9 دقیقه
تحقیقات جدید هشدار میدهد که قطب جنوب در حال حرکت بهسمت تغییرات سریع و بههمپیوستهای است که میتواند شالوده اقلیم جهانی، گردش اقیانوسها و چشمانداز سواحل را بازسازی کند. مگر آنکه انتشار گازهای گلخانهای بهسرعت کاهش یابد، برخی از این تغییرات در قطب جنوب ممکن است تا حدی غیرقابل بازگشت شوند و به افزایش چشمگیر سطح دریا بیانجامند. این تحلیل جدید، با تمرکز بر نشانههای همزمان در یخ، یخدرهها، دریاچهیخ و اکوسیستمها، ریسکِ ورود به «نقاط آستانه» اقلیمی را برجسته میکند.
در این مطالعه آمده است که مجموعهای از تغییرات سریع و مرتبط در حال وقوع است که ممکن است بهزودی ساختار اقليم و اکوسیستمهای اقیانوسی سیاره را دگرگون کند. دانشمندان هشدار میدهند که برخی از سامانههای کلیدی هماکنون در آستانه عبور از مرز بازگشتناپذیری قرار گرفتهاند و بنابراین زمان واکنش و تصمیمگیری بسیار حیاتی است. اطلاعات جمعآوریشده از منابع متعدد شامل اندازهگیریهای ماهوارهای، مشاهدات میدانی و مدلسازی بهروزرسانیشده نشان میدهد روندهای ذوب یخچالها و تغییرات گردش اقیانوسی پیچیده و به هم وابستهاند.
Why scientists are sounding the alarm
گروههایی از دانشگاه ملی استرالیا (ANU) و دانشگاه نیو ساوت ولز (UNSW)، بههمراه مراکز تحقیقاتی برجسته قطب جنوب استرالیا، یافتههای خود را در مجله Nature منتشر کردهاند. این تحقیقات یک الگوی تغییرات سریع و پیوسته در یخ، اقیانوس و اکوسیستمهای قطب جنوب را نشان میدهد. نکته محوری این است که چندین سامانه همزمان علامتهایی از نزدیک شدن به «نقاط آستانه» نشان میدهند؛ مرزهایی که پس از عبور از آنها، تغییرات شتاب میگیرند و در مقیاس زمانی انسانی عملاً غیرقابل بازگشت میشوند. پیگیری چنین روندهایی برای مدیریت ریسک اقلیمی و امنیت زیستمحیطی بحرانی است.
نویسنده مسئول، دکتر نریلی ابراهم، که اکنون بهعنوان دانشمند ارشد در ادارهٔ قطب جنوب استرالیا فعالیت میکند، هشدار میدهد که حتی افزایشهای نسبتا اندکِ دما میتواند واکنشهایی فراتر از انتظار در محیط قطب جنوب تولید کند. یکی از عناصر بهخصوص حساس، صفحه یخی غرب قطب جنوب (WAIS) است. اگر بخشهای بزرگی از WAIS ناپایدار شوند یا فروپاشی یخچالی گستردهای رخ دهد، سطح جهانی دریاها میتواند بیش از سه متر ارتفاع یابد؛ پیامی روشن برای میلیونها نفر ساکن شهرها و مناطق کمارتفاع ساحلی در سراسر جهان. علاوه بر این، فروپاشیهای جزئی یا محلی در یخدرهها میتواند آثار بلندمدتی بر پویایی یخچالی و جریانهای اقیانوسی محلی برجای گذارد.
How Antarctic shifts are linked — and why that matters
تغییرات در سراسر قارهٔ قطب جنوب بهصورت مجزا اتفاق نمیافتند؛ مطالعه تصریح میکند که کاهش یخ، پسروی یخدریا، کندشدن گردش اقیانوس و فشارهای اکولوژیکی بههم وابستهاند. برای نمونه، یخ دریاییِ اطراف قطب جنوب نقش حفاظتی برای سکوهای یخی شناور (ice shelves) دارد؛ این سکوها مانند «مهارکننده» حرکت یخچالهای خشکی عمل میکنند. وقتی یخ دریایی زودتر از همیشه در فصل آب میرود، سکوهای یخی در معرض امواج و فرسایش بیشتر قرار میگیرند و احتمال فروپاشی ناشی از امواج و یخزدگی کمتر میشود. این فرآیندها در هم تنیدهاند و بازخوردهای مثبتی تولید میکنند که میتوانند فرایند ذوب را تسریع کنند و در نتیجه بر گردش آبهای سطحی و عمیق تأثیر بگذارند.
Sea ice, heat retention and regional warming
یخ دریایی مانند پتویی بازتابی عمل میکند و بخش بزرگی از تابش خورشیدی را به فضا بازمیتاباند؛ این «آلبدو» باعث حفظ تعادل حرارتی منطقه میشود. از دست رفتن این پوشش بازتابی به معنای افزایش جذب انرژی خورشیدی توسط اقیانوس جنوبی و جو نزدیک آن است که گرمایش منطقهای را تشدید میکند. افزایش دمای منطقهای به نوبه خود میتواند ذوب سکوها و بستۀ یخچالیِ پشت آنها را سرعت بخشد و بازخوردهایی ایجاد کند که کاهش یخ را تقویت میکنند. مکانیزمهایی مانند ورود آبهای گرم چرخشی (circumpolar deep water) به لبههای قارهای موجب ذوب قاعدهایِ سکوها میشود؛ زمانی که این سکوها تضعیف شوند، مهار یخچالهای خشکی کاهش یافته و شتاب جریان یخ به سمت دریا افزایش مییابد.
Southern Ocean circulation and nutrient recycling
گردش وارونۀ اقیانوس جنوبی — فرآیندی که آبهای عمیق و غنی از مواد مغذی را به سطح بازمیگرداند — یکی دیگر از سازوکارهای حساس است. کندی قابلتوجه یا فروپاشی این گردش میتواند مواد مغذی را در کف اقیانوس حبس کند و بهرهوری زیستی سطحی را کاهش دهد؛ پیامد آن اختلال در شبکههای غذایی دریایی از فیتوپلانکتونهای میکروسکوپی تا کریل، پنگوئنها و سگهای دریایی خواهد بود. چنین اختلالاتی همچنین بر جذب کربن اقیانوسی تأثیر میگذارد؛ کاهش کارایی پمپ بیولوژیک اقیانوسی میتواند ظرفیت اقیانوس جنوبی برای جذب CO2 اتمسفری را کاهش دهد و در نتیجه کنترل گرمایش جهانی دشوارتر شود.
Consequences for ecosystems and people
تغییرات در الگوی یخ دریایی و شرایط اقیانوسی خطرات مستقیمی برای حیات وحش قطب جنوب به همراه دارد. پنگوئنهای امپراتور، بهعنوان مثال، برای زادآوری به یخ دریایی پایدار در طول فصل تولیدمثل وابستهاند؛ کاهش زودهنگام یا انفصال ناگهانی یخ دریایی در برخی مناطق باعث شکست زادآوری محلی و فروپاشی کلونیها شده است. جمعیت کریل، که گونهای کلیدی در شبکهٔ غذایی اقیانوس جنوبی محسوب میشود، نسبت به تغییرات دما و اسیدیته حساس است؛ کاهش در فراوانی کریل میتواند اثرات موجدارِ شدیدی در زنجیرهٔ غذایی بالا دست ایجاد کند، از جمله کاهش منابع غذایی برای ماهیها، پرندگان دریایی و پستانداران دریایی.
برای کشورهایی مانند استرالیا پیامدها عملی و جدیاند. پروفسور متیو انگلند از UNSW هشدار میدهد که افزایش سریعتر سطح دریا جوامع ساحلی را تهدید میکند، در حالی که گرمتر و کماکسیژن شدن اقیانوس جنوبی باعث کاهش جذب کربن اتمسفری توسط اقیانوس میشود و مهار گرمایش جهانی را دشوارتر میسازد. گرمایش منطقهای مرتبط با کاهش یخ دریایی میتواند شدت موجهای گرما را در قارههای مجاور افزایش دهد و پیامدهای اقتصادی-اجتماعی مثل فشار بر کشاورزی، زیرساختها و سلامت عمومی را تشدید کند. علاوه بر این، تغییرات در گردش اقیانوس میتواند الگوهای ماهیگیری تجاری را جابهجا کند و برای جوامع وابسته به منابع دریایی مشکلات معیشتی ایجاد نماید.
Policy and scientific context: where does this leave us?
پژوهشگران تأکید میکنند که محافظتهای مرسوم مبتنی بر معاهدات و برنامههای حفاظتی برای قطب جنوب همچنان حیاتیاند، اما بهتنهایی برای جلوگیری از نقطهگذاریهای ناشی از تغییرات اقلیمی کافی نیستند. تنها راه اطمینانبخش برای جلوگیری از شدیدترین تغییرات ناگهانی، کاهش سریع و عمیق انتشار گازهای گلخانهای است — بهویژه بهگونهای که گرمایش جهانی تا حد ممکن به نزدیک 1.5 درجهٔ سانتیگراد نسبت به دورهٔ پیشاصنعتی محدود بماند. این هدف مستلزم سیاستگذاری قاطع، تغییر در منابع انرژی و سرمایهگذاری گسترده در فناوریهای پاک است.
تیمهای علمی همچنین خواستار بهبود پایش و تحقیقات هدفمند شدهاند: توسعهٔ مدلهای یخپوشِ دارای وضوح بالا، گسترش مشاهدات گردش اقیانوس (شامل شبکههای آرگو، سترسورهای کفبستر و اندازهگیریهای ماهوارهای)، و مطالعات بلندمدت اکولوژیکی برای شناسایی نشانههای هشداردهندهٔ اولیه. این سرمایهگذاریها به تیز کردن برآوردها، بهبود سناریونویسی برای آیندهٔ سطح دریا و پشتیبانی از طرحریزی ساحلی، کاهش ریسک بلایا و مدیریت تنوع زیستی کمک خواهند کرد. علاوه بر این، همگراییِ دادهها بین گروههای بینالمللی و بهاشتراکگذاری نتایج پژوهشی برای تصمیمگیران سیاسی و شهرسازان اهمیت دارد تا طرحهای سازگاری مبتنی بر شواهد شکل بگیرند.
Expert Insight
«آنچه در قطب جنوب میبینیم یک کنجکاوی دوردست نیست — بلکه بخشی پویا از سامانهٔ زمین است که پیامدهای مستقیمی برای مردم در سراسر جهان دارد»، میگوید دکتر مایا هندریکس، اقیانوسشناس اقلیمی (نمونهٔ خیالی) که در مشاهدات اقیانوس جنوبی فعالیت داشته است. «حتی تغییرات منطقهای نسبتاً کوچک میتوانند بهصورت آبشاری اثر کنند: کند شدن گردش اقیانوس بر ماهیگیریها و جذب کربن اثر میگذارد، در حالی که ناپایداری صفحات یخی سواحل را برای قرنها تغییر میدهد. به همین دلیل نظارت و کاهش باید دستدردست هم پیش بروند.» این دیدگاه نشان میدهد که هماهنگی میان پژوهش، سیاستگذاری و برنامهریزی شهری برای کاهش آسیبپذیری ضروری است.
کارشناسان توصیه میکنند که ارزیابیهای ریسک مربوط به قطب جنوب در برنامههای ملی سازگاری ادغام شوند، پیشبینیهای سطح دریا برای طراحی زیرساختها بهروزرسانی گردد و کاهش سریع انتشار جهانی تسریع شود تا احتمال عبور از آستانههای غیرقابل برگشت کاهش یابد. افزون بر این، ضرورت تعامل بینالمللی برای تقویت شبکههای نظارتی و تبادل دادهها و تطبیق اقدامات حفاظتی با شواهد نوین علمی مورد تأکید واقع شده است. بهعنوان نمونه، بهبود مدلهای تعامل یخ-اقیانوس، افزایش مأموریتهای ماهوارهای و توسعهٔ برنامههای مشاهداتی در محدودهٔ اقیانوس جنوبی از اولویتهای پیشنهادی است.
آیندهٔ قطب جنوب اکنون به ترکیبی از انتخابهای سیاستگذاری جهانی و تداوم هوشیاری علمی وابسته است. شواهد نشان میدهد که برخی از تغییرات در حال رخ دادن هستند؛ میزان و سرعت گسترش این تغییرات تا حد زیادی به مسیر کوتاهمدت انتشار گازهای گلخانهای بستگی دارد. در نتیجه، کاهش انتشار، تقویت ساختارهای نظارتی، سرمایهگذاری در مدلسازی پیشرفته و آمادهسازی جامعههای ساحلی برای سناریوهای متنوع سطح دریا از جمله اقداماتی هستند که باید همزمان اجرا شوند تا ریسکهای پذیرفتنی کاهش یابند و توان سازگاری افزایش یابد.
منبع: scitechdaily
نظرات
نوآ_کس
شاید کمی اغراق شده باشه؟ ولی شواهد جدیه، لطفا دادهها و مدلها شفاف تر باشن تا تصمیمگیران بهتر بفهمن
آسمانچرخ
تحلیل بهنظر مستنده، اما اجراش سخته؛ باید بین علم و سیاست پل زد و بودجه هدفمند داد، نه وعده های تو خالی
کاوه
من تو پروژه ساحلی کار نکردم ولی دیدم ساحل عقب میره، اگه راست باشه خیلیها باید نقل مکان کنن، برنامهریزی لازمه
لابکور
یعنی واقعا سه متر افزایش سطح دریا ممکنه؟ منابع و دادهها رو بذارید، این اعداد بزرگن، شک دارم ولی نگرانم
ارسال نظر