بازنگری در محاسبه دمای جهانی: رویکردی نوین در علم اقلیم

رویکرد جدید در محاسبه دمای متوسط جهانی

تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که زمین با سرعت بیشتری نسبت به برآوردهای قبلی در حال گرم شدن است. این موضوع ضرورت اندازه‌گیری دقیق‌تر تغییرات دما در علم اقلیم را برجسته می‌کند. گروهی از دانشمندان روشی نوین برای محاسبه دمای متوسط جهانی معرفی کرده‌اند که بر اساس آن، احتمال عبور کره زمین از حد آستانه خطرناک ۱.۵ درجه سانتی‌گراد نسبت به دوران پیشاصنعتی ممکن است تا سال ۲۰۲۸ رخ دهد؛ زمانی بسیار زودتر از بازه زمانی ۲۰۳۰ تا ۲۰۳۵ که معمولاً ذکر می‌شود.

این پیش‌بینی بر مبنای تحلیل داده‌های جدیدی صورت گرفته که نشان می‌دهد میزان گرمایش جهانی از زمان انقلاب صنعتی تا کنون، حدود ۶ درصد دست‌کم گرفته شده است. یافته‌های به‌دست‌آمده با استفاده از مجموعه داده‌های پیشرفته دمای سطح زمین (GSAT) انجام شده و بر این اساس، اهداف اقلیمی توافق پاریس بیش از آنچه تصور می‌شد با خطر مواجه است.

افزایش بی‌سابقه دما و شگفتی دانشمندان اقلیم‌شناسی

در سال ۲۰۲۴، برای اولین بار دمای متوسط سالانه جهانی طبق گزارش چندین آژانس معتبر رصد اقلیم، از مرز ۱.۵ درجه سانتی‌گراد عبور کرد. این افزایش ناگهانی، بسیاری از اقلیم‌شناسان را شگفت‌زده کرد. گرچه گذر یک‌ساله از این حد به منزله نقض دائم توافق پاریس نیست (زیرا این توافق بر محدودیت گرمایش بلندمدت تأکید دارد)، اما این موضوع زنگ خطر را درباره سرعت تغییرات اقلیمی به‌صدا درآورد.

پیشرفت‌های جدید محققان اتریشی در بهبود معیارهای دما

مطالعه‌ای جدید توسط گوتفرید کیرشن‌گاست و موریس پیچلر از دانشگاه گراتس اتریش، پیشرفت‌های قابل توجهی در برآورد تغییرات دمای جهانی را برجسته می‌کند. این پژوهشگران با استفاده از آرشیو داده‌های اقلیمی، دمای متوسط سطح زمین (GMST) را برای بازه ۱۸۵۰ تا ۲۰۲۴ مجدداً محاسبه کردند. مهم‌تر اینکه، آن‌ها روشی دقیق‌تر برای تبدیل GMST – که میانگین دمای سطح دریا و هوای نزدیک سطح را ترکیب می‌کند – به شاخصی جهانی و قابل تفسیرتر به نام دمای سطحی هوای جهانی یا GSAT ارائه کردند.

هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC) معمولاً از هر دو شاخص GMST و GSAT برای سنجش میزان گرمایش زمین استفاده می‌کند؛ اما بر اساس نظر کیرشن‌گاست و پیچلر، روش جدید آن‌ها حاشیه خطا را کاهش داده و تخمین GSAT را قابل اعتمادتر می‌کند. کیرشن‌گاست می‌گوید: «شاخص جدید ما با گردآوری بهترین داده‌های مشاهده‌ای و بهبودهایی که اعمال کردیم، نشان می‌دهد کره زمین اندکی سریع‌تر از برآوردهای سنتی در حال گرم شدن است و عبور از حد ۱.۵ درجه زودتر از انتظار رخ خواهد داد.»

بحث پیرامون روش‌های پایش دما و اهداف اقلیمی

به طور سنتی، پیشرفت به سوی اهداف توافق‌نامه پاریس با استفاده از میانگین‌گیری متحرک ۲۰ ساله دمای جهان انجام می‌شود تا اثر نوسانات کوتاه‌مدت کاهش یابد. این وابستگی به مشاهدات تاریخی می‌تواند عبور از آستانه‌ها را حدود یک دهه به تأخیر بیاندازد. به همین خاطر، شمار فزاینده‌ای از دانشمندان اقلیم بر لزوم استفاده از میانگین‌های متحرک که ترکیبی از مشاهدات و پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت اقلیمی هستند، برای تصویری به‌روز از روند گرمایش جهان تأکید دارند.

کیرشن‌گاست و پیچلر پیشنهاد می‌کنند که از داده‌های GSAT به همراه مدل‌سازی‌های اقلیمی برای پایش تقریبی و در زمان واقعی میزان گرمایش جهانی استفاده شود. طبق پژوهش آن‌ها، گرمایش جهانی اکنون به ۱.۳۹ درجه سانتی‌گراد بالاتر از عصر پیشاصنعتی رسیده است که بسیار نزدیک به سقف ۱.۵ درجه است.

دیدگاه‌های کارشناسان و استمرار بحث علمی

تمام دانشمندان اقلیم بر سر این که کدام شاخص بهتر میزان و اثرات گرمایش زمین را نشان می‌دهد توافق ندارند. دوو چان، پژوهشگر اقلیم از دانشگاه ساوت‌همپتون بریتانیا، هشدار می‌دهد که GSAT تا کنون به طور گسترده مبنای گزارش‌های IPCC یا مقالات علمی نبوده است. او معتقد است GMST با دیگر نمودهای تغییرات اقلیم مانند افزایش سطح دریا، سفیدشدگی مرجان‌ها و تغییرات بارش هماهنگی بیشتری دارد و همچنان شاخصی کاربردی برای سنجش دمای جهانی است.

اندرو جارویس از دانشگاه لنکستر نیز بر ضرورت توافق سریع جامعه علمی بر سر روشی واحد برای پایش پیشرفت به سوی اهداف توافق پاریس تأکید می‌کند. او هشدار می‌دهد که تعدد شاخص‌ها و روش‌ها می‌تواند ارزیابی سیاست‌ها و استراتژی‌های مقابله با تغییرات اقلیمی را با چالش روبرو سازد.

پیامدهای سیاستی و ضرورت اقدامات اقلیمی

شتاب در عبور از آستانه ۱.۵ درجه سانتی‌گراد نشان‌دهنده نیاز فوری به کاهش سریع انتشار گازهای گلخانه‌ای و اجرای راهبردهای سازگاری اقلیمی در سطح جهانی است. توافق پاریس که در سال ۲۰۱۵ تقریبا توسط همه کشورهای جهان پذیرفته شد، جهان را متعهد می‌سازد تا گرمایش را «به‌طور قابل ملاحظه‌ای کمتر از ۲ درجه» نگه دارد و تلاش کند میزان آن را در حد ۱.۵ درجه نگه دارد. با این حال، همچنان تفاوت‌های علمی در روش‌ها و شاخص‌ها، کارایی و شفافیت پایش و گزارش تغییرات اقلیمی را با پرسش مواجه ساخته است.

با نزدیک شدن جهان به نقاط بحرانی اقلیمی، افزایش دقت شاخص‌های گرمایش جهانی و ایجاد اجماع جهانی درباره روش‌های سنجش پیشرفت، نقش کلیدی در اطلاع‌رسانی به تصمیم‌گیران و حفظ تاب‌آوری اقلیمی ایفا خواهد کرد.

جمع‌بندی

یافته‌های جدید علمی نشان می‌دهد اقلیم کره زمین با سرعتی بیش از پیش‌بینی‌های قبلی رو به گرمایش است و احتمال عبور از مرز ۱.۵ درجه تا سال ۲۰۲۸ وجود دارد. پیشرفت در روش‌های سنجش دمای جهانی مانند GSAT دقیق‌تر، ارزیابی به‌روزی ارائه می‌دهد اما همچنان بحث‌هایی درباره بهترین راهکارهای پایش و گزارش‌دهی گرمایش جهانی وجود دارد. اکنون بیش از هر زمان دیگری، هماهنگی علمی، سیاسی و اجتماعی برای تحقق اهداف توافق پاریس و مقابله با پیامدهای شدید تغییر اقلیم ضروری است.