بازنگری در سنجش وزن سالم: از BMI تا سنجش پیشرفته تر با BIA

بازنگری در سنجش وزن سالم: از BMI تا سنجش پیشرفته‌تر

در طول دهه‌ها، شاخص توده بدنی (BMI) به عنوان معیار جهانی برای ارزیابی وزن سالم بدن و تخمین خطرات مرتبط با چاقی مورد استفاده قرار گرفته است. اما پژوهش جامع جدیدی از دانشگاه فلوریدا (UF)، این باور دیرینه را زیر سؤال برده و به شواهد رو به افزایشی می‌افزاید که نشان می‌دهد BMI نمی‌تواند به درستی مشکلات جدی سلامت یا خطر مرگ زودرس را پیش‌بینی کند. در عوض، روش علمی‌تری به نام آنالیز امپدانس بیوالکتریک (BIA)، ارتباط قوی‌تری با پیامدهای مهم سلامت نشان داده است.

محدودیت‌های BMI: رویکردی قدیمی و ناکافی

BMI که با تقسیم وزن فرد بر مجذور قد او محاسبه می‌شود، روشی ساده و مورد قبول سازمان‌های معتبری مانند مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC)، سازمان جهانی بهداشت (WHO) و مؤسسه ملی سلامت است. اما این معیار، فاکتورهای مهم فردی مانند سن، جنسیت، نژاد، ترکیب بدن یا درصد عضله را در نظر نمی‌گیرد. این سادگی گرچه برای ارزیابی‌های گسترده کارآمد است اما می‌تواند نتایجی اشتباه به همراه داشته باشد. به‌عنوان نمونه، ورزشکاران با توده عضلانی بالا در گروه اضافه‌وزن یا چاق قرار می‌گیرند، در صورتی که افراد دارای BMI "طبیعی" با درصد بالای چربی بدن ممکن است در معرض خطرهای ناشناخته ای مانند سندرم متابولیک یا دیابت نوع دو باشند.

در سال‌های اخیر، گروه‌های بالینی و تحقیقاتی زیادی نسبت به نقاط ضعف BMI ابراز نگرانی کرده‌اند و برخی حتی توصیه کرده‌اند تا این معیار به عنوان شاخص اصلی سلامت کمتر مورد تأکید قرار گیرد و روش‌های دقیق‌تری به کار گرفته شود که بر ترکیب بدن تمرکز دارند.

BIA؛ سنجشی علمی و مستقیم برای درصد چربی بدن

آنالیز امپدانس بیوالکتریک (BIA) رویکردی پیشرفته است که به طور مستقیم، درصد چربی بدن را اندازه‌گیری می‌کند و به جای تخمین تقریبی، اطلاعات دقیق‌تری ارائه می‌دهد. این فناوری با عبور جریان الکتریکی ضعیف و بی‌خطر از بدن کار می‌کند و با توجه به مقاومت بافت‌های بدن (مانند عضله، آب و چربی) می‌تواند درصد چربی بدن را به سرعت تخمین بزند. این روش از دهه ۸۰ میلادی در دسترس است و با پیشرفت فناوری و ورود دستگاه‌های پزشکی قابل حمل، ردیاب‌های تناسب اندام و حتی برخی ساعت‌های هوشمند محبوبیت تازه‌ای یافته است.

بر اساس پژوهش اخیر دانشگاه فلوریدا، سنجش چربی بدن با BIA نه تنها قابل‌دسترس و مقرون‌به‌صرفه است بلکه در پیش‌بینی خطر مرگ زودرس و بیماری‌های قلبی نسبت به BMI عملکرد بسیار بهتری دارد.

نتایج کلیدی پژوهش: مقایسه BIA و BMI در پیش‌بینی مرگ زودرس

تیم تحقیقاتی UF به سرپرستی پروفسور آرچ مِینوس، داده‌های سلامت یک نمونه ملی را طی ۱۵ سال بررسی کرد. نتایج آنها قابل توجه بود:

• افرادی که درصد چربی بالاتری (بر اساس BIA) داشتند، ۷۸٪ بیشتر از افراد با چربی بدن پایین‌تر در معرض مرگ قرار داشتند.
• خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی-عروقی در میان افراد با درصد چربی بالا، ۲۶۲٪ افزایش داشت.
• BMI در طول این مطالعه، هیچ ارتباط آماری معناداری با مرگ‌ومیر کلی نشان نداد.

مینوس در این باره می‌گوید: "این پژوهش نقطه عطفی است. مقایسه‌ای مانند تست طعم نهایی کوکاکولا و پپسی است و BMI نتیجه خوبی به همراه ندارد."

دکتر اندرو فریمن، متخصص قلب و عروق که در این مطالعه نقش نداشت، به CNN اعلام کرد که این یافته‌ها بسیار مهم است و تردید جدی نسبت به کاربرد BMI به عنوان استاندارد بالینی ایجاد می‌کند.

پیامدهای گسترده و مسیر آینده در سیاست‌های سلامت

یافته‌های این پژوهش می‌تواند آثار مهمی برای اقدامات درمانی، خط‌مشی‌های سلامت عمومی و حتی افراد جویای ارزیابی دقیق سلامت به همراه داشته باشد. اتکای صرف به BMI ممکن است منجر به نادیده‌گرفتن یا اشتباه طبقه‌بندی میلیون‌ها نفر در معرض خطر بیماری‌های جدی شود. در مقابل، BIA داده‌های دقیق و کاربردی درباره درصد واقعی چربی بدن ارائه می‌دهد و امکان توصیه‌های سلامت شخصی‌سازی شده و دقیق‌تر را فراهم می‌سازد. علاوه بر این، دستگاه‌های BIA سریع، ارزان و کوچک‌اند و برای غربالگری‌های روتین گزینه‌ای عملی در مراکز درمانی به شمار می‌روند.

کارشناسان سلامت معتقدند اگر پژوهش‌های آینده، این نتایج را در گروه‌های بزرگ‌تر و متنوع‌تر تأیید کند، آنالیز امپدانس بیوالکتریک می‌تواند به‌زودی به استاندارد طلایی تعیین خطرات سلامتی ناشی از چاقی در سطح جهان تبدیل شود.

مینوس تاکید می‌کند: "استفاده از BIA در ارزیابی‌های روزمره سلامت، می‌تواند به گفتگوهایی مؤثرتر بین پزشک و بیمار، تصمیم‌گیری‌های بهتر در سیاستگذاری سلامت و بهبود شاخص‌های سلامت جهانی منجر شود."

جمع‌بندی

شواهد فزاینده نشان می‌دهد ارزیابی درصد چربی بدن با روش BIA نسبت به محاسبه سنتی BMI برتری چشمگیری در پیش‌بینی ریسک سلامت و مرگ زودرس دارد. اگرچه BMI سال‌ها به عنوان ابزاری ساده برای غربالگری به کار رفته است، اما محدودیت‌های ذاتی‌اش در دوران آگاهی بیشتر از سلامت متابولیک، کارایی آن را زیر سؤال می‌برد. پذیرش گسترده و فراگیر BIA می‌تواند راه را برای تشخیص دقیق‌تر افراد در معرض خطر هموار کند و به پزشکان و بیماران امکان اقدام‌های هدفمند و مؤثرتر برای سلامت طولانی‌مدت بدهد.