8 دقیقه
کیانو ریوز دایان کیتون را به یاد می‌آورد
کیانو ریوز در جریان حضورش در نیویورک برای اکران فیلم تازه‌اش Good Fortune یادبودی آرام و صمیمی از دایان کیتون به جا گذاشت. در گفتوگو با The Hollywood Reporter، ریوز درباره همکاری‌شان در کمدی‌عاشقانهٔ نانسی مایرز در سال 2003، Something's Gotta Give، چنین گفت: «من فرصت بسیار خوبی برای کار کردن با او داشتم؛ او هنرمندی ویژه و انسانی خاص بود. بسیار منحصربه‌فرد و واقعاً هنرمندی فوق‌العاده.» این جملات بازتاب احترامی است که بازیگران و طرفداران سال‌ها نسبت به دایان کیتون داشته‌اند؛ بازیگری که گرمی و فردیت او در دوره‌های مختلف سینمای آمریکا نقش‌آفرینی کرده است.
اظهارنظر ریوز در هستهٔ احساسات متعددی قرار دارد: هم‌تالیفِ حرفهای با ستاره‌ای مطرح، ارج نهادن به میراث بازیگری و اشاره به پیوندهای بین‌نسلی که فیلم‌هایی مثل Something's Gotta Give ایجاد کردند. این یادداشت کوتاه اما پرمعنا نشان می‌دهد چگونه یک نقش یا همبازی می‌تواند به عنوان نقطهٔ عطفی در مسیر حرفهای هم بازیگر جوان‌تر و هم بازیگر باتجربه عمل کند؛ نکته‌ای که در تحلیل‌های سینمایی درباره «تأثیرگذاری بازیگران مسنتر در ژانر کمدی رمانتیک» بارها مطرح شده است.
شیمی در صحنه و نقشی تعیین‌کننده در کارنامه
در Something's Gotta Give، دایان کیتون نقش اریکا بری را بازی میکند؛ نمایشنامه‌نویسی که درگیر رابطه‌ای غیرمنتظره می‌شود میان پزشکی که به‌مراتب جوان‌تر است (با بازی کیانو ریوز) و هری سنبورن، مدیر موسیقی مسن و جذاب (با بازی جک نیکلسون). این نقش کیتون را دوباره به جمع مخاطبان گستردهٔ کمدی‌های رمانتیک وارد کرد و نامزدی جایزهٔ اسکار برای بهترین بازیگر نقش اول زن را برای او به همراه داشت. پل زدن فیلم میان نسل‌ها و بازتعریف گزاره‌های سن و جنسیت در روایتهای عاشقانه از نکات برجسته‌ای است که تحلیلگران سینما درباره این اثر به آن اشاره می‌کنند.
شیمی روی پرده میان کیتون و ریوز، به‌ویژه در لحظات ظریف و دیالوگ‌محور، نمونه‌ای از این است که چگونه بازیگران می‌توانند با کمترین حرکت یا نگاه، بار احساسی یک سکانس را به‌عهد بگیرند. بازنمایی روابط بالغ و پیچیده، به‌جای تمرکز صرف بر جذابیت جوانی، یکی از دلایلی است که منتقدان آن را یک «نقش تعیین‌کننده» برای هر دو بازیگر و برای روند تجاری و هنری نانسی مایرز دانسته‌اند.
در ادامهٔ مسیر هنری این دو، ریوز و کیتون بعدها در مراسم اسکار 2020 به عنوان مجری مشترک حضور یافتند؛ رویدادی که یادآور پیوندهای حرفهای و دوستانه‌ای بود که فیلمها می‌توانند میان بازیگران ایجاد کنند. چنین صحنه‌هایی نشان می‌دهد چگونه یک فیلم محبوب می‌تواند در حافظهٔ جمعی نقش ببندد و بهعنوان نقطهٔ اتکا در دیده‌شدن مجدد بازیگران عمل کند.
عشق نانسی مایرز؛ امضای یک رمانس خاص
Something's Gotta Give در میان آثار نانسی مایرز جایگاهی خاص دارد؛ آثاری که عشق در بزرگسالی، صداقت احساسی و طنزِ بالغ را برجسته می‌کنند. فیلم‌هایی مانند It's Complicated و The Intern نیز به همین مضمون‌ها می‌پردازند و از بلوغ، شوخ‌طبعی و اجراهای آسیبپذیر دفاع می‌کنند. برخلاف بسیاری از کمدی‌های عاشقانهٔ معاصر که تمرکزشان بر بیست‌وچندساله‌ها است، کارهای مایرز فضایی را برای شخصیت‌هایی فراهم می‌کنند که تاریخچه، پشیمانی‌ها و حکمت به‌دست‌آمده در آن‌ها حضور دارد؛ و نقش اریکا بریِ کیتون نمونه‌ای بارز از این رویکرد است.
نحوهٔ نانسی مایرز در طراحی فضاها، دیالوگ‌ها و ریتم داستان اجازه می‌دهد مخاطب با شخصیت‌هایی بالغ همذات‌پنداری کند؛ شخصیت‌هایی که هنوز قابلیت عشق‌ورزی، خطا و رشد را دارند. در این چارچوب، بازی کیتون نه فقط اجرای یک نقش عاشقانه بلکه ایجاد مدلی تازه برای روایت عشق در میانسالی است؛ مدلی که در تحلیل‌های فرهنگی دربارهٔ «نمایش مثبت سن در سینما» به کرات به آن پرداخته شده است.
احترام‌ها، یادها و محبت کارگردان
کارگردان، نانسی مایرز، چند ساعت پیش از انتشار اظهارنظرهای ریوز، در اینستاگرام یادبودی تاثیرگذار منتشر کرد. مایرز دایان کیتون را همکار و مانند خواهری نزدیک به نزدیک به چهل سال توصیف کرد و از جسارت هنری او تمجید نمود. مایرز همچنین عادت کوچکی از کیتون را در پشت صحنه به یاد آورد: گاهی پیش از ضبط صحنه‌ها دایان در یک دایرهٔ سبک و بامزه می‌چرخید تا خودش را از حالت متوازن خارج کند و آن تزلزل اندکی به او کمک کند تا به احساس مورد نیاز صحنه دست یابد. این خاطرهٔ ریز و خصوصی نگاهی به متد کاری کیتون می‌دهد—ترکیبی از طنز و آسیب‌پذیری که صحنه‌ها را انگار زندگی‌شده می‌کرد.
این نوع روایتهای پشت‌صحنه برای درک عمیق‌تر شیوهٔ کار بازیگران و کارگردانان مهم‌اند؛ چرا که نشان می‌دهند چگونه تکنیک‌ها و آیین‌های کوچک می‌تواند به نتیجهٔ احساسی بزرگ‌تری در تصویر منجر شود. موج پیام‌ها و واکنش‌ها به یادبود مایرز گواه بر تأثیر عاطفی و حرفهای کیتون بر تیم ساخت و بر فیلم‌سازان هم‌نسل و نسل‌های بعد است.
میراث، زمینه و تأثیر فرهنگی
کارنامهٔ دایان کیتون از Annie Hall به کارگردانی وودی آلن—نقشی که برای آن اسکار دریافت کرد—تا احیای حرفهای در Something's Gotta Give و به بعد گسترده است. نفوذ او در شکل‌دادن به طرز تفکر هالیوود نسبت به روایتهای عاشقانه برای شخصیتهای مسنتر قابل‌تأمل است. در دورانی که فرنچایزها و تولیدات سریالی استریمینگ اغلب تیتر اخبار را می‌سازند، آثار کیتون یادآور گرایش مداوم مخاطب و بازار به فیلم‌های شخصیت‌محورند که میانسالی را به عنوان بسترِ امکانات و نه افول نشان می‌دهند.
محبوبیت عمومی کیتون نیز ملموس بود: AMC Theatres اعلام کرد که فیلم‌های Annie Hall و Something's Gotta Give را در 100 سالن سینمایی در ایالات متحده بازنشر خواهد کرد؛ حرکتی سینمایی که هم به حس نوستالژی و هم به شناسایی فرهنگی اشاره دارد. چنین بازنشرهایی نه تنها فرصتی برای دیدن دوباره آثار کلاسیک فراهم می‌کنند، بلکه نشان می‌دهند چگونه یک بازیگر می‌تواند نسلی از تماشاگران را به یاد گذشته و به بازخوانی ارزش‌های متفاوت سینمایی و روایتهای عاشقانه دعوت کند.
تاریخ‌نگاران و منتقدان سینما دربارهٔ هنر کیتون می‌گویند که او توانایی‌ای نادر داشت: هم نورانی و هم عادی به نظر برسد. لیلا مورنو، تاریخ‌نگار فیلم، می‌گوید: «کیتون توان معناداری برای نشان‌دادن اشتیاق انسانیِ متزلزل داشت. اجراهای او باعث می‌شد به اشتیاقِ درهم و نامنظمِ انسان‌ها باور پیدا کنی. کمدی‌های رمانتیکی که امروز دنبال واقع‌گرایی احساسی‌اند، هنوز ردپای فضایی را دنبال می‌کنند که او برای قهرمانان مسنتر باز کرد.»
پشت صحنه و واکنش هواداران
هواداران و هم‌صنفی‌ها در شبکه‌های اجتماعی با سیل پیام‌ها و کلیپ‌های یادآورِ لحظات خاطره‌انگیز، خندهٔ خاص او، انتخاب‌های پوششی و شوخ‌طبعی بی‌پروا او واکنش نشان دادند. اطلاعات و نکات تراویو از همکاری‌های پیشین او با وودی آلن تا داستان‌های نانسی مایرز دربارهٔ آماده‌سازی سکانس‌های صمیمی، در میان پیام‌ها پخش شد. منتقدان نیز توجه کرده‌اند که بازی کیتون در Something's Gotta Give چگونه به عادی‌سازی نمایشِ دقیق‌تر و مثبتِ سن در هالیوود کمک کرد.
واکنش صنعت سینما و برنامه‌های بازنشر آثاری که او در آن نقش‌آفرینی کرده بود، این فقدان را هم بهعنوان ضربه‌ای شخصی برای همکاران و هم بهعنوان یک لحظهٔ فرهنگی قلمداد کرد. بسیاری تأکید داشتند که کار کیتون در اجراهایی که طنز، ضعف و استحکام را به تعادل می‌رساند، ماندگار خواهد ماند و الگویی برای بازیگران آینده خواهد بود.
در نهایت، حضور کیتون روی پرده شبیه دعوتی بود—به خندیدن، به درد کشیدن و به تماشای کسی که قواعد روایت عاشقانه را به سبک خودش بازتعریف می‌کرد. میراث او در سینما نه فقط در جوایز یا بازنشرها بلکه در فضایی است که برای روایت عشق و پیری باز کرد؛ فضایی که به فیلم‌سازان و بازیگران اجازه داد تا میانسالی را بهعنوان زمانی پُر از پیچیدگی، کشش و امکان بازنمایی کنند.
تحلیلگران فرهنگی و سینمایی ادامه می‌دهند که مطالعهٔ آثار کیتون—از Annie Hall تا Something's Gotta Give—می‌تواند به درک بهتر تغییرات نگرش عمومی نسبت به سن، جنسیت و عاشقانه در سینمای معاصر کمک کند. همچنین نقش او در گشودن راه برای نمایش قهرمانان مسنتر در ژانر کمدی رمانتیک و در صنعت فیلم‌سازی، از جنبه‌های مهمی است که پژوهشگران رسانه و منتقدان به آن بازمی‌گردند. از سوی دیگر، واکنش‌های اخیر نشان می‌دهد که چگونه یک بازیگر می‌تواند همزمان منبع الهام برای نسل‌های جدید و نقطهٔ وصل بین تاریخ و حال سینما باشد.
منبع: hollywoodreporter
ارسال نظر