6 دقیقه
تحقیقات جدید نشان میدهد مولکولهای بسیار کوچک تولیدشده توسط میکروبهای روده بهعنوان پیامدهندههایی عمل میکنند که عملکرد سیستم ایمنی و سلامت متابولیک را شکل میدهند. با تغییر ملایم شیمی میکروبی از طریق رژیم غذایی، مکملهای مشخص یا داروهای هدفمند، پژوهشگران امیدوارند بتوانند مقاومت به انسولین را کاهش داده و خطر عوارض طولانیمدت دیابت نوع ۲ را کم کنند. این رویکرد نوین بر ارتباط میان میکروبیوم روده و بیماریهای متابولیک تأکید دارد و میتواند مبنای استراتژیهای پیشگیری و درمان آینده باشد.
مولکولهای میکروبی: سیگنالهای کوچک، تأثیرات متابولیک بزرگ
باکتریها و سایر میکروارگانیسمهای حاضر در روده مجموعهٔ گستردهای از متابولیتها تولید میکنند؛ پیامرسانهای شیمیایی که هنگام پردازش مواد غذایی توسط میکروبها شکل میگیرند. یکی از گروههای شناختهشده از این متابولیتها، ترکیبات مرتبط با تریمتیلآمین (که معمولاً به اختصار TMA نامیده میشوند) است. این محصولات میکروبی میتوانند با مولکولهای ایمنی و بافتهای متابولیک میزبان تعامل کنند و شواهد در حال ظهور نشان میدهد تغییر در سطوح این ترکیبات ممکن است با تغییر در حساسیت به انسولین مرتبط باشد. به عبارت دیگر، متابولیتهای تولیدشده توسط میکروبیوم روده میتوانند بهعنوان واسطههایی عمل کنند که هم سیستم ایمنی و هم مسیرهای متابولیک را تحت تأثیر قرار میدهند — پدیدهای که اهمیت آن در پیشگیری و کنترل دیابت در حال بررسی دقیق است.
این دیدگاه نوین نشان میدهد بهجای آنکه تنها پس از بروز دیابت به درمان بپردازیم، میتوانیم با هدفگیری سیگنالهای میکروبی یک رویکرد پیشگیرانه یا درمانی اتخاذ کنیم. به عبارت سادهتر، آنچه میکروبهای ما تولید میکنند ممکن است به اندازهٔ آنچه ما میخوریم اهمیت داشته باشد؛ بنابراین فهم دقیق متابولیتهای میکروبی و مسیرهای تولید آنها برای توسعه راهکارهای بالینی اهمیت بالایی دارد.
هدایت میکروبیوم: رژیم، مکملها و داروهای نوین
روشهای عملی و قابل اجرا برای تغییر متابولیسم میکروبی متنوع هستند. از منظر تغذیهای میتوان با تعدیل پیشمواد غذایی موجود در رژیم — ترکیباتی که میکروبها آنها را به TMA و دیگر متابولیتها تبدیل میکنند — نمایهٔ متابولیتی روده را تغییر داد. برای مثال کاهش یا تنظیم منابع غذایی حاوی کولین یا کارنیتین میتواند بر تولید ترکیبات TMA تأثیر مستقیم داشته باشد. همچنین استفاده از پریبیوتیکها (فیبرها و ترکیباتی که رشد باکتریهای مفید را تقویت میکنند) و پروبیوتیکهای هدفمند ممکن است جمعیتهای باکتریایی مفید را تشویق کند که مولکولهای محافظتی تولید میکنند یا مسیرهای تولید متابولیتهای مضر را کاهش میدهند.
در عین حال، رویکردهای دارویی میتوانند بهطور انتخابی سیگنالهای میکروبی را تقویت یا تقلید کنند بدون آنکه کل میکروبیوم را تغییر دهند. داروهای کوچک مولکولی که از طریق مهندسی مسیرهای متابولیکی میکروبها روی تولید یک ترکیب خاص اثر میگذارند، یا آنتاگونیستهایی که از اثرگذاری متابولیتهای خاص در بافتهای هدف جلوگیری میکنند، از جمله رویکردهای ممکن هستند. این استراتژیها میتوانند به ایجاد درمانهای هدفمند کمک کنند که از مزایای تغییر متابولیتها بهره میبرند در حالی که از پیامدهای ناخواستهٔ تغییر کلی جمعیت میکروبی جلوگیری میشود.
با این حال، تمامی این ایدهها هنوز در مراحل آزمایشی و تحقیقاتی قرار دارند. پژوهشگران بر نیاز به آزمونهای دقیق و کارآزماییهای کنترلشده تأکید میکنند تا مطمئن شوند منافع حاصل از تغییر در متابولیتهای میکروبی بر خطرات احتمالی غلبه دارد. متابولیتهای میکروبی بسته به زمینهٔ زیستی، دوز و وضعیت میزبان میتوانند اثرات متنوع و گاه متضادی داشته باشند؛ بنابراین بررسی کامل اثرات مستقیم، غیرمستقیم و طولانیمدت این تغییرات امری ضروری است. علاوه بر این، تعامل میان رژیم غذایی، داروها، عوامل محیطی و ژنتیک میزبان پیچیدگی قابلتوجهی ایجاد میکند که باید در طراحی مداخلات در نظر گرفته شود.
چرا این موضوع برای پیشگیری از دیابت اهمیت دارد
مقاومت به انسولین یکی از مراحل کلیدی در مسیر پیشرفت به دیابت نوع ۲ و عوارض مرتبط با آن است. اگر تغییر سیگنالهای میکروبی بتواند مقاومت به انسولین را کاهش دهد، پیامدهای آن برای سلامت عمومی چشمگیر خواهد بود: کاهش نرخ ابتلا به دیابت، کم شدن پیامدهای قلبی عروقی و کلیوی مرتبط با دیابت، و توسعهٔ استراتژیهای تغذیهای شخصیسازیشده که ریسک متابولیک را در گروههای مختلف کاهش میدهد. از منظر سلامت جمعیت، مداخلات مقرونبهصرفه در سطح رژیم غذایی یا با استفاده از مکملهای ایمن میتواند بار اقتصادی و اجتماعی دیابت را تا حد قابلتوجهی کاهش دهد.
همانطور که پروفسور کانی از دانشگاه لووان بیان میکند، تغذیه تنها به معنای تغذیهٔ ما نیست — بلکه تغذیه شیمی میکروبی را شکل میدهد و برخی از مولکولهای ساختهشده توسط میکروبها ممکن است در محافظت در برابر بیماریهای متابولیک نقش ایفا کنند. این دیدگاه، غذا را همزمان به عنوان منبع انرژی و بهعنوان یک سیگنال ایمنی-متابولیک میبیند؛ یعنی انتخاب مواد غذایی میتواند با تنظیم تولید متابولیتهای مفید یا مضر توسط میکروبیوم، تاثیرات قابلتوجهی بر سلامت متابولیک داشته باشد.
گامهای بعدی و پرسشهای باز
مطالعات جاری در حال طراحی و اجرای کارآزماییهای بالینی برای آزمایش الگوهای غذایی مشخص، مکملها و داروهای هدفمند هستند. پرسشهای کلیدی شامل ایمنی بلندمدت افزایش سطوح متابولیتهای خاص، تغییرپذیری فردی در پاسخ میکروبی به مداخلات، و نحوهٔ تطبیق این مداخلات با افراد در مراحل مختلف ریسک متابولیک است. بهعنوان مثال، آنچه برای فردی با اضافهوزن و مقاومت به انسولین مفید است ممکن است برای فرد سالم یا مبتلا به بیماریهای زمینهای دیگر مناسب نباشد؛ بنابراین شخصیسازی استراتژیها بر اساس پروفایل میکروبی و بالینی هر فرد اهمیت دارد.
همچنین نیاز به توسعه نشانگرهای زیستی (بیومارکرها) قابلاعتماد برای پایش پاسخ به مداخلات، تعیین اهداف متابولیتی مشخص و شناسایی جمعیتهایی که بیشترین سود را خواهند برد وجود دارد. ترکیب روشهای «اُمیکس» (مثل متابولومیکس، متاژنومیکس و پروتئومیکس) میتواند نمایی جامع از چگونگی تأثیر تغییرات غذایی و دارویی بر شبکههای متابولیکی میکروبی و پاسخهای میزبان فراهم کند. در نهایت، پیام روشن این است که میکروبیوم روده و سیگنالهای شیمیایی آن یک مرز نویدبخش در پیشگیری از دیابت هستند؛ دانشمندان در تلاشاند این مکالمات مولکولی را به استراتژیهای عملی تبدیل کنند — اما پیش از گسترش مصرف بالینی، به آزمونهای مبتنی بر شواهد و بررسیهای ایمنی گسترده نیاز است.
منبع: scitechdaily
نظرات
پمپزون
تو خانوادهمون فیبر و تغییر رژیم حال همگی رو بهتر کرد، اما هدفگیری دقیق و دارو محور رو هنوز باور ندارم، شخصیسازی لازمه
اتو_ر
ایده جالبِ، ولی احساس میکنم کمی اغراق شده؛ تغییر میکروبیوم پیچیدس و عوارض بلندمدت رو باید ثابت کنن، عجله نکنیم🙂
آرمین
این مطالعات خوبن اما واقعاً قابل تعمیم به همه؟ ژنتیک، داروها، سبک زندگی، کلی متغیر هست… هنوز جاش سواله
لابکور
نمیدونستم میکروبها اینقدر تأثیر دارن… واقعا حیرتانگیز! اگه بشه با رژیم ساده مقاومت به انسولین کم کرد، کلی آدم سود میبرن
ارسال نظر