9 دقیقه
یک مطالعه گسترده در ایالات متحده نشان میدهد که مصرف سیگار الکترونیکی (ویپ) با احتمال بیشتری برای ابتلا به پریدیابت همراه است و افرادی که همزمان ویپ و سیگارهای قابل احتراق مصرف می‌کنند (مصرف دوگانه) بالاترین ریسک را دارند. محققان بیش از 1.2 میلیون نقطه‌داده از یک نظرسنجی تلفنی سازمان CDC را تحلیل کردند تا ارتباط بین استفاده از محصولات نیکوتینی و وضعیت افزایش‌یافته قند خون — که میتواند پیش‌درآمد دیابت نوع 2 باشد — را بررسی کنند. این تحلیل، ضمن شناسایی الگوهای جمعیتی، پیامدهای بالقوه سلامت عمومی را نیز برجسته میکند.
طراحی مطالعه و زمینه علمی
پریدیابت وضعیتی است که سطح گلوکز خون بالاتر از محدودهٔ طبیعی است اما هنوز به آستانه‌ای نرسیده که تشخیص دیابت نوع 2 داده شود. از منظر بالینی این مرحله مهم است زیرا نشاندهندهٔ ریسک افزایش‌یافته ابتلا به عوارض قلبی-عروقی، بیماری‌های کلیوی و آسیب‌های عصبی در آینده است؛ ضمن اینکه در بسیاری از موارد می‌توان با مداخلات رفتاری و دارویی آن را معکوس یا کند کرد.
این مطالعه توسط سولاکشان نیوپان و همکارانش در دانشگاه جورجیا انجام شد و براساس دادههای جمع‌آوری‌شده توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) تنظیم شد. مجموعه داده شامل بیش از 1.2 میلیون پاسخ به یک نظرسنجی تلفنی بود که خوداظهاری در مورد مصرف سیگار الکترونیکی، تنباکوی قابل احتراق یا مصرف همزمان هر دو را شامل می‌شد. محققان با استفاده از این داده‌ها، پس از تعدیل برای کوواریته‌هایی مانند سن، جنس، نمایه توده بدنی (BMI)، نژاد/اقلیت‌های قومی و شاخص‌های اجتماعی-اقتصادی که در دسترس بودند، ارتباطات بین الگوهای مصرف نیکوتین و فراوانی پریدیابت یا دیابت را برآورد کردند. مطالعه در سال 2025 در نشریه AJPM Focus منتشر شده است و بدنهٔ شواهد را در زمینهٔ تأثیرات فراتر از ریهٔ ویپ تقویت میکند.
یافته‌های کلیدی و نتایج عددی
پس از کنترل برای متغیرهای قابل دسترس، تیم تحقیق دریافت که کسانی که صرفاً از سیگار الکترونیکی استفاده می‌کنند حدود 7٪ احتمال بیشتری برای داشتن پریدیابت نسبت به افراد غیرمصرفکننده (نورسکیرز) دارند. پژوهشگران این افزایش نسبی را به یک مقدار مطلق نیز تبدیل کردند: تقریباً 7,000 مورد اضافی پریدیابت در میان هر یک میلیون مصرفکنندهٔ سیگار الکترونیکی در ایالات متحده. این ترجمهٔ نسبی به مطلق کمک میکند تا بار بالقوهٔ سلامت عمومی بهتر درک شود، هرچند همواره باید تفاوت بین ارتباط و علیت را در نظر گرفت.
برای مصرفکنندگان انحصاری تنباکوی قابل احتراق — مانند سیگار یا سیگار برگ — خطر نسبی پریدیابت بزرگ‌تر گزارش شد و تقریباً 15٪ بالاتر از افراد غیرمصرفکننده بود. بیشترین ریسک مرتبط با وضعیت پیش‌دیابتی در بین افرادی دیده شد که به‌صورت همزمان ویپ می‌کردند و سیگار می‌کشیدند: مصرف دوگانه با افزایش نسبی حدود 28٪ در مقایسه با افراد غیرمصرفکننده همراه بود. این تفاوت‌ها نشان میدهد که ترکیب مسیرهای مواجهه با نیکوتین و ترکیبات آئروسلی ممکن است اثرات ترکیبی یا افزاینده‌ای بر متابولیسم داشته باشد.
هنگام بررسی دیابت تشخیصی نیز، مصرفکنندگان دوگانه خطر افزایش‌یافته‌ای نشان دادند — حدود 9٪ بالاتر از افراد غیرسیگاری. در مقایسه، مصرفکنندگان انحصاری محصولات قابل احتراق دارای حدود 7٪ افزایش خطر دیابت تشخیصی بودند. این نتایج، هرچند نسبتاً متواضع از نظر درصد، در سطح جمعیت میتوانند منجر به بار بیماری قابل‌توجهی شوند، خصوصاً اگر روند افزایش مصرف ویپ در گروههای جوان‌تر ادامه یابد.
تحلیل‌های زیرگروهی همچنین الگوهای پیچیده‌تری را آشکار کرد: مصرفکنندگان سیگار الکترونیکی با اضافه‌وزن یا چاقی به نسبت کسانی با نمایه توده بدنی پایین‌تر، ریسک پریدیابت بیشتری داشتند؛ که این نشاندهندهٔ تعامل بین وضعیت بدن و تأثیرات متابولیک مصرف نیکوتین است. علاوه بر این، مطالعه اختلافات نژادی و قومی را برجسته کرد: پاسخ‌دهندگان هیسپانیک، سیاه‌پوست و آسیایی نسبت به پاسخ‌دهندگان سفیدپوست در همان مجموعه داده، افزایش خطر بیشتری را مرتبط با ویپ تجربه کردند؛ موضوعی که میتواند منعکس‌کنندهٔ تفاوت‌های ساختاری، دسترسی به مراقبت و الگوهای مصرف باشد.
محدودیت‌ها و تفسیر
نویسندگان بر احتیاط در برداشت علیتی تأکید دارند. این یک تحلیل مشاهدهای مبتنی بر دادههای خوداظهاری است و در یک بازهٔ زمانی نسبتاً کوتاه انجام شده، بنابراین نمیتواند اثبات کند که ویپ علت پریدیابت است. احتمال وجود علل معکوس (برای مثال فردی که در معرض خطر متابولیک است ممکن است برای کاهش سیگار به ویپ روی آورده باشد) یا وجود عوامل مخدوش‌کنندهٔ باقیمانده—مانند فشارهای اجتماعی-اقتصادی، الگوی مصرف الکل، رژیم غذایی، سطح فعالیت بدنی یا دسترسی به خدمات بهداشتی—که همزمان با مصرف نیکوتین و خطر متابولیک مرتبط‌اند، نباید کنار گذاشته شود.
نیوپان در تفسیر نتایج افزود: "مصرف سیگار الکترونیکی به‌تنهایی احتمال پریدیابت را بالا می‌برد و مصرف دوگانه ریسک بیشتری به همراه دارد. این مطالعه هشدار میدهد که مصرف همزمان چند نوع محصول نیکوتینی میتواند آسیب تجمعی داشته باشد." او همچنین تأکید کرد که عوامل اجتماعی و اقتصادی میتوانند هم الگوهای مصرف و هم وضعیت متابولیک را شکل دهند و باید در تحلیل‌های آینده با دادههای بهتر و متغیرهای کنترلی دقیق‌تر بررسی شوند.
اتکا به خوداظهاری برای تعیین تشخیص بیماری و رفتار مصرفی از دیگر محدودیت‌های مهم است؛ سوگیری یادآوری، گزارش اجتماعی‌پسند و خطای اندازهگیری میتوانند جهت و بزرگی اثر را تغییر دهند. علاوه بر این، نظرسنجی‌های تلفنی ممکن است در معرض سوابق پاسخ‌دهی نابرابر قرار گیرند (nonresponse bias) که بازنمونه‌گیری جمعیت را متاثر می‌سازد. از سوی دیگر، اندازهٔ بسیار بزرگ نمونه قوت آماری بالایی فراهم می‌آورد و امکان کشف الگوهای نسبتا کوچک ولی معنی‌دار را میدهد که در نمونه‌های کوچک‌تر قابل مشاهده نیستند.
پیامدها برای سلامت عمومی و جهت‌گیری تحقیقات آینده
این نتایج به بدنهٔ روزافزون شواهدی می‌پیوندد که نشان میدهد ویپ میتواند اثراتی فراتر از دستگاه تنفسی داشته باشد و شاخص‌های متابولیک را تحت‌تأثیر قرار دهد. در حالی که برخی از کمپین‌ها و تولیدکنندگان ویپ آن را بهعنوان جایگزینی با ریسک کمتر برای سیگار سنتی مطرح می‌کنند، شواهد جدید نشان میدهد که این دستگاه‌ها ممکن است مخاطرات متابولیک و التهاب سیستمیک ایجاد کنند که در طول زمان به بار بیماری و هزینه‌های سلامت منجر شود.
تحقیقات بعدی باید با طراحی‌های قوی‌تر دنبال شوند: مطالعات طولی که در آن‌ها اندازهگیریهای بیوشیمیایی متوالی مانند HbA1c، گلوکز ناشتا و بیومارکرهای مواجهه با نیکوتین (مانند کُرتینین نیکوتین یا کدینین سیگاری) ثبت شوند تا علیت و رابطه دوز-پاسخ روشن‌تر شود. مطالعات مکانیکی و مدلهای حیوانی میتوانند مکانیزم‌هایی مانند مقاومت انسولینی القاشده توسط نیکوتین، استرس اکسیداتیو، التهاب مزمن و اثرات ترکیبات افزودنی و طعم‌دهنده‌ها بر سلول‌های بتا پانکراس را بررسی کنند. همچنین مطالعات کنترل‌شده تصادفی که مداخلات ترک یا تغییر الگوی مصرف را ارزیابی می‌کنند میتوانند کمک کنند تا پیامدهای بالینی توقف یا تعویض محصولات نیکوتینی بهتر شناخته شود.
از منظر سیاستگذاری، این یافتهها میتواند بر پیامهای کاهش آسیب، مقررات مربوط به طعم‌دهنده‌ها، اطلاع‌رسانی عمومی و برنامههای ترک دخانیات تأثیر بگذارد. مداخلات هدفمند برای گروههای پرخطر (مثلاً کسانی که اضافه‌وزن دارند یا از چند محصول نیکوتینی استفاده می‌کنند) و اقداماتی برای برخورداری برابر از خدمات پیشگیری و درمان میتواند بار بیماری را کاهش دهد. به‌علاوه، جمع‌آوری دادههای دقیق‌تر در مورد شدت و مدت تماس با ویپ و ترکیبات شیمیایی موجود در آئروسل‌ها برای سیاست‌گذاران و محققان حیاتی خواهد بود.
دیدگاه کارشناسان
دکتر لورا مندس، اپیدمیولوژیست سلامت عمومی (نمونه ای جهت اظهار نظر)، می‌گوید: "این مطالعهٔ گسترده پرچم‌های هشداردهندهٔ مهمی را بالا می‌برد. حتی اگر برخی شواهد نشاندهندهٔ کاهش خطرات تنفسی برای گروهی از کاربران ویپ نسبت به سیگار سنتی باشد، باید به پیامدهای سیستمیک و متابولیک نیز توجه شود. در معاینات بالینی، پرسش دربارهٔ همهٔ محصولات نیکوتینی ضروری است و برای تدوین پیامهای کاهش آسیب، سیاست‌گذاران باید این شواهد نوظهور را در نظر بگیرند."
متخصصان بالینی و پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که پزشکان هنگام بررسی ریسک متابولیک بیماران، الگوی کامل مصرف نیکوتین — شامل ویپ، سیگار سنتی، تنباکوی جویدنی و سایر محصولات — را مستندسازی کنند و در صورت لزوم مشاوره و برنامههای ترک را ارائه دهند. این رویکرد جامع میتواند به شناسایی افراد در معرض ریسک زودهنگام و اعمال مداخلات پیشگیرانه کمک کند.
نتیجه‌گیری
تحلیل دادههای نظرسنجی CDC نشان میدهد که استفاده از سیگار الکترونیکی با افزایش اندکی در احتمال پریدیابت مرتبط است و ترکیب ویپ با سیگار سنتی (مصرف دوگانه) با افزایش قابل‌توجه‌تری در ریسک همراه است. با وجود محدودیت‌های طراحی مشاهدهای و اتکا به گزارش خودی شرکت‌کنندگان، این نتایج نشان میدهد که اثرات ویپ فقط به ریه محدود نیست و پیامدهای متابولیک احتمالی میتواند اهمیت مطالعات طولی و مکانیکی بیشتری را در این حوزه توجیه کند. برای حفاظت از سلامت عمومی، پیام‌رسانی، سیاستگذاری و مراقبت بالینی باید پیامدهای بالقوهٔ متابولیک مصرف ویپ را در نظر بگیرند؛ به‌ویژه در میان کسانی که از محصولات متعدد نیکوتینی استفاده می‌کنند یا دارای اضافه‌وزن هستند. در نهایت تحقیقات آینده باید به‌صورت هدفمند به پرسش‌های علیت، مکانیسم و مداخلات بالینی پاسخ دهند تا سیاست‌ها و راهنمایی‌های مبتنی بر شواهد تقویت شوند.
منبع: sciencealert
ارسال نظر