8 دقیقه
یک ساکن ایالت واشینگتن پس از ابتلا به سویه نادری از آنفلوانزای پرندگان با نام H5N5 جان خود را از دست داد؛ مقامات بهداشتی ایالتی اعلام کردند که این پرونده نخستین مورد ثبت‌شده ابتلای انسان به این گونه ویروس در سطح جهانی به شمار می‌آید. این مورد در کنار افزایش موارد ابتلای انسانی به آنفلوانزای پرندگان در سال جاری قرار دارد و نگرانی‌ها درباره انتقال زئونوز از پرندگان اهلی به انسان را برجسته می‌کند.
تصویر میکروسکوپ الکترونی عبوری از ذره ویروسی آنفلوانزای پرندگان با شکل میله‌ای.
در واشینگتن چه اتفاقی افتاد؟
اداره سلامت ایالت واشینگتن گزارش داد که یک بزرگسال مسن دارای بیماری‌های زمینه‌ای که اوایل این ماه بستری شده بود، پس از بررسی‌های آزمایشگاهی در دانشگاه واشینگتن، نتیجه آزمایشش برای H5N5 مثبت اعلام شد. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) نیز نتیجه را تأیید کرده و اشاره نموده‌اند که به نظر می‌رسد این نخستین مورد مستند از ابتلای انسان به گونه H5N5 در سطح جهان باشد.
مقامات محلی تأکید کردهاند که فرد مبتلا در حیاط منزل خود گروهی از پرندگان اهلی مختلف را نگهداری می‌کرده است و احتمال می‌رود منبع مواجهه با ویروس همین گله خانگی بوده باشد. تیم‌های کارشناسی به سرعت اقدامات اولیه شامل ردیابی تماسها، ارزیابی خطر و نمونه‌گیری از پرندگان موجود در مکان را آغاز کردند تا زنجیره انتقال بهتر درک شود.
جزئیات بالینی و آزمایشات اولیه نشان می‌دهد که بیمار دارای بیماری‌های زمینه‌ای بوده و به همین دلیل ریسک بروز عوارض جدی برای او افزایش داشته است. در گزارش رسمی اشاره شده که فرد پیش از فوت تحت مراقبت‌های حمایتی قرار داشت؛ آزمایشهای تشخیصی مولکولیِ انجام‌شده از نمونه‌های بالینی توسط آزمایشگاه مرجع دانشگاهی تائید و سپس توسط CDC نیز بازبینی شد.
اقدامات اولیه شامل قرنطینه محل نگهداری پرندگان، نمونه‌گیری از پرندگان بالینی یا لاشه‌ها برای بررسی حضور ویروس و اطلاع‌رسانی به مالکان محلی دیگر برای افزایش هوشیاری بوده است. این رخداد توجه ناظران بهداشتی را به لزوم تقویت موازین ایمنی زیستی در مزرعه‌ها و حیاط‌های خانگی جلب کرده است.
چرا این سویه اهمیت دارد؟
H5N5 زیرنوعی از ویروس آنفلوانزای پرندگان است که پیش از این عمدتاً در حیوانات گزارش شده بود و تا کنون شناخته‌شده نبود که انسان را آلوده کند؛ بنابراین ثبت این مورد انسانی، مرحله‌ای جدید در توزیع گونه‌ای ویروس به شمار می‌آید. آنفلوانزاهای پرندگان بطور طبیعی در پرندگان وحشی و اهلی گردش می‌کنند، اما برخی زیرنوع‌ها مانند H5N1 پیشتر توانسته‌اند به انسان منتقل شوند و در مواردی پیامدهای شدید یا مرگبار داشته‌اند.
از منظر اپیدمیولوژی و ژنتیک ویروسی، هر مورد جدید ابتلای انسانی به یک زیرنوع پرندگان باید با دقت بررسی شود تا نشانه‌هایی از سازگاری با میزبان انسانی یا افزایش قابلیت انتقال انسانبهانسان مشاهده گردد. نهادهایی مانند سازمان جهانی بهداشت (WHO) داده‌های تاریخی را دنبال می‌کنند؛ WHO اعلام کرده است که از سال 2003 بیش از هزار مورد انسانی مرتبط با انواع مختلف آنفلوانزای پرندگان گزارش شده که نشان‌دهنده گستردگی تنوع و خطر بالقوه این ویروس‌هاست.
تحلیل‌های مولکولی معمولاً جهشها و تلاطم‌های ژنتیکی در ژن‌هایی مانند HA (هماگلوتینین وابسته به همولیزین) و PB2 را مورد توجه قرار می‌دهد، زیرا تغییرات در این نواحی می‌تواند بر توانایی ویروس برای اتصال به گیرنده‌های سلولی انسان و تکثیر در بافت‌های انسانی تأثیر بگذارد. همچنین نگرانی از بازترکیبی (reassortment) بین ویروس‌های پرندگان و آنفلوآنزای فصلی انسان وجود دارد که می‌تواند خصوصیات جدیدی به‌وجود آورد.
با این حال، باید توجه داشت که اکثر ویروس‌های آنفلوانزای پرندگان به خاطر تفاوت در گیرنده‌های سیتوپلاسمی و دیگر موانع بین گونه‌ای، توانایی محدودی برای انتقال مؤثر بین انسان‌ها دارند؛ هرچند نظارت مداوم و آزمایشهای توالییابی ژنتیکی برای کشف هر گونه تغییر نگران‌کننده حیاتی است.
ارزیابی بهداشتی عمومی و پاسخ فوری
CDC و مقامات بهداشتی محلی اعلام کردهاند که در شرایط فعلی خطر برای عموم مردم پایین ارزیابی می‌شود. براساس بیانیه‌های رسمی، هیچ مورد دیگری مرتبط با این پرونده تا کنون مثبت نشده و شواهدی از انتقال انسانبهانسان برای این مورد H5N5 یافت نشده است. با این وجود، اقدامات تهاجمی برای ردیابی تماسها، آزمایش افرادی که در معرض بوده‌اند و نمونه‌گیری از پرندگان در حال انجام است.
اقداماتی که برای کاهش خطر و مدیریت وضعیت به کار گرفته شده عبارتند از:
- ردیابی تماس‌های نزدیک با بیمار و ارزیابی وضعیت بالینی آن‌ها
- نمونه‌گیری و آزمایش پرندگان در محیط‌های مرتبط
- تسریع در توالییابی ژنتیکی ویروس برای شناسایی هرگونه جهش مرتبط با انتقال یا افزایش بیماری‌زایی
- اطلاع‌رسانی به صاحبان گله‌های خانگی و مزرعه‌داران درباره پروتکل‌های ایمنی زیستی
علاوه بر این، توصیه شده است که مالکان حیاط‌های خانگی و مرغداریها از تماس مستقیم با پرندگان بیمار یا لاشه‌ها خودداری نموده، در صورت لزوم از تجهیزات حفاظت فردی (دستکش، ماسک، کاور و شست‌وشوی دست) استفاده کنند و در صورت مشاهده علائم تنفسی یا تب بلافاصله به مراکز درمانی اطلاع دهند. همچنین، مقامات به صاحبان پرندگان توصیه می‌کنند مراتب را به اداره کشاورزی یا بهداشت محلی گزارش دهند تا سریعاً بررسی‌های تکمیلی انجام شود.
در موارد مشکوک، پزشکان بالینی معمولاً نمونه‌هایی برای تست PCR ویروسی ارسال می‌کنند و در صورت تأیید، براساس پروتکل‌های بالینی ممکن است درمان‌های ضدویروسی مانند مهارکننده‌های نورآمینیداز در نظر گرفته شود؛ اما تصمیمات درمانی باید توسط ارائه‌دهندگان مراقبت‌های سلامت براساس وضعیت بیمار اتخاذ گردد.
زمینه و گام‌های بعدی
تا کنون در سال جاری CDC بیش از 70 مورد ابتلای انسانی به آنفلوانزای پرندگان را ثبت کرده است و در ماه ژانویه مورد فوتی دیگری در لوئیزیانا مرتبط با H5N1 گزارش شده بود. تداوم گزارش موارد انسانی در چندین ایالت و تنوع زیرنوع‌ها نشان می‌دهد که نظارت و پاسخ جامع در سطح ملی و بینالمللی ضروری است.
آزمایشگاه‌های بهداشت عمومی به توالییابی ژنتیکی ادامه خواهند داد تا جهشها را پایش کنند و ارزیابی‌های ریسک را به‌روزرسانی نمایند. داده‌های توالییابی به درک بهتر منشأ ویروسی، الگوهای انتقال و احتمال تطابق با میزبان انسانی کمک می‌کند و اطلاعات حیاتی برای سیاست‌گذاری درباره کنترل شیوع و اقدامات بهداشت عمومی فراهم می‌آورد.
برای عموم مردم، توصیه‌های کلیدی به شرح زیر است:
- از تماس مستقیم با پرندگان بیمار یا مرده خودداری کنید.
- هنگام کار با پرندگان یا لاشه‌ها از تجهیزات حفاظتی مناسب استفاده کنید.
- مرگ غیرعادی یا ناگهانی پرندگان را به مقامات کشاورزی یا بهداشت محلی گزارش دهید.
- در صورت بروز علائم تنفسی، تب یا ناراحتی عمومی بعد از تماس با پرندگان فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید و تاریخچه تماس با پرندگان را اعلام نمایید.
در سطح کشاورزی و دولتی، اقدامات کنترلی ممکن است شامل تقویت پایش در پروازهای مهاجر پرندگان وحشی، محدودیت‌های تحرک جوجه‌ها و طیور در مناطق درگیر، ایمن‌سازی گله‌ها در صورت وجود واکسن‌های مناسب و اجرای پروتکل‌های قرنطینه و معدوم‌سازی در مراکز آلوده باشد. این تصمیمات معمولاً براساس خطر اپیدمیولوژیک و مشورت با مراجع تخصصی اتخاذ می‌گردد.
علاوه بر جنبه‌های عملیاتی، شفافیت در اطلاع‌رسانی عمومی، آموزش صاحبان پرندگان درباره روش‌های ایمنی زیستی، و افزایش ظرفیت آزمایشگاهی برای شناسایی سریع نمونه‌ها از مولفه‌های کلیدی کاهش خطر و مدیریت رویداد هستند. همکاری بین بخشی میان بهداشت انسان، بهداشت حیوانات و محیط زیست (رویکرد One Health) برای کنترل مؤثر زئونوزها ضروری است.
در پایان، هرچند ثبت یک مورد انسانی H5N5 و مرگ مرتبط با آن هشدارآمیز است، اما مقامات بهداشتی تأکید دارند که در حال حاضر خطر برای عموم پایین است و تمرکز بر تشدید نظارت، تکمیل توالییابی ژنتیکی و اجرای اقدامات ایمنی زیستی در سطح محلی و ملی خواهد بود تا از گسترش بیشتر و هرگونه تغییر نگران‌کننده در ویروس جلوگیری شود.
منبع: sciencealert
نظرات
لابکور
تحلیل ژنتیکی و رویکرد One Health لازمه. شفافیت و دسترسی به داده‌های توالی مهمه، ناظران باید سریع عمل کنن
توربو
واقعا اولین مورد جهانیه؟ توالی‌ها چی نشون میدن، آیا بازترکیب شده یا نه؟ اگه این باشه، اوضاع جدیه
کوینپ
اطلاع‌رسانی نسبتا خوب بود، اما مزرعه‌ها و حیاط‌خونا باید قوانین ایمنی سخت‌تر داشته باشن ، قابل پیشگیریه
رودکس
وااای، H5N5 توی انسان؟ مرگبار و نگران‌کننده‌س... میگن خطر برای عموم کمه ولی باید سریع پیگیری کنن!
ارسال نظر