10 دقیقه
آمازون در جریان روز خرید «جمعه سیاه» با موجی هماهنگ از اعتصابات و اعتراضات کارگری در بیش از ۳۰ کشور روبه‌رو شد؛ اقدامی که برگزارکنندگان آن را گسترده‌ترین مرحله از کمپین سالانه «آمازون را مجبور به پرداخت کنید» («Make Amazon Pay») توصیف کردند. اعتراض‌ها که انبارها، مراکز داده، دفاتر شرکتی و فضاهای عمومی را هدف قرار دادند، طبق برنامه تا اول دسامبر ادامه دارند و توجه جهانی را به مسائل مرتبط با حقوق کارگران، ایمنی شغلی، و نقش آمازون در اقتصاد دیجیتال جلب کرده‌اند.
چرا اعتراض‌ها به‌سرعت در سطح جهانی گسترش یافت
شبکه‌های اتحادیه‌ای تحت رهبری UNI Global Union و Progressive International می‌گویند این اعتصابات نمایانگر انباشت نارضایتی‌ها از وضعیت فعلی محل‌های کار است: نگرانی‌های جدی دربارهٔ ایمنی محیط کار، اهداف سخت‌گیرانه و طاقت‌فرسا در تولید و بسته‌بندی، گسترش زیرساخت‌های هوش مصنوعی و خدمات ابری، و مشارکت‌های بحث‌انگیز شرکت با نهادهای مهاجرتی و اجرایی. برگزارکنندگان این دوره را بزرگ‌ترین بسیج جنبش تا به امروز خواندند و تاکید کردند که واکنش‌ها در نقاط مختلف جهان ماهیت همبسته‌ای دارد.
علل ساختاری و تجمیع نارضایتی‌ها
اعتصابات و تجمع‌ها از هند تا کانادا، از ایالات متحده تا استرالیا و در سراسر آمریکای لاتین و اروپا برگزار شدند. این گستردگی نشان‌دهندهٔ مجموعه‌ای از شکایات مشترک است: صدمات ناشی از گرما در انبارها، محافظت ناکافی در برابر شرایط دمایی شدید، درخواست برای دستمزد معیشتی، و نیاز به امنیت شغلی بیشتر. این عوامل، در کنار تغییرات سریع در مدل‌های کاری، فشار مضاعفی بر نیروی کار وارد کرده‌اند و باعث شده اتحادیه‌ها و فعالان محلی برای خواسته‌های مشترک متحد شوند.
به‌ویژه در مناطق گرمسیر و در فصل‌های گرم سال، کارگران انبارها با افزایش خطرات گرمایی مواجه‌اند؛ از کم‌آبی و گرمازدگی گرفته تا تشدید بیماری‌های مزمن. نبود استانداردهای سخت‌گیرانه و الزام‌آور دربارهٔ محافظت در برابر دماهای بالا، یکی از محورهای اصلی اعتراض‌ها بوده است. همزمان، پیشرونده شدن استفاده از هوش مصنوعی در فرآیندهای لجستیک و مدیریت نیروی کار — از جمله نظارت دیجیتال و تعیین اهداف عملکرد — به نگرانی‌ها دربارهٔ شرایط کاری، حریم خصوصی و استحکام شغلی دامن زده است.
نقش شبکه‌های اتحادیه‌ای و هماهنگی بین‌المللی
شبکه‌ها و اتحادیه‌های بین‌المللی مانند UNI Global Union نقش محوری در سازماندهی و هماهنگی اعتراضات داشته‌اند. این نهادها با تبادل داده، نظرسنجی‌ها و تجربیات محلی، استراتژی‌هایی تدوین کرده‌اند که همزمان در چند قاره اجرا شوند. به‌کارگیری تاکتیک‌های هماهنگ از قبیل فراخوان‌های تظاهرات در مراکز توزیع، تصرف نمادین فضاهای عمومی و استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای جلب توجه عمومی، باعث شد اعتراض‌ها از حالت محلی فراتر رفته و به سطح بین‌المللی ارتقا یابند.
علاوه بر این، همکاری بین سازمان‌های حقوق کار، گروه‌های مدنی و انجمن‌های محیط‌زیستی باعث گرد آمدن مطالبات متنوعی شد که در بسیاری از کشورها بازتاب یافتند؛ از ایمنی شغلی و دستمزد گرفته تا پایداری زیست‌محیطی و شفافیت در سرمایه‌گذاری‌های فناوری.
خواسته‌ها روی میز و واکنش آمازون
اعتراض‌ها در هند: تمرکز بر ایمنی گرما و دستمزد
در هند، هزاران کارمند خواستار دستمزد عادلانه و شرایط ایمنی بهتر شدند. این موج پس از انتشار نتایج یک نظرسنجی از ۴۷۴ کارگر انبار آمازون شکل گرفت که نشان داد سه‌چهارم پاسخ‌دهندگان به خدمات پزشکی برای مشکلات مرتبط با گرما نیاز پیدا کرده‌اند. بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان محیط کار خود را «بسیار گرم و ناایمن» یا «قابل‌تحمل نیست» توصیف کردند. کریستی هوفمن، دبیرکل UNI، تأکید کرد که اقدامات محافظتی در برابر گرما باید هم اجباری و هم به‌صورت رهبری‌شده توسط کارگران طراحی شوند تا اثربخشی واقعی داشته باشند.
از منظر فنی، راهکارهایی مانند تنظیم دقیق تهویه، استراحت‌های اجباری منظم، دسترسی به آب و تسهیلات خنک‌کننده و نظارت مستقل بر شرایط محیطی در انبارها به‌عنوان استانداردهای ضروری مطرح شده‌اند. علاوه بر این، پیشنهاد می‌شود که پیمایش داده‌های سلامت محیط کار و انتشار علنی شاخص‌های ایمنی به‌صورت دوره‌ای بخشی از توافق‌های کاری شود تا شفافیت و پاسخگویی افزایش یابد.
واکنش رسمی آمازون و نگرانی‌های داخلی
سخنگوی آمازون در پاسخ گفت شرکت بطور مستقیم بیش از ۱.۵ میلیون نفر را در سراسر جهان استخدام می‌کند و حقوق و مزایا و محیط‌های کاری مدرن و ایمن ارائه می‌دهد. با این حال، فشار از داخل نیز محسوس است: بیش از هزار کارمند شرکتی با امضای نامهای سرگشاده اعلام کردند شتاب آمازون در ساخت زیرساخت‌های هوش مصنوعی — که گزارش‌هایی از سرمایه‌گذاری حدود ۱۵۰ میلیارد دلار در مراکز داده را همراه دارد — ممکن است تعهدات زیست‌محیطی شرکت را تضعیف کند.
این اختلاف‌نظر داخلی نشان می‌دهد که موضوعات فراتر از شرایط خط مقدم انبارهاست و به سیاست‌گذاری‌های فناوری، مدیریت انرژی و اولویت‌های سرمایه‌گذاری شرکت نیز مربوط می‌شود. کارکنان فعال خواهان تضمین‌هایی هستند که مصرف انرژی مراکز داده را به منابع تجدیدپذیر مرتبط کنند و شفافیتی دربارهٔ ردپای کربنی پروژه‌های بزرگ ایجاد شود.
مطالبات مشخص کارگران درباره هوش مصنوعی و مراکز داده
کارکنان خواستار چند اصل اساسی شده‌اند: تامین انرژی مراکز داده از منابع تجدیدپذیر، تشکیل کمیته‌های کارگری برای نظارت بر تصمیم‌گیری‌های مرتبط با هوش مصنوعی و تضمین‌هایی مبنی بر اینکه ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی برای نظارت جمعی، اعمال خشونت یا اخراج‌های گسترده به‌کار گرفته نخواهند شد. این خواسته‌ها ترکیبی از نگرانی‌های اخلاقی، حقوق کار و پایداری زیست‌محیطی را دربرمی‌گیرند و منعکس‌کنندهٔ تغییر انتظارات کارگران حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای نسبت به نقش فناوری در محیط‌های کاری مدرن است.
در مقابل، شرکت‌ها به‌ویژه غول‌های فناوری ادعا می‌کنند که هوش مصنوعی و اتوماسیون می‌توانند ایمنی را افزایش دهند، از ریسک‌های فیزیکی بکاهند و بهره‌وری را بالا ببرند؛ اما این ادعاها زمانی پذیرفتنی‌اند که همراه با چارچوب‌های شفاف حاکمیتی، ارزیابی اثرات اجتماعی و مکانیسم‌های مشارکتی برای نیروی کار باشند.
مسائل مرتبط با قراردادها و همکاری با نهادهای دولتی
در ایالات متحده، فعالان در خارج از سایت‌های شرکتی اعتراضاتی علیه قراردادهای آمازون با U.S. Immigration and Customs Enforcement (ICE) برگزار کردند. معترضان خواستار توقف ارائهٔ سیستم‌هایی هستند که ممکن است امکان بازپس‌فرستی یا اخراج افراد را تسهیل کنند. این اعتراضات همواره نشان داده‌اند که مشارکت‌های شرکتی با نهادهای مهاجرتی و اجرای قانون می‌تواند تبدیل به یک مسئله حقوق بشری و اخلاقی شود که نگرانی‌های عمومی و کارکنان شرکت را به‌طور همزمان فعال می‌کند.
در کنار این موضوع، در کانادا اعتراضات پس از بسته شدن مراکز توزیع در کبک که منجر به از دست رفتن هزاران شغل شد، شدت گرفت و اتحادیه‌ها فراخوان تحریم و بایکوت را مطرح کردند. سایر نقاط بحرانی گزارش‌شده عبارت بودند از استرالیا، اندونزی، تایوان، نپال، برزیل، بنگلادش، کلمبیا، دانمارک، بریتانیا و آفریقای جنوبی. این فهرست نشان می‌دهد که مسائل مربوط به زنجیرهٔ تأمین، حقوق کار و سیاست انرژی می‌توانند به سرعت از مرزهای ملی فراتر روند و به یک موضوع جهانی تبدیل شوند.
آیا این اعتراض‌ها تغییرات سیاستی را به دنبال خواهد داشت؟
پاسخ به این پرسش هنوز روشن نیست؛ اما جمعه سیاه ۲۰۲۵ نشان داد که آمازون تحت فشار هماهنگ و هم‌زمانی قرار گرفته است که پیش‌تر در این مقیاس دیده نشده بود. احتمال دارد که ترکیبی از فشارهای عمومی، درخواست‌های کارکنان و نظارت قانون‌گذاران، شرکت را مجبور به بازنگری در برخی سیاست‌های داخلی کند؛ به‌ویژه در حوزه‌های ایمنی محیط کار، حاکمیت هوش مصنوعی، سیاست‌های انرژی و قراردادهای با نهادهای اجرایی.
از منظر راهبردی، تحقق تغییر مستلزم چند عامل کلیدی است: پایداری سازماندهی کارگری، رسانه‌ای شدن مسائل برای ایجاد فشار افکار عمومی، و ورود سیاست‌گذاران برای تنظیم مقرراتی که حقوق کار، حریم خصوصی و پایداری انرژی را به‌طور همزمان مدنظر قرار دهند. در غیر این صورت، ممکن است شرکت به اصلاحات جزئی بسنده کند که نتوانند انتظارات کارگران و جامعه را به‌طور کامل برآورده سازند.
پیامدهای احتمالی برای زنجیره‌های تأمین و مصرف‌کنندگان
اگر اعتصابات و اعتراضات بتوانند انتظارات کارگران را به سیاست‌های شرکت تحمیل کنند، ممکن است شاهد بازطراحی برخی فرایندها در زنجیره تأمین باشیم: کاهش فشارهای عملکردی نامعقول، سرمایه‌گذاری در تجهیزات ایمنی، بازنگری در اهداف تولیدی و شفافیت بیشتر در نحوهٔ استفاده از هوش مصنوعی برای مدیریت نیروی کار. از سوی دیگر، هرگونه افزایش هزینه‌های عملیاتی ناشی از تطابق با استانداردهای جدید می‌تواند به‌تدریج بر قیمت‌ها و مدل‌های خدمت‌رسانی شرکت تأثیر بگذارد؛ لذا مصرف‌کنندگان نیز ممکن است در کوتاه‌مدت و بلندمدت تغییراتی را تجربه کنند.
در مجموع، جنبش‌های کارگری که حول محور شرکت‌های فناوری و لجستیک شکل می‌گیرند، توانایی ایجاد تغییر در سطح سیاست‌ها و شیوهٔ کسب‌وکارها را دارند؛ اما مسیر تأثیرگذاری آن‌ها وابسته به دوام سازماندهی، همبستگی بین‌المللی و ظرفیت به‌کارگیری مصالح عمومی و حقوقی است.
نهایتاً، جمعه سیاه ۲۰۲۵ تصویری از شرکتی را نشان داد که برای نخستین‌بار با فشار هماهنگ و فرامرزی‌ای مواجه شده است که تمام ابعاد عملیات آن — از انبار تا مرکز داده و دفتر مرکزی — را مورد سوال قرار می‌دهد. آیا این فشارها به مجموعه‌ای از تغییرات ساختاری و سیاستی منجر خواهند شد یا صرفاً به واکنش‌های مقطعی و اعلامیه‌های عمومی ختم می‌شوند، موضوعی است که در هفته‌ها و ماه‌های پیش رو روشن‌تر خواهد شد.
منبع: smarti
ارسال نظر