5 دقیقه
پیش‌زمینه: اثرات شگفت‌آور متفورمین فراتر از کنترل قند خون
متفورمین رایج‌ترین داروی تجویزی برای دیابت نوع 2 است و بیش از شش دهه در کاربرد بالینی مورد استفاده قرار گرفته است. فراتر از کاهش قند خون، مطالعات مشاهده‌ای و آزمایشگاهی متفورمین را با کاهش التهاب، بروز کمتر برخی سرطان‌ها و محافظت در برابر بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط دانسته‌اند. با وجود این پروفایل حفاظتی گسترده، مکانیزم کامل عمل دارو هنوز به طور کامل شناخته نشده است — شکافی که توسعه درمان‌های نسل بعدی با فواید مشابه یا بهتر را محدود کرده است.
شواهد بالینی جدید: متفورمین سطوح مس، آهن و روی را تغییر میدهد
طراحی و روش‌شناسی مطالعه
پژوهشگرانی از دانشگاه کوبه به سرپرستی اندوکرینولوژیست واتارو اوگاوا مقایسه‌ای بالینی روی تقریباً 200 بیمار دیابتی بستری در بیمارستان دانشگاه کوبه انجام دادند. تقریباً نیمی از شرکت‌کنندگان متفورمین دریافت می‌کردند و نیمی دیگر این دارو را دریافت نمی‌کردند. تیم پژوهشی غلظت سرمی چندین فلز زیستی مهم — بهویژه مس، آهن و روی — را اندازه‌گیری کرد و نشانگرهای بالینی مرتبط با کمبود یا مازاد فلزات را ارزیابی نمود. یافتههای آنها در BMJ Open Diabetes Research & Care منتشر شد.
نتایج کلیدی
این مطالعه تفاوت‌های معنی‌دار آماری در پروفایل فلزی خون بین بیماران تحت درمان با متفورمین و گروه کنترل را گزارش می‌کند. بیماران مصرف‌کننده متفورمین کاهش سطوح سرمی مس و آهن و در عین حال افزایش غلظت روی را نشان دادند. به‌گفته اوگاوا، این تغییرات اهمیت دارند زیرا کاهش مس و آهن و افزایش روی قبلاً با تحمل گلوکز بهتر و کاهش خطر عوارض دیابت مرتبط شده‌اند. مقاله دانشگاه کوبه نخستین نمایش بالینی در انسان است که نشان میدهد مصرف متفورمین با تغییرات سیستمیک در سطوح فلزات مرتبط است.
چرا اتصال به فلزات اهمیت دارد: پیامدهای بیوشیمیایی و درمانی
مطالعات شیمیایی و قبل از بالینی نشان داده‌اند که متفورمین میتواند بهطور مستقیم با برخی یونهای فلزی، بهویژه مس، تعامل داشته باشد. اتصال به فلزات میتواند فعالیت آنزیم‌ها، استرس اکسیداتیو و سیگنالینگ سلولی را تحت تأثیر قرار دهد — فرایندهایی که در تنظیم متابولیک، التهاب و زیست‌شناسی تومور نقش دارند. اگر اتصال متفورمین به فلزات در دسترسی زیستی یا توزیع آنها تغییر ایجاد کند، این میتواند بخشی از اثرات چندوجهی دارو فراتر از کاهش قند خون را تبیین کند.
مطالعه همچنین بُعد ترجمه‌ای را برجسته می‌کند: ایمگلیمین، داروی جدیدتر دیابت که در ژاپن تأیید شده و از نظر ساختاری با متفورمین مرتبط است، گمان می‌رود که به همان شیوه با فلزات پیوند نمی‌یابد. بررسی‌های مقایسه‌ای بین متفورمین و ایمگلیمین می‌توانند مشخص کنند کدام مزایای بالینی ناشی از تعامل با فلزات است و کدام از مکانیزمهای مولکولی دیگر ناشی میشود.
پیامدها برای توسعه دارو و مراقبت از بیمار
اوگاوا و همکاران تأکید میکنند که همبستگی به معنی رابطه علت و معلولی نیست. آنها خواستار انجام کارآزماییهای کنترلشده بالینی و آزمایش‌های هدفمند حیوانی برای آزمودن این هستند که آیا تغییرات فلزی علت مستقیم فواید متفورمین است یا پیامد ثانویه بهبود کنترل متابولیک. اگر رابطه علت و معلولی اثبات شود، ممکن است بتوان داروهایی را طراحی کرد که بهطور هدفمند هومئوستاز مس، آهن و روی را دستکاری کنند تا از عوارض دیابت جلوگیری کنند، تحمل گلوکز را بهبود بخشند یا خطر سرطان را کاهش دهند.
از منظر بالینی، پایش معمول فلزات کمیاب برای بیمارانی که درمان طولانیمدت با متفورمین دارند ممکن است در صورت تأیید کمبودها یا عدم تعادل‌های بالینی معنادار در مطالعات پیگیری، اهمیت پیدا کند. راهبردهای درمانی ممکن است شامل مشاوره رژیم غذایی، مکملهای هدفمند یا عوامل جدیدی باشد که اثرات مطلوب مرتبط با فلزات متفورمین را بدون تعاملات ناخواسته تقلید کنند.
بینش یک خبره
دکتر مایا رینولدز، فارماکولوژیست بالینی و مروج علمی (خیالی)، می‌گوید: "این مطالعه شکاف ترجمه‌ای مهمی را پر می‌کند. کارهای آزمایشگاهی مدت‌ها نشان داده‌اند که متفورمین میتواند کمپلکس‌هایی با فلزات انتقالی تشکیل دهد. نشان دادن تغییرات متناظر در خون انسان وزن بیشتری به این فرضیه می‌افزاید که هومئوستاز فلزی به مزایای چندجانبه این دارو کمک می‌کند. گام بعدی کارآزماییهای مداخله‌ای است تا ببینیم آیا اصلاح یا تقلید این تغییرات فلزی میتواند اثرات حفاظتی را در بیمارانی که قادر به مصرف متفورمین نیستند یا در معرض خطر بالای عوارض هستند بازتولید کند."
نتیجه‌گیری
مطالعه دانشگاه کوبه نخستین شواهد بالینی را ارائه میدهد که مصرف متفورمین با کاهش مس و آهن و افزایش روی در سرم خون مرتبط است. این تغییرات فلزی توجیه بیوشیمیایی معقولی برای برخی از فواید گسترده سلامت متفورمین، از حفاظت متابولیک تا اثرات بالقوه ضدسرطانی، ارائه میکنند. اکنون نیاز به تکرار نتایج در کارآزماییهای تأییدی و مطالعات مکانیکی هست تا رابطه علی تعیین شود و این بینش‌ها به درمان‌هایی ایمن‌تر و هدفمندتر برای دیابت و عوارض آن ترجمه گردد.
منبع: sciencedaily
.avif)
نظرات