پودر مورن کپسوله شده؛ راهی طبیعی برای مراقبت از لثه

پودر مورن: جایگزینی طبیعی برای مراقبت پریودنتال

یک فرمول پودری مبتنی بر مورن — یک فلاونوئید طبیعی که در برگ‌های گوآوا، پوست سیب و انجیر، برخی انواع چای و مغز بادام یافت می‌شود — خواص آنتی‌میکروبیال، ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی علیه باکتری‌هایی که عامل بیماری‌های پریودنتال هستند نشان داده است. محققان دانشکده دندان‌پزشکی آراراکارا (FOAr-UNESP) در برزیل با کپسوله‌سازی مورن در ماتریکس‌های پلیمری، پودری ریز و شبیه شیر تولید کردند تا انتشار کنترل‌شده ترکیب فعال در حفره دهانی فراهم شود. Credit: Stock

تیم پژوهشی مورن را با استفاده از روش خشک کردن با پاشش (spray-drying) به پودر تبدیل کردند و از پلیمرهایی مانند آلژینات سدیم و ژلان گام برای افزایش پایداری، بهبود طعم و افزایش چسبندگی روی سطوح دهان استفاده کردند. این فرمت به‌عنوان یک پلتفرم کمکی برای بهداشت دهان طراحی شده است — مخصوصاً برای افرادی که توانایی حرکتی دست‌شان محدود است، مانند سالمندان یا بیماران با نیازهای ویژه — که قادر به انجام پاک‌سازی مکانیکی مؤثر نیستند. توضیح بیشتر آنکه این نوع محصول می‌تواند به صورت ژل موضعی، پودر برای محلول شست‌وشو یا فرم‌های بازداری طولانی‌مدت عرضه شود تا تطبیق‌پذیری بالایی در روش مصرف داشته باشد.

در آزمایشگاه‌های FOAr-UNESP، پژوهشگر دکتری لوچیانا سولرا سالس و سرپرست وی فرناندآ لورنچائو بریگنتی پودر مورن را دربرابر یک بایوفیلم چندگونه‌ای مورد ارزیابی قرار دادند که به‌منظور شبیه‌سازی جوامع باکتریایی پیچیده موجود در بیماری پریودنتال طراحی شده بود. نتایج که در نشریه Archives of Oral Biology منتشر شد نشان می‌دهد انتشار کنترل‌شده مورن باعث کاهش زنده‌مانی بایوفیلم و تغییر در نشانگرهای مرتبط با التهاب و استرس اکسیداتیو می‌شود. این پروژه از سوی بنیاد تحقیقات سائوپائولو (FAPESP) تأمین مالی شد و محققانی از دانشکده علوم دارویی UNESP (FCFAr)، UNIARA و دانشگاه بیرمنگام نیز در آن مشارکت داشتند. علاوه بر نتایج آزمایشگاهی، تیم تحقیقاتی بررسی‌های اولیه‌ای نسبت به پایداری فرمول و سازگاری آن با مخاط دهان انجام داده‌اند که نشان‌دهنده پتانسیل بالای تبدیل به محصول تجاری است.

چرا رهایش کنترل‌شده اهمیت دارد

تحویل موضعی در دهان با چالش‌هایی همراه است: پاک‌شدن سریع توسط بزاق (به‌طور میانگین حدود 1 میلی‌لیتر در دقیقه) و حساسیت بالا نسبت به طعم و بو که مدت زمانی را که ترکیبات فعال با مخاط یا سطح دندان در تماس هستند، محدود می‌کند. کپسوله‌سازی مورن در ماتریکس پلیمری، سرعت حل‌شدن را کند می‌کند، چسبندگی به مخاط را افزایش می‌دهد و کمک می‌کند تا غلظت‌های محلی کنترل‌شده‌ای حاصل شود که هم فعالیت ضدباکتریایی حفظ شود و هم احتمال سمیت کاهش یابد. بریگنتی توضیح می‌دهد که تطبیق سیستم‌های رهایش کنترل‌شده که پیش‌تر در داروشناسی استفاده شده‌اند برای دندان‌پزشکی می‌تواند عوارض جانبی گزارش‌شده برای برخی ضدعفونی‌کننده‌های فعلی دهانی را کاهش دهد؛ عوارضی مانند تغییر در حس چشایی، افزایش تشکیل رسوب (کلسول یا تارتر) و لکه‌گذاری روی دندان.

مطلب مرتبط

ادامه مطلب

از پشم تا سفید — مسیر جدیدی برای بازسازی مینای دندان

از پشم تا سفید — مسیر جدیدی برای بازسازی مینای دندان پژوهشگران کالج کینگز لندن روشی...

به‌طور فنی‌تر، ماتریس‌های پلیمری مانند آلژینات سدیم و ژلان گام قادر به تشکیل ژل یا فیلم نازک بر روی سطوح مخاطی هستند که در مواجهه با بزاق به‌تدریج متورم می‌شوند و فرایند انتشار را تعدیل می‌کنند. این رفتار انتشار پولی‌فازی (مثلاً ترکیبی از انتشار دیفوزیونی و فرسایش ماتریکس) می‌تواند امکان نگه‌داشتن غلظت‌های پایین و ثابت مورن را در طول زمان فراهم کند و بدین ترتیب هم اثربخشی طولانی‌تر و هم کاهش دوزهای اوج (peak) که با سمیت موضعی یا سیستمی مرتبط‌اند را فراهم سازد. علاوه بر این، کنترل رهایش می‌تواند طعم تلخ یا ناخوشایند برخی فلاونوئیدها را ماسک کند و پذیرش بیمار را افزایش دهد.

یافته‌های آزمایشگاهی و پیامدها

در آزمایش‌های in vitro، پودر حاوی مورن در مقایسه با مورن آزاد در محلول، کاهش بیشتری در رنگ‌آمیزی بایوفیلم و زنده‌مانی باکتری‌ها نشان داد. این فرمولاسیون همچنین فعالیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی از خود بروز داد که می‌تواند به محدود کردن آسیب بافتی ناشی از عفونت مزمن کمک کند. از منظر مکانیزمی، مورن ممکن است با مهار مسیرهای التهابی سلولی، کاهش تولید گونه‌های اکسیژن فعال (ROS) و تقویت پاسخ‌های آنتی‌اکسیدانی موضعی، اثر محافظتی اعمال کند؛ این سازوکارها در مطالعات پیشین روی فلاونوئیدها به‌طور کلی مشاهده شده‌اند.

محققان تأکید می‌کنند که مورن ماده‌ای ارزان‌قیمت و در منابع گیاهی فراوان یافت‌شونده است، اما مصرف غذایی صرفاً از طریق رژیم غذایی برای دستیابی به دوزهای موضعی و پایدار کافی نیست — لازم است فرآوری‌هایی انجام شود تا دوزهای مؤثر، پایدار و مناسب برای استفاده موضعی در دهان به‌دست آید. به‌عنوان مثال، غلظت مورد نیاز برای اثر ضدباکتریایی در محل ممکن است بسیار بالاتر از آنچه از طریق مصرف میوه یا چای قابل حصول است، باشد؛ بنابراین فرآیندهای استخراج، تصفیه و کپسوله‌سازی اقتصادی و بهینه اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کنند.

از جنبه‌های عملی، کاهش لکه‌گذاری دندانی که در مشاهده‌های اولیه گزارش شده است می‌تواند یک مزیت رقابتی قابل‌توجه باشد؛ زیرا برخی از آنتی‌میکروبیال‌های موضعی موجود، هرچند مؤثر، به علت ایجاد تغییر رنگ یا تشویق رسوب معدنی، از نظر زیبایی و پذیرش بیمار مشکلاتی ایجاد می‌کنند. علاوه بر این، تولید پودرهای قابل استفاده در شکل‌های مختلف (محلول‌های آماده، ژل‌های موضعی، پدهای خیسانده شده) امکان انطباق با نیازهای گوناگون جمعیتی را می‌دهد و بخصوص برای برنامه‌های بهداشت عمومی در مناطق با دسترسی محدود به خدمات دندان‌پزشکی مفید است.

مطلب مرتبط

ادامه مطلب

ارتباط شگفت انگیز باکتری های دهانی و بیماری آلزایمر: نگاهی نو به پیشگیری و درمان

کشف ارتباطی غیرمنتظره: باکتری‌های دهان و بیماری آلزایمر پیشرفت‌های اخیر در علوم مغز و اعصاب و...

گام‌های بعدی: آزمایش‌های پیش‌بالینی، چشم‌اندازهای بالینی و منظر سلامت عمومی

گروه پژوهشی برنامه‌ریزی کرده است که ابتدا روی مدل‌های حیوانی آزمایش‌هایی را انجام دهد و سپس به آزمایش‌های بالینی وارد شود تا ایمنی، تعیین دوز مؤثر و اینکه آیا فرمولاسیون‌های مورن توازن میکروبیوم دهانی را حفظ می‌کنند — به‌جای از بین بردن بی‌تفاوت باکتری‌های همزیست — را تأیید کند. بریگنتی یادآور شد که مشاهده‌های بصری اولیه نشان می‌داد بایوفیل‌های تحت درمان با مورن کمتر رنگ گرفته‌اند و این می‌تواند نشانه‌ای از کاهش لکه‌گذاری یا دیگر تغییرات سطحی باشد؛ با این حال، نیاز به اندازه‌گیری‌های کمی و آزمون‌های بالینی برای تائید این اثر وجود دارد.

بیماری‌های پریودنتال، شامل فرم پیشرفته آن پریودنتیت، بار بیماریی بزرگی در سطح جهان محسوب می‌شوند: سازمان جهانی بهداشت در سال 2022 تخمین زد که نزدیک به نیمی از جمعیت جهان (حدود 3.5 میلیارد نفر) از بیماری‌های دهان رنج می‌برند. پریودنتیت در فهرست بیماری‌های مزمن شایع قرار دارد و در صورت عدم درمان می‌تواند به از دست رفتن دندان منجر شود. عوامل خطر متعددی مانند بهداشت دهان نامناسب، سیگار کشیدن، دیابت کنترل‌نشده و عوامل ژنتیکی در ایجاد و پیشرفت بیماری نقش دارند. در این زمینه، عوامل موضعی مکمل که خواص آنتی‌میکروبیال و ضدالتهابی دارند و نیاز به آنتی‌بیوتیک سیستمیک را کاهش می‌دهند، می‌توانند در کنار درمان‌های غیرجراحی پریودنتال مفید باشند و به هدف کاهش مقاومت آنتی‌بیوتیکی در سطح جامعه کمک کنند.

علاوه بر مزایای درمانی بالقوه، در سطح سلامت عمومی، محصولات طبیعی و قابل‌دسترس که تولید انبوه و توزیع آن‌ها اقتصادی است، امکان گسترش مداخلات پیشگیرانه و درمانی را در جمعیت‌های محروم فراهم می‌آورند. اگر پودر مورن بتواند اثربخشی بالینی مناسبی نشان دهد، می‌تواند بخشی از برنامه‌های بهداشت دهان عمومی باشد که تمرکز بر کاهش بار عفونت‌های پریودنتال، حفظ دندان‌ها و کاهش هزینه‌های مراقبت‌های دندانی در بلندمدت دارد.

نتیجه‌گیری

پودر کپسوله‌شده مورن یک پلتفرم هدفمند و مقیاس‌پذیر برای مراقبت موضعی از دهان نوید می‌دهد: این راهکار خواص آنتی‌میکروبیال و آنتی‌اکسیدانی ترکیبات طبیعی را با فناوری رهایش کنترل‌شده ترکیب می‌کند تا ماندگاری را افزایش دهد، عوارض جانبی را کاهش دهد و به بیمارانی که در رعایت بهداشت دهان روزمره مشکل دارند کمک کند. تا زمان انجام مطالعات حیوانی و انسانی، نمی‌توان به‌طور قطع گفت که این فرمولاسیون جایگزین کامل درمان‌های فعلی خواهد شد، اما به‌عنوان یک گزینه کمکی یا مکمل برای درمان‌های پریودنتال موجود و نیز یک راهکار مناسب برای جمعیت‌هایی با دسترسی محدود به پاک‌سازی مکانیکی موثر، پتانسیل بالایی دارد. در ادامه، توجه به ایمنی، بررسی تأثیر بر میکروبیوم طبیعی دهان، و تحلیل هزینه-فایده تولید و توزیع، گام‌های کلیدی برای تجاری‌سازی و پذیرش بالینی خواهد بود.

مطلب مرتبط

ادامه مطلب

ارتباط شگفت انگیز تنوع میکروبیوم دهان با افسردگی و اختلالات خلقی

پژوهش‌های نوین و پیشگامانه نشان داده‌اند که تنوع باکتری‌های موجود در دهان، یا همان میکروبیوم دهانی،...