10 دقیقه
توسعهدهندگان اپلیکیشن اروپایی از کمیسیون و نهادهای نظارتی اتحادیه اروپا خواستهاند وارد عمل شوند، پس از آنکه حکم اخیر یکی از دادگاههای ایالات متحده اپل را ملزم کرد تا دریافت کمیسیون از پرداختهایی که خارج از اپ استور پردازش میشوند را متوقف کند. توسعهدهندگان معتقدند ساختار فعلی تعیین کارمزد اپل در اروپا، مزیتی ناعادلانه برای شرکتهای آمریکایی ایجاد کرده و به ضرر کسبوکارها و مصرفکنندگان در این منطقه تمام میشود.
چرا حکم آمریکا برای بازار اروپا اهمیت دارد
دادگاه تجدیدنظر ناحیه نهم در ایالات متحده به اپل دستور داد که از دریافت کمیسیون بابت خریدهایی که از مسیرهای خارج از اپ استور انجام میشوند، دست بردارد. در اروپا با وجود این حکم اما اپل پس از جریمه ۵۰۰ میلیون یورویی، سامانهای دو سطحی برای کارمزدها معرفی کرد: کارمزد کمتر برای پرداختهایی که داخل اپ استور پردازش میشوند و بر اساس گزارشها کارمزدی حدود ۵٪ (یا بیشتر) برای پرداختهای انجامشده خارج از فروشگاه. این رویکرد برخلاف روح قوانین اتحادیه اروپا برای «نگهبانان بازار» (gatekeepers) است که باید به توسعهدهندگان اجازه دهد بدون پرداخت هزینههای اضافی، گزینههای پرداخت خارج از پلتفرم را عرضه و تبلیغ کنند.
ائتلاف تازهتشکیلشدهای با عنوان "ائتلاف برای انصاف در اپها" (Coalition for App Fairness) — که اعضای شناختهشدهای چون Epic و Spotify در آن حضور دارند — درخواست مداخله اتحادیه اروپا را کمصدا نکرده است. جین بوروس، مشاور سیاستگذاری جهانی این ائتلاف، هشدار میدهد که ساختار کنونیِ کارمزدها توسعهدهندگان اروپایی را وادار میکند یا هزینههای بالاتری را تحمل کنند یا آن را به مصرفکنندگان منتقل نمایند. نتیجه این خواهد بود که رقابت کاهش یافته و قیمتها برای کاربران اروپایی افزایش مییابد.
توسعهدهندگان همچنین به ابهامات آینده اشاره میکنند. اپل اعلام کرده که در سال ۲۰۲۶ تغییرات سیاستی بیشتری در راه است اما هنوز جزئیات آن را افشا نکرده است. با نزدیکشدن سال جدید، بسیاری از استودیوها و پلتفرمهای اروپایی خواستار ورود سریع ناظران و تنظیمکنندگان شدهاند تا از ایجاد مجدد یک میدان بازی نابرابر جلوگیری کنند.
اما گام بعدی چه خواهد بود؟ احتمالاً این بحث به میز ناظران اتحادیه اروپا خواهد رسید؛ جایی که اجرای قواعد نگهبانان تحت قوانین اروپایی میتواند اپل را مجبور به همسانسازی کارمزدهایش با نتیجه حکم ایالات متحده کند — یا دستکم الزامی برای توجیه هر گونه تفاوت ایجاد کند. برای توسعهدهندگان کوچک و متوسط، چنین نتیجهای میتواند تفاوت میان رشد کسبوکار اپلیکیشنی در سطح جهانی و کنار گذاشته شدن توسط هزینههای اضافی باشد.
چارچوب حقوقی و نقش قانون بازار دیجیتال (DMA)
در سطح اتحادیه اروپا، قانون بازارهای دیجیتال (Digital Markets Act یا DMA) یکی از ابزارهای اصلی برای مدیریت رفتار شرکتهای بزرگ فناوری محسوب میشود. این قانون شرکتهایی را که به عنوان "نگهبانان" شناخته میشوند ملزم میکند استانداردهایی را رعایت کنند که هدف آن افزایش رقابت و کاهش موانع دسترسی برای توسعهدهندگان و سرویسهای کوچکتر است. مواردی مانند امکان تبلیغ و ارائه گزینههای پرداخت خارجی، دسترسی به دادههای پایه و جلوگیری از تبعیض در رتبهبندی و نمایش اپلیکیشنها از جمله بندهای کلیدی این مقررات هستند.
تطابق اپل با الزامات نگهبانان
اعمال سیاست دو سطحی کارمزدها توسط اپل در ظاهر با برخی مفاد اجرایی پیوند دارد اما منتقدان میگویند این سازوکار در عمل مانع از رقابت آزاد میشود. اگر اپل توسعهدهندگان را به پرداخت کارمزد بالاتر برای پرداختهای خارج از اپ استور مجبور کند، انگیزهای برای توسعهدهندگان باقی نمیماند که مسیرهای پرداخت بدیل یا توزیع خارج از اپ استور را ترویج کنند. از منظر حقوقی، ناظران اتحادیه اروپا میتوانند از ابزارهای تحلیلی و تحقیقاتیشان استفاده کنند تا مشخص شود آیا چنین سیاستی با هدف کاهش رقابت اعمال شده یا دلایل فنی و امنیتی دارد که قابل پذیرش است.
دلایل امنیتی و فنی اپل
اپل بارها تاکید کرده است که سیاستهای درگاه پرداخت و کارمزدهایش تا حدی برای تامین امنیت کاربران، جلوگیری از تقلب و محافظت از حریم خصوصی طراحی شدهاند. از منظر فنی، یکپارچگی اپ استور و استفاده از سیستمهای پرداخت داخلی میتواند کنترل کیفیت، مکانیزمهای بازگشت وجه و سازوکارهای ضدتقلب را سادهتر کند. اما منتقدان میگویند این دلایل نباید بهانهای برای ایجاد موانع اقتصادی و تجاری شود که رقابت را تضعیف میکند.
پیامدهای اقتصادی برای توسعهدهندگان و بازار اروپا
اصلاح یا عدماصلاح سیاست کارمزدها اثرات ملموسی بر اقتصاد دیجیتال اروپا خواهد داشت. تأثیرها را میتوان در چند دسته اصلی مشاهده کرد:
- توسعهدهندگان کوچک و متوسط: این گروه که اغلب حاشیه سود کمتری دارند، در معرض فشار بیشتر هزینهای قرار میگیرند. افزایش هزینههای تراکنش میتواند مانع رشد و مقیاسپذیری اپلیکیشنها شود و جلوی سرمایهگذاریهای جدید را بگیرد.
- رقابت و نوآوری: هزینههای بالاتر ورود به بازار یا تبلیغ خارج از پلتفرم اصلی میتواند انگیزههای نوآوری را کاهش دهد و خطر تضعیف رقابت در بازار اپلیکیشن را افزایش دهد.
- مصرفکنندگان: در نهایت مصرفکنندگان احتمالاً افزایش قیمتها یا کاهش گزینههای خدماتی را تجربه خواهند کرد. محدودیت در انتخاب روشهای پرداخت یا در دسترسی به اپلیکیشنهای جایگزین میتواند تجربه کاربری را تحت تأثیر قرار دهد.
- پلتفرمها و بازارهای جایگزین: بازارهایی که تلاش میکنند بهعنوان جایگزین اپ استور عمل کنند با مانع جدیدی روبرو خواهند شد؛ زیرا توسعهدهندگان مجبور میشوند تصمیم بگیرند آیا کارمزدهای اضافی را میپذیرند یا نه.
نمونههای عینی و شواهد اقتصادی
برخی تحلیلهای مستقل نشان میدهد که حتی افزایش چند درصدی در هزینه تراکنش میتواند حاشیه سود اپلیکیشنهای اشتراکی یا مبتنی بر خرید درونبرنامهای را به شدت کاهش دهد. برای مدلهای کسبوکاری کوچک که متکی به حجم کاربران یا پرداختهای خرد هستند، کارمزد ۵٪ یا بیشتر میتواند تفاوت بین کسبوکار سودآور و زیانده باشد. این دادهها برای ناظران اتحادیه اروپا و تصمیمگیرندگان اقتصادی معیار مهمی برای سنجش اثرات سیاستهای اپل خواهند بود.
گزینههای اجرایی برای اتحادیه اروپا
اگر اتحادیه اروپا تصمیم به مداخله بگیرد، ابزارها و رویکردهای متعددی در دسترس است که میتواند با سرعتهای متفاوت به اجرا درآیند:
- تحقیق و درخواست شواهد: آغاز فرآیند رسمی بررسی برای جمعآوری دادهها و شواهد در مورد تأثیر سیاست کارمزد اپل بر رقابت و مصرفکننده.
- دستور موقت: در صورت شواهد اولیه قوی، ناظران میتوانند دستور موقتی صادر کنند تا از اجرای سیاستی که ممکن است به زیان رقابت منجر شود، جلوگیری شود تا بررسی کامل انجام شود.
- سازوکارهای تطبیق و جریمه: در صورت اثبات نقض قوانین DMA یا سایر مقررات رقابتی، جریمههای مالی یا الزاماتی برای تغییر رویهها قابل اعمال است.
- همکاری بینالمللی: هماهنگی با نهادهای آمریکایی یا سایر کشورهای عضو برای ایجاد پاسخ هماهنگ و اثربخش نسبت به سیاستهای شرکتهای بزرگ فناوری.
موانع و محدودیتها
هرچند اقدامات بالا ممکن است به نفع توسعهدهندگان و رقابت تمام شود، اما ناظران با موانعی از جمله پیچیدگی فنی، فشارهای سیاسی و نیاز به شواهد دقیق روبهرو هستند. اپل نیز احتمالاً از دلایل فنی و امنیتی برای دفاع از سیاستهایش استفاده خواهد کرد و پرونده میتواند منازعات حقوقی طولانیمدتی را شکل دهد.
چشمانداز بازار تا سال ۲۰۲۶ و فراتر از آن
اپل اعلام کرده که قرار است در سال ۲۰۲۶ تغییراتی در سیاستهایش اعمال کند، اما تا زمان نگارش این متن جزئیات مشخص نیست. دو سناریو قابل تصور است:
- هماهنگی بیشتر با رویههای بینالمللی: اپل ممکن است کارمزدها و سیاستهایش را طوری تنظیم کند که با تصمیمات دادگاههای بینالمللی و مقررات اتحادیه اروپا همخوانی بیشتری داشته باشد.
- تداوم اختلافات و چالشهای حقوقی: اپل ممکن است به دفاع از مدل کسبوکاری فعلیاش ادامه دهد که منجر به کشمکشهای قانونی طولانی و احتمالاً اصلاحات قضایی یا نظارتی گستردهتر خواهد شد.
صرفنظر از مسیر، واضح است که پیامدهای این مناقشه فراتر از اپل و توسعهدهندگان خواهد بود و میتواند معیاری برای نحوه تنظیم بازارهای دیجیتال و رابطه بین پلتفرمهای بزرگ و اکوسیستم توسعهدهندگان در دهه پیشرو شود.
پیشنهاداتی برای توسعهدهندگان و نهادهای نظارتی
برای آمادهسازی و مقابله با تغییرات احتمالی، چند پیشنهاد عملی وجود دارد:
- جمعآوری دادههای اقتصادی و شواهد: توسعهدهندگان باید دادههای دقیق از اثر کارمزدها بر درآمد، کاربران و نرخ نگهداری مشتری تهیه و در اختیار ناظران قرار دهند.
- هماهنگی و تشکیل ائتلافها: ائتلافها و انجمنهای منطقهای میتوانند صدای جمعی قویتری برای درخواست اصلاح سیاستها ایجاد کنند.
- آمادگی برای توزیع جایگزین: بررسی راهکارهای فنی و تجاری برای توزیع خارج از اپ استور و انتخاب دروازههای پرداخت جایگزین، از جمله استفاده از مرورگرها، PWAها یا فروشگاههای ثالث معتبر.
- مشارکت با نهادهای قانونگذار: ارائه مشاوره فنی و اقتصادی به کمیسیونها و نهادهای نظارتی برای شکلدادن به سیاستهایی که هم امنیت کاربران و هم رقابت را حفظ کند.
جمعبندی
در نهایت موضوع کارمزدهای اپل و تصمیم دادگاه آمریکا بیش از آنکه صرفاً موضوعی حقوقی باشد، پرسشی بنیادین درباره چگونگی تنظیم بازارهای دیجیتال در عصر پلتفرمها مطرح میکند. اتحادیه اروپا با داشتن ابزارهایی مانند DMA در موقعیتی قرار دارد که میتواند نقش تعیینکنندهای در تضمین رقابت عادلانه، حمایت از توسعهدهندگان و حفاظت از منافع مصرفکنندگان ایفا کند. نتیجه این مناقشه، چه به سمت همسانسازی بینالمللی سیاستها و چه به سمت اختلافات حقوقی طولانی برود، پیامدهایی عمیق برای اکوسیستم اپلیکیشنها و اقتصاد دیجیتال اروپا خواهد داشت.
منبع: gsmarena
ارسال نظر