10 دقیقه
حرکت TSMC به سمت تولید در گره 2 نانومتری دیگر آن وحشت قیمتگذاری که برخی پیشبینی میکردند نیست. گزارشهای اخیر نشان میدهد قیمت ویفرهای N2 تنها حدود 10–20٪ بالاتر از ویفرهای 3 نانومتری خواهد بود — اما یک نکته مهم وجود دارد: خود TSMC هم قیمت خانواده 3 نانومتری را بالا برده است که باعث کاهش نسبی تفاوت میان نسلها شده است.
چرا افزایش قیمت 2 نانومتری کمتر به چشم میآید
در ابتدا شایعاتی مطرح شده بود که ویفرهای 2 نانومتری ممکن است تا 50٪ گرانتر شوند و این موضوع نگرانی درباره افزایش چشمگیر قیمت گوشیها و لپتاپها را به همراه داشت. تصویر فعلی نرمتر است: انتظار میرود ویفرهای N2 خودشان در حدود 30,000 دلار به ازای هر ویفر باشند، اما همزمان TSMC لیست قیمت نسخههای N3 را افزایش داده است. با گرانتر شدن 3 نانومتریها، فاصله نسبی بین نسلها کوچکتر به نظر میآید — طوری که از لحاظ درصدی، 2 نانومتری به نظر مقرونبهصرفهتر میرسد، هرچند هزینه مطلق هنوز بالا است.
اعدادی که اهمیت دارند
- ویفرهای N2 (2 نانومتر): حدود 30,000 دلار به ازای هر ویفر.
- ویفرهای N3P (3 نانومتر عملکردی): گزارشها نزدیک به 27,000 دلار به ازای هر ویفر.
- ویفرهای N3E (3 نانومتر بهبود یافته): گزارشها نزدیک به 25,000 دلار به ازای هر ویفر.
این افزایش قیمت در خانواده 3 نانومتری باعث شده اختلاف بین N2 و N3 در بسیاری از موارد در محدوده 10–20٪ قرار گیرد — نه به این دلیل که N2 ناگهان ارزانتر شده، بلکه به این دلیل که N3 گرانتر شده است.
پیامدها برای تولیدکنندگان تراشه و خریداران
سازندگان تراشه مانند Qualcomm، MediaTek و اپل از پذیرندگان اولیه گرههای پیشرفته بودهاند. برای مثال، گزارشها نشان میدهد کوالکام برای نسل بعدی پرچمدار اسنپدراگون خود به سمت N2 حرکت میکند، در حالی که گذار قبلی از 4 نانومتر به 3 نانومتر در برخی طراحیها تا حدود 24٪ افزایش هزینه داشته است. وقتی هزینه ویفر افزایش مییابد، تولیدکنندگان چند گزینه پیش رو دارند: خود هزینه را تحمل کنند، آن را به سازندگان دستگاه (OEMها) منتقل کنند، یا تلاش کنند با تمرکز روی دستگاههای با حاشیه سود بالاتر، افزایش هزینه را جبران کنند.
تصور کنید یک گوشی پرچمدار: ویفرها تنها یکی از مؤلفههای هزینه کل هستند، اما از گرانترین آنها به شمار میآیند. حتی افزایشهای نسبتاً کوچک در قیمت ویفر میتواند از مسیر حاشیه سود، بودجه تحقیق و توسعه، و در نهایت قیمتگذاری نهایی مصرفکننده عبور کند — اگر شرکتها تصمیم بگیرند حاشیهها را محافظت کنند.
زمانبندی و نقشه راه صنعت
انتظار میرود N2 TSMC در نیمه دوم سال 2025 به تولید انبوه برسد. برخی مشتریان از پیش برنامهریزیهای محصول خود را حول N2P و دیگر واریانتهای خانواده 2 نانومتری بچینند. همزمان، TSMC به توسعه گرههای آینده و گسترش کارخانهها در نقاط مختلف جهان ادامه میدهد؛ این تحولات نقش مهمی در شکلدهی عرضه و دینامیک قیمتها در سالهای آتی خواهند داشت.
چه کسانی اولین ضربه را حس میکنند؟
فروشندگان SoC با حجم بالا در موبایل و سازندگان الکترونیک مصرفی پرچمدار سریعترین اثرات را خواهند دید. اما تأثیرات پاییندستی میتواند به قطعات پیسی، شتابدهندههای ابری و هر محصولی که نیازمند چگالی و بهبود مصرف انرژی در لبههای فناوری است گسترش یابد. به عبارت دیگر، فناوریهای پیشرفته فقط برای تلفن همراه نیستند؛ مرکز دادهها، هوش مصنوعی و تجهیزات شبکه نیز تحت تأثیر قرار میگیرند.
عوامل فنی که هزینه ویفر را شکل میدهند
قیمت یک ویفر فراتر از صرفاً مواد خام یا اندازه فیزیکی آن است. چند عامل فنی کلیدی وجود دارد که هزینه نهایی را تعیین میکنند:
- تعداد مراحل لیتوگرافی EUV: هرچه الگوگذاری پیچیدهتر و تعداد پاسهای EUV بالاتر باشد، زمان ماشین و هزینه تجهیزات افزایش مییابد.
- ماسکهای چندلایه و هزینه Reticle: گرههای پیشرفته نیازمند مجموعههای ماسک پیچیده با هزینه بالا هستند که باید بین تولیدهای آتی تسهیم شوند.
- بازده (Yield): در مراحل اولیه یک گره جدید، بازده کمتر است و تعداد تراشههای قابلاستفاده از هر ویفر پایینتر؛ این موضوع هزینه مؤثر هر تراشه را بالا میبرد تا زمانی که فرآیند تثبیت شود.
- هزینه سرمایه و استهلاک Fabs: سرمایهگذاری در کارخانهها، تجهیزات EUV، و زیرساختهای پاکسازی روزآمد هزینههای ثابتی ایجاد میکند که باید توسط هر ویفر پوشش داده شود.
- تحقیق و توسعه و هزینههای طراحی: توسعه یک گره جدید سالها و میلیاردها دلار سرمایه لازم دارد؛ این هزینهها نیز در قیمتگذاری منعکس میشوند.
بنابراین وقتی میگوییم N2 حدود $30,000 برای هر ویفر است، داریم تمام این مولفهها را یکجا میبینیم: تکنولوژی پیچیدهتر، سرمایه بالاتر و تلاش برای رسیدن به بازده مناسب.
چگونه شرکتها با این تغییرات کنار میآیند؟
بازیگران مختلف در زنجیره ارزش رویکردهای متفاوتی اتخاذ میکنند:
- تراشهسازها (Foundry clients): برخی هزینه را تحمل میکنند تا از مزیت عملکرد و مصرف انرژی برخوردار شوند؛ برخی دیگر آن را به سازندگان دستگاه منتقل میکنند.
- سازندگان دستگاه (OEM ها): بسته به قدرت برند و استراتژی قیمتگذاری، ممکن است قیمت مصرفکننده را کمی بالا ببرند یا مدلهای متنوعتری عرضه کنند (مثلاً نسخه پایه با قطعات ارزانتر و نسخه پرو با N2).
- طراحان SoC: تلاش میکنند با بهینهسازی طراحی، چگالی منطقی و بستهبندیهای نوین (مانند چیپلتها یا بستهبندی چندچیپ) هزینه سرانه را کاهش دهند.
- بازارهای جانبی: تامینکنندگان تجهیزات، شرکتهای IP، و پشتیبانان نرمافزاری هم کوشش میکنند با ارائه محصولات ارزشافزوده، هزینه کلی توسعه را برای مشتریان پایین آورند.
یک استراتژی که بیشتر شرکتها دنبال میکنند، تقسیمبندی خط تولید است: نگه داشتن بخشی از محصول در نسلهای قبلی برای حفظ حاشیه سود و استفاده از نسل جدید در محصولات پریمیوم که مشتریان حاضرند بیشتر برایش بپردازند.
آیا مصرفکنندگان قیمت زیادی خواهند دید؟
پاسخ کوتاه: احتمالا نه بهصورت یکباره و قابلتوجه، اما تغییراتی محسوس ممکن است رخ دهد. ویفر تنها بخشی از قیمت نهایی دستگاه است؛ هزینههای قطعات دیگر، مونتاژ، توزیع، بازاریابی و رقابت بازار هم نقش دارند. شرکتها گاهی ترجیح میدهند به جای افزایش قیمت برای تمامی مدلها، طیف محصولات را بازسازی کنند — نسخههای پایه با قیمت مشابه و نسخههای پریمیوم با قابلیتهای بیشتر و قیمت بالاتر.
در عین حال، برای کسانی که نیاز به بیشترین عملکرد و بهینهترین مصرف انرژی دارند — مراکز داده، شرکتهای هوش مصنوعی، و کاربران حرفهای — هزینههای بالاتر ممکن است زودتر نمود پیدا کند. در این بازارها هر درصد بهینهسازی مصرف انرژی یا افزایش تراکم منطقی میتواند به صرفهجویی میلیاردها دلاری منجر شود.
رقبا، ظرفیت و چشمانداز جهانی
TSMC در اکوسیستم تولید پیشرو است، اما رقابت از طرف سامسونگ، شرکتهای داخلی چین و توسعهدهندگان تجهیزات لیتوگرافی ادامه دارد. توسعه ظرفیت تولید در مناطق مختلف (آمریکا، اروپا، آسیا) و سیاستهای دولتها درباره حمایت از زنجیره تأمین نیمهرساناها، میتواند تعادل عرضه و تقاضا و به تبع آن قیمتها را در بلندمدت تحت تأثیر قرار دهد.
همچنین باید توجه داشت که نرخ سرمایهگذاری، نرخ بهبود بازده در گرههای جدید، و میزان تقاضای بازار برای محصولات مبتنی بر N2 — مثل گوشیهای پرچمدار، سرورهای هوش مصنوعی و شتابدهندههای ابری — همه با هم تعیینکننده چشمانداز قیمتی خواهند بود.
نکات کلیدی برای دنبالکنندگان صنعت
- عدم تمرکز صرف بر درصد افزایش: نگاه کنید به ترکیب هزینهها و نوع محصولات که از گره جدید بهره میبرند.
- پایداری بازده برای کاهش هزینه مؤثر: پیگیری گزارشهای بازده N2 در نسلهای اولیه مهم است.
- نقشه راه مشتریان بزرگ: تحلیل اینکه کوالکام، اپل و مدیاتک چگونه و با چه سرعتی به N2 مهاجرت میکنند، سیگنالهای مهمی برای بازار میفرستد.
- توزیع جغرافیایی ظرفیت: سیاستگذاریها و سرمایهگذاریهای جدید در ایجاد تعادل عرضه تأثیر دارد.
در مجموع، عنوان درصد افزایش بین 2 نانومتر و 3 نانومتر ممکن است کمتر از چیزی باشد که در ابتدا تصور میشد؛ اما صنعت هنوز با یک تغییر هزینهای معنیدار روبهرو است. شرکتها باید بین مزایای عملکردی و اقتصاد ویفرها تعادل برقرار کنند — و در نهایت مصرفکنندهها ممکن است شاهد تعدیلات قیمت ظریف اما پایدار در محصولات الکترونیکی باشند.
چند سناریوی محتمل برای سالهای آتی
برای درک بهتر، میتوان سه سناریوی کلی را متصور شد:
سناریوی محافظهکارانه
بازده N2 به تدریج بهبود مییابد اما هزینه ویفر بالا باقی میماند. شرکتها بخشی از تولید را روی 3 نانومتر نگه میدارند و محصولات پریمیوم نیروی محرکه اصلی پذیرش 2 نانومتری میشوند. اثر مستقیم روی قیمت مصرفکننده محدود خواهد بود اما محصولات پرچمدار گرانتر خواهند شد.
سناریوی تسریعشده
بازده سریعتر از انتظار افزایش مییابد، هزینههای تولید کاهش نسبی پیدا میکند و پذیرش N2 در طیف وسیعتری از محصولات رخ میدهد. این سناریو میتواند مزایای عملکردی و مصرف انرژی را برای تعداد بیشتری از محصولات قابلدسترس کند و فشار کمتری به قیمت عمومی وارد سازد.
سناریوی واکنشی بازار
افزایش تقاضا برای پردازشهای هوش مصنوعی و شتابدهندههای ابری باعث رقابت شدید بر سر ظرفیت میشود؛ قیمتها بالا میرود و اولویت با مشتریان با پرداخت بالاست. در این حالت برخی بازارها — مانند دیتاسنترها و هوش مصنوعی — هزینههای بالاتر را میپذیرند و بازار مصرفکننده با تأخیر و گزینش مواجه میشود.
کدام سناریو رخ میدهد؟ ترکیبی از همه اینها محتمل است و نقش سیاستها، سرمایهگذاریها و پیشرفتهای فنی در تعیین مسیر کلیدی خواهد بود.
منبع: wccftech
ارسال نظر