دانش علمی پشت درختان انجیر جذب کننده کربن

دانش علمی درختان انجیر جذب‌کننده کربن

سال‌هاست که دانشمندان می‌دانند درختان به عنوان چاهک‌های طبیعی کربن عمل می‌کنند و دی‌اکسید کربن (CO2) را از اتمسفر جذب و برای رشد خود استفاده می‌کنند. اما پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند که بعضی گونه‌های درخت انجیر قادرند فراتر قدم بردارند؛ این درختان، کربن جوی را نه تنها به مواد آلی بلکه به ترکیبات معدنی پایدار مانند سنگ آهک نیز تبدیل می‌کنند.

مسیر اکسالات-کربنات؛ راز ذخیره‌سازی معدنی کربن

این گونه‌های خاص از درخت انجیر از فرآیندی شیمیایی به نام «مسیر اکسالات-کربنات» استفاده می‌کنند. ابتدا، CO2 جذب شده را به کریستال‌های اکسالات کلسیم تبدیل می‌نمایند. سپس، میکروب‌های خاک این کریستال‌ها را به کربنات کلسیم یا همان سنگ آهک تبدیل می‌کنند. سنگ آهک ماده‌ی بادوامی است که می‌تواند قرن‌ها در خاک باقی بماند و نسبت به مواد آلی، شیوه پایدارتر و مطمئن‌تری برای ذخیره کربن فراهم می‌آورد.

در مطالعه‌ای مشترک که با همکاری پژوهشگران بین‌المللی از جمله مایک رولی، بیوژئوشیمی‌دان دانشگاه زوریخ انجام شد، سه گونه درخت انجیر بومی منطقه سامبورو کنیا مورد بررسی قرار گرفت: Ficus wakefieldii ،Ficus natalensis و Ficus glumosa. در این میان، گونه Ficus wakefieldii بالاترین توانایی را در ذخیره‌سازی کربن به‌شکل کربنات کلسیم در تنه و پوست خود نشان داد.

تأثیرات بالقوه بر تغییرات اقلیمی و کشاورزی

یافته‌های این تحقیق می‌تواند تاثیر قابل توجهی در مقابله با تغییر اقلیم داشته باشد. بر خلاف کربن آلی که ممکن است با تجزیه مجدداً به جو بازگردد، کربنات کلسیم برای مدت طولانی در خاک باقی می‌ماند و راهکاری پایدار برای کاهش CO2 اتمسفر ارائه می‌دهد. به گفته دکتر رولی، «هرچند مسیر اکسالات-کربنات شناخته شده بود، اما اهمیت آن در ذخیره‌سازی بلندمدت کربن تا کنون به‌درستی درک نشده بود.»

اهمیت این گونه‌های انجیر وقتی بیشتر می‌شود که بدانیم آن‌ها نقش قابل توجهی در تأمین غذای جوامع محلی دارند. ترکیب این درختان با سیستم‌های جنگل‌زراعی می‌تواند چندین مزیت ایجاد کند: تأمین میوه، بهبود اراضی فرسوده و ذخیره‌سازی کربن هم به‌صورت آلی و هم معدنی. این نقش دوگانه، انجیرهای خاص را برای کشاورزی هوشمند اقلیمی و پروژه‌های جنگل‌کاری، به ویژه در مناطق فقیر و دارای خاک بازالتی مانند سامبورو کنیا، به گزینه‌ای ایده‌آل تبدیل می‌کند.

پیامدهای گسترده و چشم‌انداز آینده

اگر چه شرایط خشک سامبورو مطالعه سنگ آهک را آسان‌تر می‌کند، پژوهشگران معتقدند این فرایند معدنی‌سازی کربن می‌تواند در مناطق مرطوب نیز اتفاق بیفتد. با افزایش توجه جهانی به حذف کربن از طریق پوشش گیاهی، شناسایی و کاشت گونه‌هایی که قادر به استفاده از مسیر اکسالات-کربنات هستند، می‌تواند به راهکاری نوین و اثربخش در کاهش گازهای گلخانه‌ای تبدیل شود. احتمالاً تعداد زیادی از گونه‌ها از این قابلیت برخوردارند و این موضوع افق‌های تازه‌ای برای علوم جنگلداری و محیط زیست می‌گشاید.

همان گونه که دکتر رولی اشاره می‌کند: «اگر قرار است برای ذخیره‌سازی کربن و تولید غذا درخت بکاریم، انتخاب گونه‌هایی که بتوانند کربن معدنی را نیز مانند سنگ آهک ذخیره کنند، مزیتی حیاتی و فراموش‌شده است.»

جمع‌بندی

کشف اینکه برخی گونه‌های درخت انجیر قادر به جذب و تثبیت کربن جوی در قالب سنگ آهک پایدار هستند، گامی مهم در مقابله با تغییر اقلیم به‌شمار می‌آید. بهره‌گیری از مسیر اکسالات-کربنات، این امکان را فراهم می‌کند تا تولید مواد غذایی و ذخیره بلندمدت کربن به طور همزمان محقق شود و الگویی نو برای کشاورزی و جنگل‌داری پایدار ایجاد گردد. تداوم تحقیقات در زمینه جذب طبیعی کربن توسط طبیعت می‌تواند ابزارهای مؤثری برای کاهش انتشارات گازهای گلخانه‌ای در سراسر جهان در اختیار بشر قرار دهد.