تصویر بی سابقه ناسا از آرسیا مونز؛ آتشفشان عظیم مریخ در میان ابرهای یخی صبحگاهی

فضاپیمای Mars Odyssey ناسا موفق به ثبت تصویری شگفت‌انگیز از آتشفشان عظیم آرسیا مونز شد؛ عکسی که قله این کوه را در حال عبور از میان ابرهای یخی صبحگاهی مریخ به نمایش می‌گذارد. این چشم‌انداز بی‌سابقه، دیدگاه تازه‌ای نسبت به چشم‌انداز فیزیکی مریخ و شرایط جوی غالب بر این سیاره در زمان افیلیون (دورترین فاصله مریخ از خورشید) فراهم می‌کند.

پیش‌زمینه علمی: شناخت آرسیا مونز و آتشفشان‌های مریخی

آتشفشان آرسیا مونز یکی از سه آتشفشان بزرگ مجموعه ثارسین مونتز است که نزدیک خط استوا قرار گرفته‌اند. آرسیا مونز بلندترین آن‌ها و در واقع یکی از مرتفع‌ترین آتشفشان‌های کل منظومه شمسی است؛ این آتشفشان مریخی ارتفاعی نزدیک به ۲۰ کیلومتر دارد که تقریباً دو برابر قله اورست، بلندترین قله زمین است. حجم آرسیا مونز حدود سی برابر بیشتر از کوه آتشفشانی ماونا لوآ در هاوایی ‌است. با وجود این، آرسیا مونز بزرگ‌ترین آتشفشان مریخ هم محسوب نمی‌شود و همین موضوع، اهمیت تاریخی و عظمت فعالیت‌های آتشفشانی مریخ را برجسته می‌کند. مطالعات علمی نشان می‌دهد آرسیا مونز برای میلیاردها سال فعال بوده و آخرین فعالیت شدید آن، تقریباً ۱۵۰ میلیون سال پیش رخ داده است.

جزئیات مأموریت: چگونه ادیسه این تصویر را ثبت کرد

در حالت عادی، مدارگرد ادیسه دوربین خود را به سطح مریخ نشانه می‌گیرد، اما این بار با چرخش ۹۰ درجه‌ای دوربین، افق را هدف گرفت و توانست تصویری از آرسیا مونز هنگام بیرون زدن قله‌اش از میان ابرهای یخ آب صبحگاهی ثبت کند؛ پدیده‌ای جوی که در این فصل مریخی بسیار رایج است. این رویداد مصادف با نزدیک شدن مریخ به نقطه افیلیون و شکل‌گیری «کمربند ابر افیلیون» در استوا رخ داده است؛ جایی که رطوبت هوا در دامنه آتشفشان‌ها به سرعت سرد شده و باعث تشکیل ابرهای نازک یخی می‌شود.

آشکارسازی دینامیک‌های جوی مریخ

بررسی جو مریخ از منظر بالا به دانشمندان این شانس را می‌دهد تا فرآیندهای تشکیل و لایه‌بندی ابرها را در اتمسفر رقیق سیاره سرخ مطالعه کنند. این داده‌های تازه تکمیل‌کننده اطلاعات گذشته مانند داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا در سطح مریخ است و تصویر دقیق‌تری از نحوه شکل‌گیری آب و هوا و تغییرات فصلی مریخ ارائه می‌دهد.

دیدگاه کارشناسان و چشم‌انداز آینده

جاناتان هیل، مهندس هوافضا از دانشگاه ایالتی آریزونا، می‌گوید: «قله آرسیا مونز را با امید ثبت تصویرش در میان ابرهای صبحگاهی هدف گرفتیم و نتیجه فراتر از انتظار بود.» به گفته او، این تصویر علاوه بر جذابیت بصری، درک ما از ویژگی‌های زمین‌شناسی مریخ را عمیق‌تر کرده و اطلاعات ارزشمندی برای مطالعات اقلیمی و برنامه‌ریزی مأموریت‌های آینده سطحی فراهم می‌کند.

جمع‌بندی

تصویر افقی تازه فضاپیمای ادیسه از آرسیا مونز، صرفاً یک عکس تماشایی نیست؛ بلکه نمایانگر پیشرفت بزرگی در درک ارتباط پیچیده میان زمین‌شناسی و اقلیم مریخ به شمار می‌رود. این یافته‌ها افق دانش ما از فرآیندهای سیاره‌ای فراتر از زمین را گسترش داده و زمینه‌ساز اکتشافات آینده در سیاره سرخ است.