel با عنوان In the Hand of Dante به‌خاطر حمایت‌های علنی‌شان از اسرائیل از مراسم حذف شوند. باربرا به‌صورت قاطع پاسخ داد: «از ما خواسته شده دعوت از هنرمندان را رد کنیم؛ ما این کار را نخواهیم کرد. اگر آنها بخواهند در جشنواره باشند، در اینجا خواهند بود.» باربرا همچنین از کشتهشدن غیرنظامیان در غزه، بهویژه کودکان، ابراز تأسف کرد و بین گشودگی نهادی جشنواره و همدردی انسانی تفکیک قائل شد.
چرا این موضوع برای جشنواره‌ها اهمیت دارد
این بحث نشان‌دهنده یک معضل تکرارشونده برای جشنواره‌های بزرگ است: آیا گردهمایی‌های فرهنگی باید به‌عنوان مناطق امن برای تبادل هنری فارغ از سیاست عمل کنند، یا باید به‌عنوان سکویی که مواضع اخلاقی صریح می‌گیرد شناخته شوند؟ انتخاب ونیز برای میزبانی چهره‌های جنجالی در حالی که هم‌زمان از قربانیان ابراز تأسف میکند، یک رویکرد است؛ جشنواره‌های دیگر — از کن تا برلین — در سال‌های اخیر با این دوراهی مواجه شده‌اند و تصمیمات و واکنشهای عمومی متفاوتی ایجاد شده است.
اعضای هیئتداوران — و چه آورده‌ای دارند
پِین ریاست هیئتداوران بین‌المللی‌ای را برعهده دارد که شامل فرناندا تورس، محمد رسول‌اف، کریستیان مونجیئو، استفان بریزه، ماورا دلپرو و ژائو تائو است. این گروه نماینده زبان سینمایی متنوعی است: رسول‌اف و مونجیئو آوتورهایی شناخته‌شده برای درام‌های صریح سیاسی‌اند، درحالی‌که ژائو دید بازیگر ـ تهیه‌کننده‌ای را می‌آورد که همکاری‌هایش با جیا ژانگ‌که شکل‌گرفته است. این ترکیب نشان می‌دهد که هیئتداوران هنگام بحث و تصمیم‌گیری، به فن، درگیری اجتماعی و اقتصاد روایت توجه خواهند کرد.
مقایسه‌ها و زمینه
فیلم‌شناسی خودِ پِین — آثار تلخ‌وشیرین و شخصیت‌محوری مانند Sideways و فیلم اخیرتر The Holdovers — حقیقت‌های انسانی صمیمی را بر بیانیه‌های بزرگ سیاسی ترجیح می‌دهد. این پس‌زمینه با چندین فیلمساز حاضر در بخش رقابتی که سینمایی آشکاراً سیاسی می‌سازند در تضاد است؛ به‌عنوان مثال فوریت اخلاقی آثار رسول‌اف یا رئالیسم اجتماعی تند مونجیئو. نتیجه جشنواره‌ای است که هم درام‌های درون‌نگر انسانی و هم فیلم‌های اعتراضی برون‌نگر را کنار هم دارد و روند کلی صنعت را نشان می‌دهد که جشنواره‌ها مجموعه‌ای ایدئولوژیک و زیباشناختی از آثار را گردهم می‌آورند.
پخش آنلاین، تئاتریکال بودن و «کلیسای سینما»
فراتر از ژئوپلیتیک، پِین از فرصت کنفرانس خبری استفاده کرد تا درباره اکوسیستم در حال تحول سینما تأمل کند. او ابراز تأسف کرد که بسیاری از فیلم‌های دارای اهمیت هنری و سیاسی بدون اکران سینمایی وارد گفتمان فرهنگی گسترده نمی‌شوند. او گفت: «من شب‌ها خیلی فیلمها را روی شکمم تماشا می‌کنم. اما خیلی ترجیح می‌دهم آنها را روی پرده در کلیسای سینما ببینم.» این جمله بازتاب نگرانی رو به رشد میان سینمادوستان و فیلم‌سازان درباره تکهتکه شدن توجه مخاطب در دوران استریمینگ است.
این صرفاً نوستالژی نیست. جشنواره‌هایی مانند ونیز همچنان به‌عنوان فیلترهای فرهنگی و سکوی پرتاب به فصل جوایز، گفتمان انتقادی و تأثیر عمومی عمل می‌کنند — نقش‌هایی که وقتی توزیع آثار از سینماها عبور کند، در معرض خطر قرار می‌گیرند. تنش میان راحتی پخش آنلاین و تأثیر اکران سینمایی در شکل‌دادن به استراتژی‌های خرید، کمپین‌های جوایز و حتی نوع فیلم‌هایی که ساخته می‌شوند مؤثر است.
نکات برجسته جشنواره و هیجان صنعت
ونیز میزبان اکران چند عنوان ستاره‌محور خواهد بود مانند After the Hunt و Frankenstein که بازیگرانی چون جولیا رابرتز، جورج کلونی و اما استون در آنها حضور دارند. پِین و هیئت‌داورانش با ضیافتی سینمایی مواجه‌اند — او حتی درباره شادی دیدن ۲۲ فیلم «برای اولین بار در یک سینما بدون دانستن چیزی درباره‌شان» شوخی کرد. فهرست فیلمها ترکیبی از آثار پرستیژ استودیویی و مستقل آماده جشنواره است و مقطعی از سینمای معاصر را نشان می‌دهد.
پشت‌صحنه و واکنش طرفداران
شبکه‌های اجتماعی خواست‌های مربوط به پاسخگویی سیاسی را تشدید کرده و بحث‌های داغی میان طرفداران و منتقدان به‌راه انداخته است. افراد مطلع صنعت یادآور می‌شوند که جشنواره‌ها بیش از پیش باید میان احساس عمومی فوری، تأثیر اینفلوئنسرها و طولانی‌مدتِ مدیریت شهرت تعادل برقرار کنند. در عین حال، مذاکرات هیئت‌داوری همچنان محرمانه می‌ماند، آیینی که قداست هنری جوایز را حتی وقتی جنجال‌های بیرونی بالا می‌گیرد، حفظ میکند.
دیدگاه کارشناسی
«جشنواره‌ها آرشیوهای زنده یک لحظه فرهنگی هستند،» مارکو ینسن، تاریخ‌نگار سینما، می‌گوید. «تصمیم ونیز برای باقی‌ماندن به‌عنوان فرومی برای هنرمندان، در حالی که از رنج غیرنظامیان اظهار تأسف میکند، تعادلی ظریف بین گشودگی هنری و وضوح اخلاقی را نشان می‌دهد. نحوه پاسخ هیئتداوران به فیلم‌هایی که در یا درباره مناطق درگیری ساخته شده‌اند معیار مهمی از مسئولیت جشنواره‌ها در آینده خواهد بود.»
نتیجه‌گیری — آنچه ونیز درباره نقش سینما امروز نشان می‌دهد
ونیز ۲۰۲۵ بیش از نمایش فیلم‌هاست: آینه‌ای است از تنش‌های معاصر — سیاسی، فناورانه و اخلاقی — در دنیای سینما. خودداری پِین از پاسخ به یک سؤال سیاسی مستقیم بر بحثی دیرپا درباره نقش هنرمندان و مسئولان جشنواره در زندگی عمومی تأکید میکند. اینکه آیا جشنواره‌ها باید قضاوتگر اخلاقی باشند یا صحنه‌ای باز، پاسخ واحدی ندارد، اما انتخاب‌های ونیز بر نحوه گردش فیلمها، داستان‌هایی که دیده می‌شوند و تجربه مخاطبان جهانی از سینما در دورانی آشفته تأثیر خواهد گذاشت. برای سینمادوستان پیام روشن است: سینما همچنان مجالی حیاتی — ناتمام، مورد مناقشه و ضروری — برای مشاهده، ثبت و بحث درباره زمانه ماست.
منبع: variety
.avif)
نظرات