نقش حیوانات در تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری های مرتبط با ایمنی

افزایش چالش بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی

در چند دهه اخیر، شیوع بیماری‌هایی مانند آلرژی، آسم، اگزما و اختلالات خودایمنی با سرعت چشمگیری افزایش یافته است، به ویژه در جوامع پیشرفته و شهری. پژوهشگران علت‌های اصلی این روند را بررسی کرده‌اند و به یک ارتباط مهم رسیده‌اند: تماس منظم انسان با حیوانات و محیط‌های طبیعی آن‌ها می‌تواند نقش کلیدی در تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های ایمنی داشته باشد.

جوامع سنتی و اهمیت تماس میکروبی

یکی از مطالعات قابل توجه در این زمینه، مقایسه بین گروه‌های روستایی سنتی در ایالات متحده مانند جامعه آمیش و هوتریت است. هر دو گروه از لحاظ ژنتیکی شباهت‌هایی دارند و سبک زندگی سالمی را دنبال می‌کنند، اما تفاوت مهمی در تماس روزانه آن‌ها با حیوانات دیده می‌شود. کودکان آمیش که در مزارع و در کنار دام‌ها بزرگ می‌شوند، به طور معناداری کمتر به آلرژی و آسم مبتلا می‌شوند در حالی که کودکان هوتریت، به دلیل روش‌های کشاورزی صنعتی و فاصله از دام‌ها، بیش‌تر به این بیماری‌ها دچار می‌شوند. طبق نتایج منتشرشده در ژورنال Allergy، میزان بروز آسم و آلرژی در کودکان هوتریت چهار تا شش برابر کودکان آمیش است.

مکانیسم اصلی این پدیده، مرتبط با سلول‌های تنظیم‌کننده سیستم ایمنی به ویژه سلول‌های T تنظیمی است که نقش مهمی در کنترل واکنش‌های ایمنی دارند. تنوع گسترده میکروب‌های محیطی حیوانی در مزرعه به تنظیم بهتر ایمنی بدن کمک می‌کند و مقاومت علیه بیماری‌های ناشی از واکنش بیش از حد ایمنی را افزایش می‌دهد.

دیدگاه متخصصان: فواید فراتر از حیوانات مزرعه

تاثیرات مثبت تماس با حیوانات فقط به حیوانات مزرعه محدود نمی‌شود. دکتر جک گیلبرت، استاد دانشگاه کالیفرنیا، می‌گوید که بزرگ شدن در کنار حیوانات مزرعه می‌تواند خطر آسم و آلرژی را حدود 50 درصد کاهش دهد. حتی داشتن یک سگ خانگی نیز با کاهش ۱۳ تا ۱۴ درصدی این خطر همراه است که نشان‌دهنده نقش حیوانات خانگی در تقویت سلامت ایمنی است.

حیوانات چگونه بر سیستم ایمنی انسان تاثیر می‌گذارند؟

پژوهشگران دو نظریه اصلی برای توضیح ارتباط بین تماس با حیوانات و تکامل سیستم ایمنی مطرح کرده‌اند:

1. نظریه انتقال میکروبی

برخی متخصصان مانند دکتر ناسیا سفدر از دانشگاه ویسکانسین معتقدند که میکروب‌های مفید از حیوانات به انسان منتقل می‌شوند و میکروبیوم بدن انسان، به ویژه در روده و پوست، را غنی می‌سازند. این ایده حتی موجب شده صنعت خوراک حیوانات خانگی به تولید محصولات پروبیوتیک برای بهبود وضعیت میکروبی حیوانات و در نتیجه سلامت خانواده‌های انسان اقدام کند.

2. نظریه آموزش ایمنی

بعضی دیگر از جمله دکتر جک گیلبرت نظریه متفاوتی دارند و معتقدند این میکروب‌ها به طور دائمی بدن انسان را مستعمره نمی‌کنند، بلکه قرار گرفتن مکرر و کوتاه مدت در معرض میکروب‌های حیوانی، سیگنال‌های آشنا و مفیدی به سیستم ایمنی می‌دهد تا فعال و تنظیم شده باقی بماند؛ این سازگاری طی هزاران سال همزیستی انسان و حیوانات ایجاد شده و موجب توانایی سیستم ایمنی در تشخیص عوامل مضر واقعی از عوامل بی‌ضرر می‌شود.

مطالعه‌ای در نشریه Nature روی کولی‌های ایرلندی که با چندین حیوان زندگی می‌کنند نیز همین نظریه را تایید می‌کند. میکروبیوم روده این افراد بیشتر شبیه به جوامع پیشاصنعتی و شکارچی-گردآورنده است تا جوامع مدرن شهری و همین موضوع می‌تواند دلیل شیوع بسیار کم بیماری‌های خودایمنی مانند کرون، مولتیپل اسکلروزیس و لوپوس در این گروه‌ها باشد.

سبک زندگی مدرن و فرضیه کمبود میکروبی

نتیجه‌گیری اصلی این تحقیقات نشان می‌دهد زندگی بیش از حد استریل و شهری افراد، سیستم ایمنی بدن را از «آموزش» میکروبی مورد نیاز محروم می‌کند. متخصصان هشدار می‌دهند که کمبود مواجهه با میکروب‌های محیطی ناشی از رعایت افراطی بهداشت و دوری از طبیعت، می‌تواند از دلایل اصلی افزایش بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی در جوامع مدرن باشد.

برقراری دوباره تماس با دنیای میکروبی، چه از طریق کشاورزی، داشتن حیوانات خانگی، پیاده‌روی با سگ در پارک یا حتی تماس با خاک، می‌تواند محرک‌های مفیدی وارد بدن کند و احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند آسم و آلرژی و سایر اختلالات ایمنی را کاهش دهد.

نتیجه‌گیری

شواهد علمی جدید به وضوح نشان می‌دهند که تعامل با حیوانات، چه در زندگی روستایی سنتی و چه در نگهداری حیوانات خانگی در شهر، نقش مؤثری در تقویت و تعادل سیستم ایمنی دارد. با حرکت جوامع به سمت محیط‌های بیش از حد بهداشتی، ایجاد ارتباط معنادار با حیوانات و طبیعت می‌تواند راهبردی کلیدی برای مقابله با شیوع جهانی بیماری‌های مرتبط با ایمنی باشد. چه در روستا زندگی کنید یا در آپارتمان شهری، داشتن فضای مناسب برای حیوانات و تجارب طبیعی، می‌تواند سلامت فردی و عمومی را بهبود بخشد.