9 دقیقه
از بازیگر کودک تا مادر محبوب تلویزیون
جون لاکهارت که به‌خاطر حضور گرم و اقتدار مهربانانه‌اش در طول دهه‌ها به نامی آشنا در سرگرمی‌های تصویری آمریکا تبدیل شده بود، در سن ۱۰۰ سالگی در سانتا مونیکا، کالیفرنیا درگذشت. حرفهٔ او تقریباً هشت دهه را دربرمی‌گرفت؛ از حضورش به‌عنوان دختری سیزده‌ساله در فیلم «A Christmas Carol» (۱۹۳۹) تا بازدیدهای مکرر در تلویزیون که حتی در هشتاد سالگی نیز ادامه داشت. او در تاریخ ۲۳ اکتبر به‌علت عوارض طبیعی درگذشت و میراثی درخشان در سینمای کلاسیک و تلویزیون از خود به‌جام گذاشت.
زندگی حرفهای لاکهارت نمونهای از دگرگونی‌های تاریخ نمایش در قرن بیستم است: بازیگر کودکی که ریشههای تئاتری داشت و به‌مرور نقشهایی را بر عهده گرفت که نه‌تنها محبوب عامه بود بلکه نقش‌های الگوساز برای تصویر زنان در رسانه نیز به‌شمار می‌رفت. صدای او، زبان بدنش و نحوهٔ ارائهٔ نقش‌های مادرانه، بسیاری از مخاطبان را برای دهه‌ها به خود پیوند داد و در حافظهٔ جمعی نقش بست. علاوه بر نقش‌های اصلی، حضور او در مجموعه‌ها و فیلم‌های مختلف نشان‌دهندهٔ تطبیق‌پذیری و تسلطی بود که کمتر بازیگری می‌تواند ادعا کند.
نقش‌های تعیین‌کننده: لسی و گمشده در فضا
لاکهارت نخستین شهرت تلویزیونی خود را با بازی در نقش روث مارتین، مادر خواندهٔ تیمی، در سریال «Lassie» از شبکهٔ CBS (۱۹۵۸–۱۹۶۴) به‌دست آورد. وقتی خانوادهٔ مارتین به مزرعهٔ سگ کولی نقل‌مکان کردند و لاکهارت نقش مادری پایدار، مهربان و قابل اعتماد را بر عهده گرفت، میلیون‌ها بیننده او را به‌عنوان تصویری از مراقبت و ثبات پذیرفتند. این نقش او را در قالب الگوی مادریِ محافظ و آرام تثبیت کرد؛ الگویی که با ارزش‌های خانوادگی و تصویر تلویزیونِ دوران میانهٔ قرن بیستم همخوانی داشت.
چند سال بعد، لاکهارت فضای روستایی را با فضای بیرون از کرهٔ زمین عوض کرد و در سریال علمی-تخیلیِ محبوب و گاه کمپی «Lost in Space» (۱۹۶۵–۱۹۶۸) در نقش دکتر مورین رابینسون ظاهر شد؛ یک بیوشیمیست برجسته و مادری وقف‌شده برای خانواده‌ای که در کیهان سرگردان شده‌اند. این دو نقشِ متضاد اما مکمل — درام خانوادگیِ سالم و علمی-تخیلیِ دههٔ ۱۹۶۰ — بخش مرکزی جایگاه فرهنگی ماندگار لاکهارت را تشکیل می‌دهد. از یک سو، او مهر و مهربانیِ خانه را نمادین کرد و از سوی دیگر، نشان داد که یک شخصیت تلویزیونی می‌تواند هم علمی و هم مادرانه باشد؛ ترکیبی که تأثیری پایدار بر اقتباس‌های بعدی در تلویزیون داشت.
چرا آن سریال‌ها هنوز اهمیت دارند
«Lassie» نماد ارزش‌های خانوادگی میان‌قرنی و نوعی تلویزیون آرامش‌بخش بود که مخاطبان در آن دوره به آن پناه می‌بردند. از طرف دیگر، «Lost in Space» علاقهٔ آن دوران به کشف فضا را منعکس می‌کرد و هم‌زمان با چاشنی ملودرام و طراحی تولیدیِ خیال‌انگیز همراه بود. این ترکیبِ دغدغهٔ خانواده و علاقه به فناوری و علم، باعث شد لاکهارت پلی میان دو ژانر مهم تلویزیون قرن بیستم — درام خانوادگی و علمی-تخیلی شبکه‌ای اولیه — باشد. نقش او در «Lost in Space» پیش‌درآمدِ تصویری از مادران علمی در سریال‌های ژانرمحور بعدی شد؛ از افسران مراقب در مجموعه‌هایی مانند «Star Trek» تا بازنمایی‌های جدیدتر والدینی که آگاهِ علمی هستند در علمی-تخیلی‌های خانوادگی معاصر.
اهمیت این سریال‌ها همچنین در شیوهٔ روایت و تولید قرار داشت: «Lassie» به خاطر ساختار قسمت‌های مستقل و پیام‌های اخلاقی‌اش شناخته می‌شد و به مخاطبانِ خانواده‌محورِ زمانه خدمت می‌کرد، در حالی‌که «Lost in Space» با طراحی صحنه و جلوه‌های بصریِ زمان خود توانست تخیل جمعی را تحریک کند و موضوعات فناوری، بقا و اخلاق علمی را به‌صورتی نمایشی مطرح سازد. تداوم استقبال از این آثار در بازپخش‌ها و بازنشرهای دیجیتال نشان‌دهندهٔ نفوذ فرهنگی آنها و نیز اهمیتِ نقشی است که بازیگرانی مانند لاکهارت در شکلدهی به آگاهی عمومی نسبت به ژانرها داشتند.
حرفهای طولانی با ریشههای تئاتری و جوایز
متولد نیویورک در سال ۱۹۲۵ و فرزند بازیگرانی بهنامهای جین و کاثلین لاکهارت، جون لاکهارت فعالیت سینمایی خود را در کنار والدینش در فیلم «A Christmas Carol» (۱۹۳۹) آغاز کرد و نقش بلایندا کرچیت را بازی کرد. مسیر او در سینما شامل آثاری چون «Meet Me in St. Louis»، «The Yearling» و «Sergeant York» بود؛ آثاری که هر یک در دورهٔ خود مورد توجه قرار گرفتند و به تثبیت نام او در فهرست بازیگران جوان کمک کردند.
در صحنهٔ تئاتر، لاکهارت استعداد خود را ثابت کرد و در سال ۱۹۴۸ جایزهٔ ویژه تونی را برای «اجرای برجسته توسط یک تازه‌وارد» دریافت نمود؛ افتخاری که نشان‌دهندهٔ تحسین منتقدان و تاثیر حضور او در تئاتر بر حرفهٔ رو به رشدش بود. در تلویزیون نیز لاکهارت با دو نامزدی امی شناخته شد — از جمله نامزدی برای بهترین بازیگر زن در نقش اصلی برای «Lassie» — و این نامزدی‌ها اهمیت حضور او در رسانهٔ نوظهوری مثل تلویزیون را تأیید کرد. علاوه بر این‌ها، او دو ستاره در پیادهروی مشاهیر هالیوود دریافت کرد؛ یکی برای سینما و دیگری برای تلویزیون، که نمادی از جایگاه دوگانهٔ او در این دو عرصه بود.
بررسی دقیق‌تر کارنامهٔ لاکهارت نشان می‌دهد که او نه‌فقط بازیگری «کودک‌محور» نبود، بلکه یک حرفهٔ متنوع در تئاتر، سینما و تلویزیون داشت که با انتخاب نقش‌های متفاوت و مشارکت در پروژه‌های متنوع تقویت شد. همکاری با کارگردانان برجسته، حضور در تولیدات استودیویی و نیز فعالیت مستمر در نمایش‌های تلویزیونی و سریال‌های مهم دهههای مختلف، پایهٔ شناخت او را نه‌تنها در میان مخاطبان عام بلکه در میان صاحب‌نظران و همکاران حرفهای تقویت کرد.
پشت صحنه و علاقهٔ طرفداران
لاکهارت در پشت صحنه نیز چهره‌ای گرم و خوش‌برخورد بود و همکارانش او را به‌عنوان فردی بازیگوش و اهل شوخی به‌یاد می‌آورند. او در مصاحبه‌ای با مجلهٔ Closer در سال ۲۰۲۴ گفته بود که وقتی سریال «Lassie» در حال فیلم‌برداری نبود، او «بانوی بازی اسکرابل» با آرایشگر و گروه تولید می‌شد؛ تصویر کوچک اما گویا از فضایی دوستانه که در آن بازیگران و تیم تولید با هم تشریک مساعی می‌کردند.
طرفداران تنوع را در کار او تحسین می‌کردند؛ لاکهارت در آثار و ژانرهای مختلف مهمان شده بود، از وسترن‌هایی مانند «Gunsmoke» تا مجموعه‌های معاصرتر و محبوب مثل «Beverly Hills 90210»، «Full House» و «Grey’s Anatomy». این طیف وسیع از نقش‌ها و تداوم حضور او در تلویزیون نشان می‌دهد که لاکهارت چگونه توانست بین نسل‌ها و ذائقه‌های مختلف مخاطبان پل بزند و مورد توجه نگه داشته شود. حضور او در بازپخش‌ها، انتشار DVDها و دیده‌شدن آثارش در بسترهای استریم نیز به حفظ محبوبیتش کمک کرده است.
تاریخ‌نگار سینما مارکو جنسن در توصیف لاکهارت می‌گوید: «جون لاکهارت اقتدار منحصر‌به‌فردی روی صفحه داشت — ترکیبی از دلسوزی و هوش.» او ادامه می‌دهد: «دکتر رابینسون یکی از نخستین مادران دانشمندِ نشان‌داده‌شده در تلویزیون بود؛ آن تصویر به‌طور خاموشی برداشت‌های مخاطبان از نقش زنان در محیط‌های خانوادگی و حرفهای را گسترش داد.» این نظرگاه کارشناسی به اهمیت نمادین نقش‌های لاکهارت در بازتعریف نقش‌های زنانه در رسانه اشاره دارد و نشان می‌دهد که تأثیر او فراتر از صرفا سرگرمی بوده و بخش‌هایی از فرهنگ دیداری را شکل داده است.
ادای احترام به یک زندگی در اجرا
برای گرامی‌داشت یاد او مراسم یادبود خصوصی برنامه‌ریزی شده است. به‌جای گل، خانوادهٔ لاکهارت پیشنهاد کرده‌اند که کمک‌هایی به سازمان‌هایی مانند The Actors Fund، ProPublica و International Hearing Dog, Inc. اهدا شود، که این انتخاب نشان‌دهندهٔ پیوندهای دیرینهٔ او با جامعهٔ بازیگری و دغدغه‌های عمومی اوست.
مسیر حرفهای جون لاکهارت یادآور پایداری هالیوود کلاسیک است: بازیگرانی که به‌راحتی میان صحنهٔ تئاتر، استودیوهای سینما و تولیدات تلویزیونی جابه‌جا می‌شدند، ژانرها و قالب‌هایی را شکل دادند که مخاطبان هنوز هم به آنها بازمی‌گردند. حضور مطمئن و گرم او روی صفحه نمایش او را به یکی از آن بازیگران نادر تبدیل کرد که تماشاگران را احساس «خانه‌بودن» می‌داد؛ چه در نقش مادری در یک مزرعهٔ دههٔ ۱۹۵۰ و چه در نقش مادری علمی در سفینه‌ای گمشده میان ستارگان.
میراث لاکهارت همچنین فرصتی است برای بازنگری در نقشهایی که رسانه‌ها برای زنان قائل می‌شوند و شیوه‌ای که بازیگران با انتخاب‌های خود می‌توانند تصویرسازی‌های اجتماعی را تغییر دهند. آثار او کاتالوگی از نقش‌های متنوع و تأثیرگذار است که پژوهشگران تاریخ تلویزیون، علاقه‌مندان به سینمای کلاسیک و مخاطبان عمومی می‌توانند برای درک بهتر تحولات فرهنگی سدهٔ بیستم به آن مراجعه کنند. جون لاکهارت با حرفهای مستمر و شخصیت عمومی متعهد خود، بخشی از تاریخ نمایش را رقم زد که هنوز هم الهام‌بخش بازیگران و سازندگان محتواست.
منبع: variety
نظرات
آرمین
خیلی تحسین‌برانگیز اما یه جورایی پرزرق و برق، بعضی جاها اغراق شده بود, یه کم واقع‌گراتر بهتر بود
سیتی‌لین
خلاصه‌ای خوب از یک حرفه طولانی، ولی کاش جزئیاتبیشتر از دوران تئاترش می‌نوشتند، اون جای کار خالیه.
بیونیکس
من بچه که بودم هر هفته لَسی رو نگاه می‌کردیم، مادرای تلویزیونیش آرامش میدادن... الان که فکر می‌کنم چقدر اثرگذار بود، واقعا
توربو
آیا واقعاً تصویر مادران علمی رو تغییر داد یا رسانه ها بزرگش کردن؟ یه جاهایی شبیه اغراق بود...
کوینپل
نظرم کوتاه: دکتر مورین جلوتر از زمانش بود، منطقی و قابل قبول، بازی‌اش به درد امروز هم میخوره.
دیتاپالس
وای... جون لاکهارت؟ صد سالگی، چه راه طولانی و پر از خاطره. نقش‌های مادریش همیشه دلنشینبود، یادش گرامی.
ارسال نظر