بزرگ ترین شهاب سنگ مریخی فروخته شده در جهان؛ رکورد تاریخی در حراج ساتبیز

یک اتفاق تاریخی در علم سیاره‌شناسی رقم خورد؛ بزرگ‌ترین تکه دست‌نخورده از سنگ مریخ که تا کنون روی زمین کشف شده است، با نام NWA-16788، در حراجخانه ساتبیز به مبلغ شگفت‌انگیز ۵.۲۹۶ میلیون دلار فروخته شد. این شهاب‌سنگ کم‌نظیر مریخی که ۲۴.۶۷ کیلوگرم (۵۴.۳۹ پوند) وزن دارد، انتظارات اولیه را پشت سر گذاشت و رکوردهای قبلی فروش و اندازه نمونه‌های مریخی را شکست و به مجموعه‌دار ناشناسی رسید.

کشف و اهمیت علمی شهاب‌سنگ NWA-16788 منشأ مریخی داشته و بر اساس شرایط عالی و فرسایش اندک سطحی‌اش، نسبتاً اخیراً به زمین رسیده است. این سنگ فضایی در نوامبر ۲۰۲۳ توسط یک شکارچی شهاب‌سنگ در منطقه آگادز نیجر پیدا شد. نمونه‌ای کوچک از این سنگ کمیاب به موزه نجوم شانگهای ارسال و با تجزیه‌وتحلیل پیشرفته، منشأ مریخی آن تأیید شد؛ امری که ارزش ویژه‌ای برای دانشمندان و کلکسیونرها دارد.

شهاب‌سنگ‌های مریخی اطلاعات مستقیمی از تاریخچه زمین‌شناسی و شرایط مریخ ارائه می‌دهند و داده‌های ضروری برای پژوهش در زمینه منشأ سیارات و تحول منظومه خورشیدی فراهم می‌کنند.

تشکیل و ویژگی‌های منحصربه‌فرد NWA-16788 بررسی‌های تخصصی نشان داده‌اند که NWA-16788 ویژگی‌های علمی متمایزی دارد. ارزیابی‌ها حاکی از آن است که این شهاب‌سنگ پس از برخورد یک سیارک عظیم به مریخ و پرتاب قطعات مریخی به فضا به زمین رسیده است. ترکیب این سنگ فضایی حدود ۲۰ درصد ماسکلینیت—نوعی شیشه خاص حاصل از ذوب شدن فلدسپات در اثر گرما و فشار شدید ناشی از برخورد—را دربر می‌گیرد. ساختار کلی سنگ، بافت زمخت و درشت‌دانه‌ای از پیروکسن، الیوین و ماسکلینیت دارد.

این طبقه‌بندی میکروگابرویی، این شهاب‌سنگ را به نمونه‌ای بسیار نادر تبدیل می‌کند؛ تنها حدود ۵.۴ درصد شهاب‌سنگ‌های مریخی شناسایی‌شده، ویژگی‌های معدنی و ساختاری مشابه دارند. حفظ وضعیت ابتدایی یعنی ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی این سنگ نسبت به هنگام ورود به زمین، دست‌نخورده باقی‌مانده و نمونه‌ای منحصر به فرد برای مطالعات علمی است.

واکنش‌های متناقض در جامعه علمی فروش NWA-16788 در حالی که موفقیتی برای مجموعه‌داران به شمار می‌رود، اما در میان دانشمندان و اهل آموزش بحث‌هایی برانگیخته است. برخی کارشناسان مثل استیو بروست، دیرینه‌شناس دانشگاه ادینبرو، معتقدند نمونه‌های منحصر به فردی چون این باید در نهادهای عمومی نگهداری شوند تا عمومی، دانشجویان و پژوهشگران بتوانند دسترسی و استفاده علمی داشته باشند.

در مقابل، برخی دیگر به نقش کلیدی این نمونه‌ها برای پژوهش حتی تحت مالکیت خصوصی اشاره دارند. جولیا کارت‌رایت، دانشمند سیاره‌ای دانشگاه لستر، می‌گوید: «علاقه علمی به این نمونه‌ها همچنان باقی خواهد بود و حتی شاید مالک جدید نیز تمایل به کسب دانش از آن داشته باشد؛ بنابراین انتظار می‌رود همچنان پژوهش‌های علمی ارزشمند ادامه یابد.»

آینده نامشخص این یادگار کمیاب مریخی با پنهان ماندن هویت خریدار اصلی، هنوز مشخص نیست NWA-16788 به مجموعه خصوصی خواهد رفت یا برای نمایش عمومی و تحقیقات علمی در دسترس قرار می‌گیرد. همچنان که بحث‌های درباره تعادل میان مالکیت خصوصی و ارزش علمی عمومی مطرح است، آینده این سنگ منحصر به فرد در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

جمع‌بندی فروش تاریخی بزرگ‌ترین شهاب‌سنگ مریخی کشف‌شده روی زمین، نه تنها نشان‌دهنده افزایش علاقه به دانش فضایی و زمین‌شناسی فرامنظومه‌ای است، بلکه گفتگوهای مهمی درباره حفاظت از منابع کمیاب سیاره‌ای را به دنبال داشته است. NWA-16788 اکنون شواهدی ملموس از جذابیت علمی و فرهنگی مریخ و رازهای آن را نمایان می‌کند؛ امید است جامعه علمی همچنان امکان دسترسی به چنین یافته‌های ارزشمندی را داشته باشد.