پتانسیل داروهای ضد پیری رپامایسین و متفورمین در افزایش طول عمر انسان

دهه‌ها است که دانشمندان و متخصصان سلامت به دنبال راه‌هایی مؤثر برای افزایش طول عمر انسان بوده‌اند. یکی از روش‌های پُر بحث، کاهش کالری مصرفی بدون ایجاد سوء تغذیه است که در حیوانات آزمایشگاهی تأثیر چشمگیری در افزایش طول عمر نشان داده است؛ با این حال، پیروی از چنین رژیم‌های سخت‌گیرانه‌ای برای بیشتر مردم عملی و پایدار نیست. به همین دلیل پژوهشگران به دنبال جایگزین‌هایی هستند که بتوانند نتایج مشابه مداخلات رژیمی را با سهولت بیشتر برای انسان‌ها فراهم کنند.

تحقیقات جدید از دانشکده علوم زیستی دانشگاه ایست آنگلیا در بریتانیا، اطلاعات امیدوارکننده‌ای درباره جستجوی داروهای مؤثر برای افزایش طول عمر ارائه داده است. پژوهشگران در این مطالعه، دو داروی شناخته‌شده و مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا یعنی رپامایسین و متفورمین را بررسی کردند تا دریابند آیا این داروها می‌توانند اثرات مشابه کاهش کالری را در بهبود طول عمر ایجاد کنند. مطالعات پیشین نشان داده بودند که این ترکیبات می‌توانند عمر موش‌ها را تا ۳۰ درصد افزایش دهند و از این رو به‌عنوان داروهای ضد پیری مورد توجه قرار گرفته‌اند.

رپامایسین که نخستین بار در دهه ۱۹۷۰ از باکتری‌های خاک جزیره ایستر استخراج شد، یکی از ارکان درمان‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی برای بیماران پیوند عضو است. این دارو با مهار مسیر سلولی mTOR، به سلول‌ها پیام می‌دهد که منابع را همانند شرایط کمبود مواد مغذی حفظ کنند. در مقابل، متفورمین یک مشتق مصنوعی از گیاه لیلاک فرانسوی است و به طور گسترده برای کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود.

برای بررسی اثرات گسترده‌تر این داروها بر پیری، تیم تحقیقاتی هزاران مقاله علمی را مورد ارزیابی قرار داد و نهایتاً در یک متاآنالیز، ۱۶۷ مطالعه شامل هشت گونه جانوری از جمله ماهی و نخستی‌سانان را تحلیل کرد. نتایج تحلیل نشان داد که کاهش کالری همچنان مؤثرترین روش برای افزایش طول عمر است. رپامایسین عنوان دومین داروی پُراهمیت را به‌دست آورد و تأثیر متفورمین در این زمینه نسبتاً محدود بود.

نکته قابل توجه اینکه بسیاری از نتایج مثبت عمدتاً در جوندگان مشاهده شده است؛ اگرچه این حیوانات از نظر ژنتیکی به انسان نزدیک هستند اما تفاوت‌های زیستی قابل‌توجهی بین آن‌ها وجود دارد. بنابراین تعمیم این یافته‌ها به سلامت انسان نیازمند دقت و خوش‌بینی محتاطانه است.

با وجود پتانسیل رپامایسین، این دارو خطراتی نظیر تضعیف سیستم ایمنی را نیز به همراه دارد. هم‌اکنون پژوهشگران در حال بررسی هستند که آیا استفاده از دوزهای پایین‌تر می‌تواند مزایای ضد پیری را بدون لطمه به ایمنی بدن ایجاد کند یا خیر. نتایج مطالعات بالینی اولیه روی انسان‌ها نشان می‌دهد که دوزهای کم رپامایسین احتمالاً به افزایش طول عمر کمک می‌کند، اما برای اثبات قطعی این موضوع به تحقیقات بلندمدت نیاز است.

در مجموع، استفاده از داروهایی مانند رپامایسین و متفورمین چشم‌اندازی نویدبخش در پژوهش‌های افزایش طول عمر و سالمندی است. اگرچه کاهش کالری هنوز مؤثرترین استراتژی شناسایی‌شده باقی مانده، اما مصرف هدفمند داروهای اثبات‌شده می‌تواند مسیر دستیابی به مداخلات عملی‌تر و قابل دسترس‌تر را هموار کند. با پیشرفت مطالعات انسانی، کارشناسان نسبت به تأثیر بالقوه این درمان‌ها در آینده سالمندی سالم همچنان امید دارند.