9 دقیقه
شیک‌های پروتئینی و مکملهای پودری به کالای روزمره ورزشکاران باشگاه و مصرف‌کنندگان پرمشغله تبدیل شده‌اند. اما گزارش تازه‌ای از یک گروه ناظر مصرف‌کننده مدارکی نگرانکننده نشان داده است: بسیاری از پودرهای پروتئین محبوب دارای سطحی از سرب هستند که از معیارهای ایمنی فراتر می‌رود. در این مقاله می‌خوانید که این مطالعه چه یافته‌هایی داشته، چرا این موضوع برای سلامت عمومی اهمیت دارد و چه گامهای عملی میتوان برای کاهش مواجهه با سرب و آلودگی فلزات سنگین برداشت.
نتایج هشداردهنده از آزمایشهای مستقل
یک گروه ناظر مصرف‌کننده در ایالات متحده، 23 نمونه پودر پروتئین و محصولات جایگزین وعده غذایی که به‌طور گسترده فروخته می‌شوند را مورد آزمایش قرار داد و دریافته است بیش از دو سوم این نمونه‌ها به ازای هر سروینگ، میزان سربی بیش از معیار ایمنی کالیفرنیا معادل 0.5 میکروگرم (µg) در روز دارند. از جمله بالاترین مقادیر اندازه‌گیری‌شده میتوان به Huel Black Edition اشاره کرد که حدود 6.3 µg سرب در هر سروینگ ثبت شد، و یک محصول افزایش وزن (mass-gainer) از Naked Nutrition که حدود 7.7 µg سرب در هر سروینگ نشان داد. برای درک بهتر، این مقادیر برابر با تقریباً 12 تا 15 برابر حد آستانه کالیفرنیا به ازای یک سروینگ است.
اگرچه مسمومیت حاد فوری بعید است، این مطالعه ریسک مزمن را برجسته می‌کند: بسیاری از مصرف‌کنندگان روزانه از پودرهای پروتئین استفاده میکنند و گاهی آن‌ها را به‌عنوان جایگزین وعده غذایی به‌کار می‌گیرند. مصرف تکراری حتی مقادیر کم سرب میتواند به‌مرور در بدن تجمع یابد و بار فلزی را افزایش دهد که پیامدهای بلندمدت سلامت دارد. تحلیل ناظر همچنین نشان داد که دو محصول دیگر سطح سربی بین حدود 400٪ تا 600٪ بالاتر از حد کالیفرنیا به ازای هر سروینگ دارند و به‌صورت کلی فرمولهای مبتنی بر گیاه در مقایسه با پودرهای لبنی (وی/ whey) میانگین سرب بالاتری نشان دادهاند. این یافته‌ها نگرانی‌هایی در زمینه کیفیت تامین‌کنندگان مواد اولیه، روش‌های پردازش و کنترل آلایندهها در کارخانه‌ها ایجاد می‌کند؛ بهویژه در پی افزایش محبوبیت پروتئین‌های گیاهی.
چرا وجود سرب در پودرهای پروتئین یک نگرانی بهداشت عمومی است
سرب یک فلز سنگین سمی و پایدار است. در بدن انسان نقش مفیدی ندارد و میتواند به سیستم عصبی، کلیهها، سیستم قلبی-عروقی و دستگاه تولیدمثل آسیب بزند. کودکان به‌طور ویژه حساس‌تر هستند: حتی تماس با سطوح پایین سرب میتواند رشد شناختی، یادگیری و رفتار آن‌ها را مختل کند. در بزرگسالان، مواجهه مزمن با سرب خطر فشارخون بالا، کاهش عملکرد شناختی و سایر بیماری‌های مزمن را افزایش می‌دهد.
نکته مهم این است که یک سطح ایمنی پذیرفته‌شده جهانی برای مواجهه با سرب وجود ندارد؛ آژانس‌ها و نهادهای مختلف معیارهای متفاوتی تعیین کرده‌اند. دفتر ارزیابی مخاطرات زیست‌محیطی کالیفرنیا (OEHHA) از یک معیار محتاطانه 0.5 µg در روز برای سرب استفاده می‌کند؛ در حالی که سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برآوردهای غیرالزام‌آور و به‌مراتب بالاتری ارائه می‌دهد (برای مثال حدود 2.2 µg/روز برای کودکان و 8.8 µg/روز برای بزرگسالان در برخی راهنماها). گروه ناظر از عدد کالیفرنیا استفاده کرده است چون این معیار به‌عنوان یک استاندارد پیشگیرانه و محافظه‌کارانه در ارزیابی‌های ایمنی مصرف‌کننده کاربرد دارد و اغلب به‌عنوان یک مرجع سختگیرانه‌تر مورد استناد قرار می‌گیرد.
نقاط کور مقررات و خلأهای آزمایشی
مکملهای رژیمی - از جمله پودرهای پروتئین - مانند داروهای دارویی تحت نظارت پیش از عرضه سازمان غذا و دارو (FDA) قرار ندارند. سازندگان مسئول اطمینان از ایمنی و برچسب‌گذاری دقیق محصولات خود هستند، اما آزمایشات استاندارد و اجباری پیش از عرضه برای آلایندهها محدود است. در نتیجه، صنعت تا حد زیادی خودتنظیمی می‌کند و آزمایشهای مستقل شخص ثالث بین برندها متفاوت است. برخی شرکت‌ها داوطلبانه محصولات را به آزمایشگاه‌های مستقل ارسال میکنند و گواهی آنالیز (COA) یا گواهیهای NSF/USP را منتشر می‌سازند؛ اما بسیاری به این شفافیت متعهد نیستند.
این شکاف نظارتی به‌معنای آن است که مصرف‌کنندگان اغلب اطلاعات روشن و قابل‌اعتمادی درباره سطوح آلایندهها در مکملها ندارند. گزارش ناظر همچنین اشاره می‌کند که روند بازاریابی مبتنی بر «پروتئین بالا» ممکن است تولیدکنندگان را تشویق کند خطوط محصول خود را سریعاً گسترش دهند، گاهی بدون پیاده‌سازی پروتکل‌های دقیق کنترل آلاینده یا آزمایشهای جامع کیفیت. در غیاب استانداردهای اجباری، تطبیق با بهترین شیوه‌ها (best practices) و شفافیت داده‌های آزمایشگاهی برای افزایش اعتماد مصرف‌کننده ضروری است.
پودرهای مبتنی بر گیاه در برابر پودرهای لبنی: تفاوت‌های قابل توجه
این گزارش نشان داد که پودرهای پروتئین گیاهی به‌طور متوسط غلظت سرب بالاتری نسبت به پودرهای مبتنی بر لبنیات (وی) دارند — در برخی موارد به‌طور میانگین تا نزدیک به نه برابر بیشتر. علت‌های احتمالی شامل جذب فلزات سنگین از خاک توسط گیاهان، آلودگی حین کشت یا فرآوری و استفاده از منابع آب یا کود آلوده است. مواد اولیه گیاهی مثل پروتئین نخود، برنج یا شاهدانه ممکن است در مراحل مختلف زنجیره تامین در معرض سرب و سایر فلزات سنگین قرار گیرند. این به‌معنای آن نیست که همه پودرهای گیاهی ناامن‌اند، اما لزوم تامین‌کننده‌یابی دقیق، آزمایشهای سختگیرانه از سوی تأمین‌کنندگان و گزارشگری شفاف نتایج آزمایشگاهی را برجسته می‌کند.
چگونه میتوان ریسک خود را کاهش داد: گامهای عملی برای مصرف‌کنندگان
- بازنگری در نیاز روزانه: بررسی کنید آیا واقعاً به یک مکمل پودری روزانه نیاز دارید یا خیر. منابع غذایی کامل مانند تخم‌مرغ، لبنیات، گوشت‌های کم‌چرب، حبوبات و مغزها می‌توانند نیاز پروتئینی بسیاری از افراد را تأمین کنند و خطر مواجهه با آلایندهها را کاهش دهند. استفاده از پروتئین از مواد غذایی کامل همچنین مزایای تغذیه‌ای دیگری مانند فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید را به همراه دارد.
- محدود کردن فراوانی مصرف: اگر از محصولی استفاده می‌کنید که ناظر آن را پرخطر تشخیص داده، مطابق راهنمایی کارشناسان از مصرف مکرر آن بپرهیزید (برای مثال محدود کردن به یک بار در هفته) و از به‌کار بردن آن به‌عنوان جایگزین کامل وعده غذایی به‌طور روزانه خودداری کنید. کاهش دفعات مصرف، بار تجمعی سرب را پایین می‌آورد.
- جستجوی آزمایشهای ثالث: برندهایی را در اولویت قرار دهید که گواهیهای آنالیز (COA) منتشر میکنند یا تحت برنامه‌های مستقل مانند NSF، USP یا Informed-Sport تایید شده‌اند؛ این برنامه‌ها محصولات را برای آلایندهها و فلزات سنگین آزمایش میکنند و سطحی از تضمین کیفیت فراهم می‌آورند.
- بررسی منشأ مواد اولیه: محصولاتی که منشأ مواد خام و نتایج آزمایش تأمین‌کنندگان را افشا میکنند احتمالاً کنترل کیفیت قوی‌تری دارند. دانستن کشور مبدأ، روش کشت یا پرورش، و پروتکل‌های پردازش میتواند به مصرف‌کننده در ارزیابی ریسک کمک کند.
- تماس با تولیدکنندگان: از برندها درباره فراوانی آزمایشهای فلزات سنگین، حد تشخیص آزمایشگاه‌ها و نتایج مشخص برای سرب و سایر آلایندهها سؤال کنید. پاسخ شفاف و مستند نشان‌دهنده تعهد برند به کنترل کیفی است.
- درنظر گرفتن نیازهای جمعیتی خاص: زنان باردار، کودکان خردسال و افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی باید بهویژه محتاط باشند و پیش از استفاده منظم از مکملها با ارائه‌دهنده خدمات سلامت مشورت کنند؛ مواجهه با سرب در این گروه‌ها میتواند پیامدهای جدی‌تری داشته باشد.
دیدگاه کارشناسی
دکتر نیکلاس برد، استاد فیزیولوژی سلامت در دانشگاه ایالتی ایلینوی می‌گوید: "هیجان بازار نسبت به پروتئین منجر به تقاضایی شده که از ظرفیت کنترل کیفیت دقیق فراتر رفته است. برای اکثر بزرگسالان سالم با رژیم غذایی متعادل، پودرهای مکمل در اولویت ضروری قرار ندارند و بیشتر جنبه اختیاری دارند تا الزامی. هنگامی که مصرف‌کنندگان مکمل را انتخاب میکنند، باید برندهایی را در نظر بگیرند که آزمایشهای سومشخص شفاف را منتشر میکنند تا از مواجهه غیرضروری با آلاینده‌هایی مانند سرب جلوگیری شود." این دیدگاه بر اهمیت شواهد آزمایشگاهی قابل‌دستیابی و اعتبار سنجی‌شده از سوی آزمایشگاه‌های مستقل تاکید می‌کند.
توصیه‌های پژوهشگران و گامهای بعدی
گروه ناظر خواستار شفافیت بیشتر و انجام آزمایشهای مستقل و دورهای در صنعت مکملها است. پژوهشگران نیز بر برچسب‌گذاری روشن درباره آزمایشهای آلایندهها تأکید دارند و از مقامات خواسته‌اند تا محدودیت‌های قابل اجرا برای آلایندهها یا الزام افشای نتایج آزمایش را در نظر بگیرند. برای مصرف‌کنندگان، رویکرد امن‌تر ترکیبی از مصرف معقول، ترجیح محصولات دارای گواهی و اتکا بر پروتئین‌های غذایی کامل در صورت امکان است.
وجود سرب در پودرهای پروتئین یادآور این نکته است که راحتی تغذیه‌ای ممکن است هزینه‌ها یا مصالحه‌های پنهانی داشته باشد. آگاه بمانید، از تولیدکنندگان سؤال کنید و در انتخاب مکملها به نتایج آزمایشگاه‌های معتبر و شفافیت برندها اولویت دهید. علاوه بر این، مصرف‌کنندگان می‌توانند با دنبال کردن منابع خبری علمی معتبر، اطلاع‌رسانی‌های نهادهای بهداشتی مانند FDA، EPA و دفاتر بهداشت ایالتی را پیگیری کنند تا تصمیمات آگاهانه‌تری درباره مصرف مکملهای پروتئین اتخاذ کنند.
از منظر علمی و فنی، کنترل ریسک فلزات سنگین در مکملها شامل تحلیل سرتاسری زنجیره تامین، اجرای روش‌های نمونه‌برداری نماینده، استفاده از روش‌های تحلیلی حساس مانند اسپکترومتری جرمی با جفت شدن به طیف‌سنجی جذب اتمی (ICP-MS) و تعیین حدود تشخیص پایین برای فلزات سنگین است. همچنین اتخاذ استانداردهای بین‌المللی برای نمونه‌گیری و گزارش‌دهی میتواند به مقایسه‌پذیری داده‌ها و ارتقای اعتماد مصرف‌کننده کمک کند. نهایتاً، ترکیب سیاست‌گذاری هوشمند، پژوهش مستمر، و اقدام برندها برای افزایش شفافیت میتواند ریسک مواجهه با سرب و سایر فلزات سنگین را کاهش دهد.
منبع: smarti
ارسال نظر