9 دقیقه
متا، شرکت مادر اینستاگرام، این هفته با سرعت عمل بالایی تقریباً یک گیگاوات ظرفیت خورشیدی را تضمین کرد تا پاسخگوی نیاز فزاینده برق زیرساخت‌های مبتنی بر هوش مصنوعی خود باشد. این توافق‌ها بخشی از یک تلاش گسترده‌تر است که تاکنون چندین گیگاوات خرید انرژی تجدیدپذیر را در سال جاری شامل میشود.
Three fast deals, one clear signal: solar is scaling
در جریان هفت روز، متا سه توافق جداگانه برای خرید نزدیک به 1,000 مگاوات برق خورشیدی امضا کرد. با این معاملات، ظرفیت قراردادی خورشیدی شرکت در سال جاری از مرز سه گیگاوات عبور میکند — نشانه‌ای از آن که شرکت‌های بزرگ فناوری به خورشیدی به عنوان یک راهکار مقرون‌به‌صرفه و سریع برای پاسخ به رشد مراکز داده تکیه میکنند.
دو قرارداد به پروژههایی در ایالت لوئیزیانا مربوط می‌شوند و شامل خرید گواهیهای ویژگی زیستمحیطی (Environmental Attribute Certificates - EACs) معادل 385 مگاوات هستند. انتظار می‌رود این پروژه‌ها ظرف دو سال آینده به شبکه متصل شوند. قرارداد سوم که روز دوشنبه اعلام شد، 600 مگاوات از یک نیروگاه خورشیدی بزرگ در نزدیکی لوبوک، تگزاس را برای متا تضمین میکند که برنامهریزی شده است در سال 2027 به بهره‌برداری تجاری برسد.
اعداد و ارقام نشان‌دهنده یک خرید عمده و پی‌در‌پی است: ترکیب قراردادها شامل خرید گواهی‌ها و قراردادهای خرید برق (Power Purchase Agreements - PPAs) یا تعهدات بلندمدت است که هرکدام مکانیسم‌های حقوقی و مالی متفاوتی برای تضمین عرضه انرژی پاک ارائه میدهند. برای شرکت‌هایی که با تقاضای برق انفجاری ناشی از آموزش و استقرار مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی روبرو هستند، چنین ترکیبی میتواند هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهد و در عین حال مسیرهای تأمین انرژی پاک را باز کند.
How the power actually helps Meta’s data centers
براساس گزارش بلومبرگ، برقی که در تگزاس تولید میشود مستقیماً به مراکز داده متا سیم‌کشی نخواهد شد. در واقع آن برق پاک وارد شبکه منطقهای میشود و به‌طور مؤثر مصرف برق محلی شرکت را جبران میکند. این روش «تطبیق شبکه‌ای» یا grid offseting نامیده میشود و به شرکت‌ها اجازه میدهد تا ادعای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را مطرح کنند در حالی که برق تولیدی و مصرفی ممکن است جغرافیای متفاوتی داشته باشند.
توافق‌های لوئیزیانا به شکلی متفاوت عمل میکنند: با خرید EACها، متا میتواند منافع زیستمحیطی تولید تجدیدپذیر را به حساب آورد و آن را مقابل برق پرکربن که هنوز مصرف میکند قرار دهد. گواهیهای ویژگی زیستمحیطی به‌عنوان ابزارهای حسابداری زیستمحیطی طراحی شده‌اند که مالکیت «اثرات زیستمحیطی مثبت» برق تولیدی مثل کاهش انتشار کربن را منتقل میکنند؛ اما شیوه و شفافیت استفاده از این گواهی‌ها محل مناقشه و بررسی دقیق کارشناسان است.
در مقام فنی، ورود برق خورشیدی به شبکه منطقهای به معنی افزایش عرضه انرژی با انتشار کمتر در همان ناحیه است و در بلندمدت میتواند جایگزین تولید پایه‌ای پرکربن شود؛ اما در کوتاه‌مدت و برای نیازهای بسیار متغیر و پیک‌زن هوش مصنوعی، چگونگی زمان‌بندی تولید (مثلاً همزمانی تولید خورشیدی با نیاز مصرفی) و وجود ذخیرهسازی (باتری‌ها یا راهکارهای ذخیره دیگر) اهمیت اساسی دارد.
برای نمونه، مراکز داده‌ای که عملیات آموزش مدل‌های بزرگ را در ساعات شب انجام میدهند ممکن است نیازهای برقشان با تولید خورشیدی روز همخوانی نداشته باشد، مگر این که سازوکارهایی برای همگامسازی مصرف و تولید یا ذخیرهسازی وجود داشته باشد. به همین دلیل بعضی شرکت‌ها ترکیبی از خرید برق خورشیدی، ذخیرهسازی باتری و قراردادهای برق میدانی (firm capacity) را برای حصول اطمینان از تأمین برق پایدار مدنظر قرار میدهند.
Why experts caution against relying only on certificates
ناظران صنعت از افزایش ظرفیت‌های تجدیدپذیر استقبال میکنند اما هشدار میدهند که تنها متکی بودن به EACها ممکن است کافی نباشد. این گواهی‌ها در ابتدا برای جبران هزینه‌های بالاتر منابع تجدیدپذیر طراحی شده بودند؛ اما اکنون که هزینه‌های خورشیدی و بادی به شدت کاهش یافته است، EACها می‌توانند وضعیت واقعی افزودن ظرفیت پاک جدید به شبکه را مبهم کنند و به نوعی جایگزین سرمایهگذاری مستقیم در ظرفیت جدید شوند.
نگرانی اصلی کارشناسان این است که خرید گواهی مقدار واقعی انرژیِ افزوده را تضمین نمی‌کند. گاهی شرکت‌ها با تکیه بر خرید EACها «ادعای صفر کربن» یا «تطبیق منابع تجدیدپذیر» میکنند، در حالی که به‌طور واقعی سرمایهگذاری در نیروگاه‌های جدید یا ارتقای شبکه صورت نگرفته است. این موضوع ریسک "greenwashing" یا تبلیغات فریبنده زیستمحیطی را افزایش میدهد؛ یعنی شرکت‌ها تصویری از پایداری نشان میدهند که با عملکرد واقعی مطابقت ندارد.
- دستیابی واقعی در مقابل حسابداری: کارشناسان می‌گویند سرمایهگذاری مستقیم در پروژههای جدید تجدیدپذیر باید در اولویت باشد و نه صرفاً خرید گواهی.
- زمان‌بندی اهمیت دارد: پروژههایی که زودتر ظرفیت قابل اتکا (firm capacity) تحویل میدهند برای پاسخ به نیازهای فوری و شدید برق ناشی از آموزش و استنتاج هوش مصنوعی ارزشمندترند.
- تأثیرات شبکه: برقی که وارد شبکه محلی میشود میتواند انتشار را جبران کند، اما محل و زمان تولید نسبت به مصرف هنوز نتایج خالص کربنی را تحت تأثیر قرار میدهد.
علاوه بر این نکات، ریسک‌های دیگری نیز مطرح است: قیمت‌گذاری EACها میتواند نوسانی باشد، ساختار بازار برق در ایالات متحده متنوع است و هر ایالت چارچوب‌های قانونی و انگیزشی متفاوتی دارد. در برخی بازارها، عرضه بیش از حد گواهی‌ها میتواند قیمت‌ها را پایین بیاورد و انگیزه‌های سرمایهگذاری در ظرفیت جدید را کاهش دهد. بنابراین تحلیل اقتصادی و سیاست‌گذاری محلی نقش کلیدی در اثرگذاری چنین خریدهایی دارد.
جمع‌بندی کارشناسان این است که خرید گواهی باید با برنامه‌ای بلندمدت از جمله سرمایهگذاری در نسل جدید، ذخیرهسازی انرژی، قراردادهای PPA با تحویل فیزیکی و ارتقای شبکه توأم شود تا ادعاهای کاهش کربن دارای پشتوانه عملی باشند. در غیر این صورت، ادعاها ممکن است بیشتر شبیه حسابداری باشد تا تغییر واقعی در ترکیب تولید انرژی.
What this means for the renewable energy landscape
سرعت و مقیاس معاملات متا دو روند را برجسته میکند: کاهش قابل توجه هزینه‌های خورشیدی و زمان ساخت کوتاه‌تر این فناوری نسبت به برخی گزینه‌های دیگر. برای اپراتورهای مراکز داده و ارائه‌دهندگان خدمات ابری که با افزایش شدید تقاضای ناشی از هوش مصنوعی روبرو هستند، خورشیدی راهی عملی برای گسترش ظرفیت فراهم می‌آورد بدون این که زمان‌های پیش‌نیاز طولانی برخی منابع دیگر را طلب کند.
با این وجود، اگر ادعاهای شرکتی درباره تأمین از منابع تجدیدپذیر قرار است با واقعیت هم‌تراز شود، نیاز به سرمایه‌گذاری‌های شفاف‌تر و اضافی در تولید جدید ضروری است. این شامل اقدامات زیر میشود: سرمایهگذاری مشترک در پروژههای نسل جدید، پشتیبانی از توسعه زیرساخت‌های انتقال و توزیع، و توسعه سیستم‌های ذخیرهسازی برای بهبود همزمانی تولید و تقاضا. همه اینها بخشی از یک استراتژی عملی برای کاهش واقعی انتشار در بخش فناوری و مراکز داده است.
در سطح فنی، پیمان‌های PPA بلندمدت می‌توانند جریان درآمد مورد نیاز برای ساخت نیروگاه‌های بزرگ خورشیدی و بادی را تأمین کنند. سرمایهگذاری در ذخیرهسازی باتری یا سامانه‌های ذخیره انرژی فشرده میتواند تولید تجدیدپذیر نامنظم را به ظرفیت قابل اتکا تبدیل کند — که برای بارهای حجیم و حساس به قطعی مثل مراکز داده حیاتی است. علاوه بر این، به‌روزرسانی شبکه برای مدیریت جریانهای دوطرفه، کنترل ولتاژ و هماهنگسازی فرکانسی نیز از جمله نیازهای فنی است که باید برآورده شود.
تصور کنید مراکز هوش مصنوعی که با فعالیت بالا کار میکنند و توسط پروژههای بزرگ تجدیدپذیر و شبکه‌های تقویت‌شده تغذیه می‌شوند — این تصویر دست‌یافتنی است، اما فقط در صورتی که شرکت‌ها از حسابداری جبران کربن به سمت ساخت زیرساخت پاک واقعی حرکت کنند. حرکت اخیر متا گامی در این مسیر است، اما بسیاری معتقدند هنوز تا نقطه‌ای که بتوان آن را یک راه‌حل کامل و قابل اتکا برای کاهش انتشار مرتبط با رشد هوش مصنوعی دانست فاصله وجود دارد.
برای نشان دادن عمق نیازها: اگر تقاضای برق مراکز داده ناشی از هوش مصنوعی با نرخ فعلی رشد کند، شبکه‌ها به ظرفیت‌های انعطاف‌پذیر بیشتری نیاز خواهند داشت تا پیک‌ها را جذب کنند، از جمله ظرفیت‌های ذخیرهسازی کوتاه‌مدت برای همگامسازی تولید خورشیدی با نیاز شبانه‌روزی. همچنین ابزارهای بازار مانند قیمت‌گذاری مبتنی بر زمان و مشوق‌های مصرف منعطف (demand response) می‌توانند مصرف را به ساعات اوج تولید تغییر دهند و بدین‌ترتیب کارایی کل سیستم را بالا ببرند.
در نهایت، اگر هدف واقعی کاهش انتشار باشد، راه‌حل‌های چندوجهی شامل سیاست‌گذاری هوشمند، سرمایهگذاری خصوصی و نوآوری‌های فنی لازم است. متا و دیگر بازیگران بزرگ فناوری می‌توانند با پذیرش استانداردهای شفاف‌تر گزارشدهی، سرمایهگذاری مشترک در زیرساخت‌ها و حمایت از مقرراتی که تولید جدید را تشویق میکنند، نقش راهبری در این تحول ایفا کنند.
منبع: smarti
ارسال نظر