10 دقیقه
یافتههای جدید دانشگاه بیرمنگام نشان میدهد یک راهکار غذایی ساده میتواند آسیبهای عروقی کوتاهمدت ناشی از نشستن را کاهش دهد: مصرف مواد غذایی غنی از فلاوانول. در یک آزمایش کنترلشده، مردان جوان سالمی که پیش از دو ساعت نشستن بدون وقفه، یک نوشیدنی کاکائوی پرفلاوانول مصرف کردند، عملکرد رگهای خونیشان را حفظ کردند؛ در حالی که کسانی که نوشیدنی کمفلاوانول دریافت کردند، افت قابلتوجهی در عملکرد عروق نشان دادند.
چرا این موضوع اهمیت دارد: نشستن، رگها و خطر قلبی عروقی
رفتارهای کمتحرک در زندگی مدرن بسیار شایع است—رفت و آمد شهری، کارهای دفتری طولانی، پروازهای بلند و زمان طولانی تماشای صفحهنمایش در شب، همه جمع میشوند. برآوردها نشان میدهد بزرگسالان جوان به طور متوسط تقریباً شش ساعت در روز را در حالت نشسته میگذرانند و پژوهشها نشان میدهد نشستن طولانی عملکرد اندوتلیوم رگها را کاهش میدهد؛ معیاری که سلامت عروقی را منعکس میکند. حتی کاهشهای کوچک در عملکرد عروق از نظر بالینی اهمیت دارند: کارهای پیشین کاهش حدود 1٪ در گشادشدگی وابسته به جریان بازویی (FMD) را با تقریبا 13٪ افزایش خطر بروز بیماری قلبیعروقی آینده، از جمله حملات قلبی و سکتهها، مرتبط دانستهاند.
عملکرد اندوتلیال (که اغلب با FMD اندازهگیری میشود) نمایانگر توانایی رگها در گشاد شدن در پاسخ به افزایش جریان خون است. وقتی این پاسخ ضعیف میشود، شریانها کمتر قادر به تطابق با نیازهای متغیر بافتها هستند که این خود نشانگر پیری و اختلالات عروقی است. یافتن مداخلات در دسترس و کمخطر که بتواند اندوتلیوم را هنگام نشستنهای اجتنابناپذیر محافظت کند، میتواند در سطح جمعیتی خطر قلبیعروقی تجمعی را کاهش دهد. این مداخلهها میتوانند شامل تغییرات تغذیهای، مانند افزایش مصرف فلاوانولها، و یا ترکیب غذا و رفتار (مثلاً استراحتهای فعال کوتاه) باشند که ارزش بررسی بیشتر دارند.
مواد غذایی غنی از فلاوانول مانند کاکائو و چای ممکن است راهی ساده برای محافظت از قلب هنگام دورههای طولانی نشستن ارائه دهند.
طرح مطالعه: آزمایش اثر فلاوانولهای کاکائو در مقابله با دو ساعت نشستن
مطالعه که در Journal of Physiology منتشر شد، 40 مرد جوان سالم را جذب کرد که بر اساس ظرفیت قلبی–تنفسی در گروههای با آمادگی بدنی بالاتر و کمتر تقسیم شدند. هر شرکتکننده دو بار یک نشست دو ساعته بدون وقفه را پشت سر گذاشت؛ در هر مورد بهصورت تصادفی پیش از نشستن یا یک نوشیدنی کاکائوی پرفلاوانول (با مجموع 695 میلیگرم فلاوانول) یا یک نوشیدنی کنترل کمفلاوانول (با مجموع 5.6 میلیگرم فلاوانول) دریافت کردند. طراحی متقاطع و تصادفی این مطالعه امکان مقایسه درونی را افزایش داد و تا حدی متغیرهای فردی را کنترل کرد.
اندازهگیریهایی که قبل و بعد از دوره نشستن انجام شد شامل موارد زیر بود:
- گشادشدگی وابسته به جریان (FMD) در شریان فمورال سطحی و شریان براکیال
- نرخ برشی استراحت شریانی و جریان خون
- فشار خون سیستولیک و دیاستولیک
- اکسیژنرسانی عضلات پا
زنان از این آزمایش حذف شدند زیرا نوسانات هورمونهای جنسی طی سیکل قاعدگی میتواند پاسخهای عروقی را تغییر دهد؛ نویسندگان مطالعه توصیه کردند که مطالعات پیگیری برای بررسی اثرات در زنان و در وضعیتهای هورمونی مختلف انجام شود تا قابلیت تعمیم نتایج افزایش یابد.
یافتههای کلیدی: فلاوانولها از افت عملکرد عروقی ناشی از نشستن جلوگیری کردند
در حالت دریافت نوشیدنی کمفلاوانول، هم افراد با آمادگی بالاتر و هم با آمادگی کمتر، پس از دو ساعت نشستن کاهشهایی در FMD شریانهای بازو و پا نشان دادند. شرایط کمفلاوانول همچنین با افزایش فشار خون دیاستولیک، کاهش نرخ برشی و جریان خون و کاهش اشباع اکسیژن عضلات پا همراه بود—اینها نشانههایی هستند که نشان میدهند نشستن بدون وقفه دینامیک گردش خون را حتی در بزرگسالان جوان سالم به خطر میاندازد.
در مقابل، افرادی که نوشیدنی کاکائوی پرفلاوانول دریافت کردند، FMD در هر دو شریان بازو و پا حفظ شد و پس از دو ساعت نشستن کاهش معنیداری دیده نشد. این اثر محافظتی فارغ از سطح پایه آمادگی بدنی مشاهده شد که نشان میدهد فلاوانولهای رژیمی میتوانند سلامت عروقی را در طیف وسیعی از سطوح فعالیت پشتیبانی کنند. این نکته اهمیت دارد چون نشان میدهد حتی افراد بسیار فعال نیز در برابر اثرات ناگهانی و کوتاهمدت نشستن آسیبپذیرند و تغذیه میتواند نقش متمم داشته باشد.
دکتر کاترینا رندِیرو، نویسنده اصلی و استادیار علوم تغذیه، اشاره کرد: «چه پشت میز کار باشیم، چه پشت فرمان خودرو، در قطار یا روی مبل در حال خواندن یا تماشای تلویزیون؛ همه ما زمان زیادی را در حالت نشسته میگذرانیم... یافتن روشهایی برای کاهش تأثیر نشستنهای بدون وقفه بر سیستم عروقی میتواند به کاهش خطر بروز بیماریهای قلبیعروقی کمک کند.» این دیدگاه کاربردی روی اهمیت تلفیق راهکارهای رفتاری و تغذیهای برای حفاظت از سلامت عروق تأکید دارد.
همنویسنده، دکتر سام لوکاس افزود: «آزمایش ما نشان میدهد سطح بالاتر آمادگی بدنی از اختلال موقتی عملکرد عروقی ناشی از نشستن جلوگیری نمیکند اگر تنها نوشیدنی کمفلاوانول مصرف شود. مهم این است که پس از نوشیدنی پرفلاوانول، هم شرکتکنندگان با آمادگی بالاتر و هم کمتر، FMD خود را در همان سطح قبل از نشست دو ساعته حفظ کردند.» این نکته بهخصوص برای توصیههای عمومی و سیاستهای بهداشتی قابل توجه است، زیرا نشان میدهد ترکیب تغذیه و رفتار میتواند اثرات فوری بیتحرکی را کاهش دهد.
فلاوانولها چیستند و در کجا یافت میشوند؟
فلاوانولها زیرگروهی از پلیفنولها هستند—ترکیبات گیاهی با خواص آنتیاکسیدانی و نقش در مسیرهای سیگنالدهی سلولی. منابع غذایی رایج شامل کاکائو، سیب، آلو، توتها، مغزها و انواع چای سیاه و سبز است. فرآوری مواد غذایی بر محتوای فلاوانول تأثیر میگذارد: برخی روشهای تولید کاکائو و شکلات سطوح آن را کاهش میدهند، در حالی که محصولات ویژه یا روشهای پردازش ملایمتر میتوانند مقدار بیشتری از این ترکیبات را حفظ کنند. در عمل، انتخاب محصولات و روش تهیه میتواند تفاوت قابلتوجهی در دریافت فلاوانول ایجاد کند.
فلاوانولها به چندین مکانیسم احتمالی در محافظت عروقی کمک میکنند؛ از جمله بهبود تولید اکسید نیتریک در اندوتلیوم از طریق فعالسازی eNOS، کاهش استرس اکسیداتیو، مهار التهاب موضعی و بهبود پاسخ به نرخ برشی جریان خون. این مکانیسمها با هم میتوانند گشادشدگی رگ را تقویت کنند و پایداری عملکرد اندوتلیال را افزایش دهند که در نتیجه کاهش افت FMD در مواجهه با محرکهای منفی مانند عدم حرکت را توضیح میدهد.
السیو دانیله، دانشجوی دکتری مشارکتکننده در مطالعه، گزینههای عملی را چنین توضیح داد: «در واقع افزودن غذاهای پرفلاوانول به رژیم غذایی کار چندان دشواری نیست. محصولاتی از کاکائو در سوپرمارکتها و فروشگاههای سلامتی وجود دارند که با روشهایی پردازش شدهاند که سطوح فلاوانول را حفظ میکنند. اگر کاکائو مورد علاقه شما نیست، میوههایی مانند سیب، آلو و توتها، مغزها و چای سیاه و سبز همگی مواد رایج آشپزخانه هستند و به آسانی در دسترساند.» او همچنین اشاره کرد که انتخاب محصولات کمتر فرآوریشده یا بررسی برچسبهای تغذیهای میتواند در تضمین دریافت مناسب موثر باشد.
پیامدها و محدودیتها
این آزمایش نشاندهنده یک اثبات مفهوم است که دریافت حاد فلاوانول میتواند پیامدهای عروقی کوتاهمدت ناشی از نشستن بدون وقفه را کاهش دهد. از منظر سلامت عمومی، این یافتهها نشان میدهد راهکارهای تغذیهای میتوانند مکمل توصیههای رفتاری مانند استراحتهای منظم برای ایستادن یا پیادهروی کوتاه باشند تا عملکرد عروقی محافظت شود. استراتژیهای ترکیبی که تغییر رفتار و تغذیه را هدف قرار میدهند ممکن است بیشترین تأثیر را در کاهش خطرات تجمعی داشته باشند.
نکات احتیاطی مهم: این مطالعه تنها یک مواجهه حاد را در مردان جوان سالم آزمایش کرد. این تحقیق مزایای قلبیعروقی بلندمدت را اثبات نمیکند و همچنین تأثیر مشابه در زنان یا افراد دارای بیماریهای قلبیمتابولیک را تایید نمیکند. دوز، زمانبندی مصرف نسبت به دوره نشستن و تعامل با سایر غذاها یا داروها نیازمند بررسیهای بیشتر هستند. به علاوه، تفاوتهای فردی مانند رژیم پایه، وضعیت تغذیهای و ژنتیک میتواند پاسخ به فلاوانول را تغییر دهد، بنابراین مطالعات بزرگتر، طولانیتر و متنوعتر ضروریاند تا بتوان نتایج را به جمعیتهای گستردهتر تعمیم داد.
دیدگاه کارشناسان
«این نتایج امیدوارکننده است زیرا یک راه کمهزینه و کمخطر را برای کاهش تأثیر فوری نشستن بر عروق نشان میدهد»، میگوید دکتر آنا هررا، فارماکولوژیست بالینی و ارتباطگر علمی که در این مطالعه مشارکت نداشت. «اما فلاوانولها جایگزین حرکت نیستند. بهتر است آنها را بهعنوان مکملی در نظر بگیریم: وقتی نمیتوانید نشستن را قطع کنید مفیدند، اما در کنار فعالیت بدنی منظم و سایر عادات سالم بهترین اثر را دارند.» این توصیه محافظهکارانه تأکید میکند که تغذیه تنها یک بخش از مداخلات سلامت قلبی است و رفتار فعال باید اولویت داشته باشد.
نتیجهگیری
این مطالعه دانشگاه بیرمنگام بر شواهد رو به رشد افزوده است که فلاوانولهای رژیمی—از کاکائو، چای و برخی میوهها—میتوانند به صورت گذرا از عملکرد رگهای خونی در دورههای نشستن طولانی محافظت کنند. هرچند یافتهها امیدوارکنندهاند، اما گامهای اولیهاند: نتایج از این ایده پشتیبانی میکنند که رژیم غذایی و رفتار در کنار هم میتوانند فشار عروقی را کاهش دهند، اما مطالعات طولانیتر و متنوعتر لازم است تا این اثر به توصیههای بالینی قابل اتکا تبدیل شود.
نکات عملی: زمانی که دورههای طولانی نشستن اجتنابناپذیر است، در نظر داشته باشید مواد غذایی یا نوشیدنیهای پرفلاوانول را به برنامه روزانهتان اضافه کنید و تا حد امکان نشستن را با پیادهرویهای کوتاه یا ایستادن منظم شکسته و به حفظ سلامت قلبیعروقی بلندمدت کمک کنید. همچنین توجه به کیفیت محصولات کاکائویی و پرهیز از مصرف افراطی کالری یا شکر همراه با منابع فلاوانول اهمیت دارد؛ هدف دریافت ترکیبات فعال بیولوژیکِ مفید در قالب الگوی غذایی سالم است، نه افزایش مصرف محصولات پردازششده پرقند.
منبع: scitechdaily
نظرات
مهران
نکته ساده: فلاوانول میتونه کمک کنه اما جایگزین پیادهروی و استراحت فعال نیست، ترکیب تغذیه و رفتار منطقیتره، همین.
سفرلا
ایدهاش خوبه ولی یه کم اغراق به نظر میاد، مبنای بلندمدت لازم داریم. کاکائو+چیپس به عنوان راه حل؟ نه بابا، تعادل لازمه.
لابکور
تو آزمایشگاه هم دیدهم که یک مداخله تغذیهای کوتاهمدت گاهی جواب میده، اما نمونه بزرگتر و متنوعتر لازم داریم، مخصوصا زنان.
توربو
آیا این اثر طولانیمدت هم داره؟ یک نوشیدنی قبل از نشستن مداوم کافیه؟ یا فقط یه محافظ موقتِ؟ شک دارم...
فینبت
معقول هست، فلاوانولها یه کم کمک میکنن ولی خب حرکت هم لازمه، نمیشه تبلیغ کنیم که فقط بنوشید و بشینید
روداکس
واااای، جدی اینو گفتن؟ کاکائو قبل از دو ساعت نشستن میتونه رگهامو نجات بده؟ باید حتما امتحان کنم، الان میرم کاکائو بخرم!
ارسال نظر