اهمیت بهداشت رختخواب: علم پنهان پشت تمیزی ملحفه ها

علم نادیده گرفته‌شده در بهداشت رختخواب

افراد بخش قابل توجهی از عمر خود را در خواب سپری می‌کنند، اما اهمیت رعایت بهداشت ملحفه‌ها معمولاً کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در حالی که توجه اصلی اغلب روی خواب کافی است، ایجاد یک محیط خواب سالم نقش کلیدی در سلامت جسمی و روانی ما دارد. تحقیقات اخیر میکروبیولوژی نشان داده‌اند که دقیقاً چه عناصری در رختخواب ما جمع می‌شوند و هر چند وقت یک‌بار باید ملحفه‌ها، روبالشی‌ها و سایر منسوجات خواب را برای حفظ سلامت بهتر شست‌وشو داد.

چه اتفاقی در رختخواب می‌افتد: اکوسیستم میکروبی

هر شب هنگام خواب، بدن انسان هزاران سلول مرده پوست را به‌طور طبیعی از دست می‌دهد. حتی پس از دوش گرفتن، انسان‌ها در طول خواب از طریق غدد چربی، روغن ترشح کرده و ممکن است تا نیم لیتر عرق تولید کنند. سطح پوست نیز میزبان میلیون‌ها باکتری و قارچ است که با هر حرکت، به رختخواب منتقل می‌شوند.

هرچند عرق تازه بوی خاصی ندارد، اما باکتری‌های روی پوست از جمله استافیلوکوک‌ها با متابولیزه‌کردن عرق و روغن‌ها، ترکیباتی تولید می‌کنند که موجب بوی نامطبوع بدن در صبح می‌شود. علاوه بر این، مو و پوست در طول روز ذراتی مانند گرد و غبار، گرده و آلاینده‌های محیطی را جذب می‌کنند که همگی وارد رختخواب شده و می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک، کاهش کیفیت هوای منزل و افزایش خطرات تنفسی شوند.

ساکنان پنهان: کنه‌های گردوغبار، قارچ‌ها و آلرژن‌ها

سلول‌های مرده پوست منبع تغذیه اصلی کنه‌های گردوغبار هستند؛ موجودات میکروسکوپی‌ای که در پتو، ملحفه و تشک‌ها به‌ویژه در مکان‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند. هرچند خود کنه‌ها زیان‌بار نیستند، اما فضولات آنها آلرژن‌های قوی‌ای بوده و می‌توانند موجب آسم، اگزما و رینیت آلرژیک شوند. مطالعه‌ای در دانشگاه منچستر نشان داده که بیش از 80 درصد رختخواب‌ها در جهان حاوی آلرژن کنه گردوغبار هستند.

گونه‌های قارچی مانند Aspergillus fumigatus نیز در بالش‌ها و تشک‌های استفاده‌شده کشف شده‌اند. افراد با ضعف سیستم ایمنی ممکن است دچار عفونت‌های شدید ریوی به واسطه این قارچ‌ها شوند. همچنین، اگر حیوان خانگی کنار شما می‌خوابد، میزان میکروب و آلرژن رختخواب بالا می‌رود؛ چرا که مو، شوره و حتی خاک یا مدفوع حیوان نیاز به تمیزکردن بیشتر را دوچندان می‌کند.

توصیه‌های متخصصان: بهترین فاصله‌های زمانی برای شست‌وشوی رختخواب

ملحفه و روبالشی

• تعداد دفعات: دست‌کم هفته‌ای یک‌بار و در صورت تعریق زیاد، بیماری یا خوابیدن با حیوان خانگی، هر 3 تا 4 روز.
• دلیل: شست‌وشوی منظم سبب حذف عرق، روغن، میکروارگانیسم‌ها، آلرژن‌ها و سلول‌های مرده می‌شود.
• روش بهینه: استفاده از آب با دمای 60 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر همراه با شوینده مناسب برای از بین بردن باکتری و کنه گردوغبار. خشک‌کن یا اتو، ضدعفونی بیشتری ایجاد می‌کند. برای بالش، فریزکردن دوره‌ای حداقل 8 ساعت موجب غیرفعال شدن کنه‌ها می‌شود.

تشک

• تعداد دفعات: هر هفته جاروبرقی و هر چند روز یک بار هوا دادن.
• دلیل: تشک محیطی گرم و مرطوب برای رشد کنه‌ها فراهم می‌کند.
• نکته بهداشتی: استفاده از کاور ضدآلرژی یا پلاستیکی و تعویض تشک هر 7 سال پیشنهاد می‌شود.

داخل بالش

• تعداد دفعات: هر 4 تا 6 ماه، با رعایت برچسب راهنمای تولیدکننده.
• دلیل: داخل بالش مستعد رشد باکتری و قارچ است.
• روش: شست‌وشو و خشک‌کردن کامل برای جلوگیری از رطوبت و قارچ.

پتو و رویه لحاف

• تعداد دفعات: هر دو هفته و در صورت استفاده حیوان خانگی، بیشتر.
• دلیل: این وسایل ذرات پوست، عرق و گردوغبار را به دام می‌اندازند.
• روش اجرایی: شست‌وشو با دمای بالا طبق دستورالعمل پارچه؛ نگاه داشتن این وسایل مانند حوله به حفظ بهداشت کمک می‌کند.

لحاف

• تعداد دفعات: هر 3 تا 4 ماه بسته به هم‌خوابی با حیوان یا کودک.
• دلیل: حتی با کاور، لحاف تجمع روغن و فضولات کنه‌ها دارد.
• روش: اکثر لحاف‌ها قابل شست‌وشوی ماشینی هستند؛ در غیر این صورت، شست‌وشوی حرفه‌ای توصیه می‌شود.

اهمیت شست‌وشوی مکرر رختخواب برای سلامت

اگرچه رختخواب ممکن است ظاهراً تمیز باشد، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که محیط رشد میکروب‌ها، آلرژن‌ها و عوامل آزاردهنده نامرئی است. طبق نظرسنجی سال 2022 یوجاو، تنها 28 درصد مردم بریتانیا هر هفته ملحفه خود را می‌شویند، در حالی که برخی تا هشت هفته یا بیشتر فاصله می‌اندازند که این امر منجر به تجمع میکروب و آلرژن شده و کیفیت خواب و سلامت را کاهش می‌دهد.

شست‌وشوی منظم رختخواب، این چرخه را می‌شکند و آلودگی‌های زیستی را حذف کرده و احتمال آلرژی، عفونت و مشکلات تنفسی را می‌کاهد. بهداشت مناسب ملحفه‌ها، بهبود کیفیت خواب را نیز به همراه دارد که به نفع سلامت قلب، عملکرد ذهنی و تنظیم خلق‌وخو است، موضوعی که تحقیقات موسسه ملی سلامت نیز بر آن تأکید دارد.

جمع‌بندی

شست‌وشوی رختخواب تنها برای داشتن اتاقی خوشبو نیست؛ بلکه راهکاری علمی و اثبات‌شده برای مراقبت از سلامت فردی است. شستن منظم، باکتری، قارچ، کنه گردوغبار و آلاینده‌های محیطی را حذف می‌کند و محیط خواب را بهداشتی و مناسب استراحت مطلوب نگه می‌دارد. با پیشرفت علم درباره میکروبیوم و اثراتش بر سلامت، اولویت‌بخشی به ملحفه‌های تمیز یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین راه‌ها برای پیشگیری از بیماری و ارتقاء سبک زندگی سالم است. برای خواب با کیفیت و سلامت بیشتر، به یافته‌های علمی توجه کنید: ملحفه را مرتباً عوض کنید، رختخواب را عمیقاً تمیز نگه دارید و از خوابی سالم و آرام لذت ببرید.